Huyện Lang Chánh phát huy các giá trị văn hóa trong lễ hội truyền thống và trò chơi, trò diễn dân gian

Múa cây bông của người Thái Lang Chánh.

Một trong những giải pháp mang lại thành công, sức hút cho các lễ hội truyền thống ở Lang Chánh trong những năm qua chính là việc tổ chức thành công nhiều trò chơi, trò diễn dân gian và các môn thể thao dân tộc. Các hoạt động này đã thu hút, tạo không khí sôi nổi, hào hứng cho người dân, qua đó góp phần bảo tồn, giữ gìn giá trị văn hóa của các dân tộc trên địa bàn.

Với gần 90% dân số là đồng bào các dân tộc Thái, Mường, vì vậy, huyện Lang Chánh luôn chú trọng đến công tác bảo tồn, giữ gìn những nét văn hóa truyền thống của các dân tộc trên địa bàn. Và, để việc bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, các trò chơi dân gian, thể thao dân tộc đạt hiệu quả, huyện đã tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền cho người dân hiểu hơn vai trò, ý nghĩa việc lưu giữ, phát huy những nét đẹp văn hóa đặc trưng, vốn có của dân tộc; tăng cường tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, các trò chơi, trò diễn không chỉ trong dịp lễ, tết, ngày hội mà còn ở các buổi sinh hoạt văn hóa ở các xã, thôn, bản, cơ quan, trường học. Đồng thời, lồng ghép nội dung bảo tồn giá trị văn hóa vào thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”. Trên địa bàn huyện Lang Chánh hiện có 3 lễ hội dân gian truyền thống được tổ chức thường xuyên, định kỳ, gồm lễ hội Chùa Mèo, xã Quang Hiến; lễ hội truyền thống xã Giao Thiện và lễ hội Chá Mùn của đồng bào dân tộc Thái.

Cứ vào mùng 6, 7 tháng giêng hằng năm, người dân xã Quang Hiến lại tưng bừng tổ chức lễ hội Chùa Mèo. Sau phần lễ khai hội, lễ dâng hương, thả đèn hoa đăng, lễ cầu quốc thái dân an là phần hội diễn ra sôi nổi với hàng chục trò chơi dân gian thu hút sự tham gia của đông đảo người dân, như bắn nỏ, tung còn, đẩy gậy, kéo co... Xác định trò chơi dân gian đóng vai trò vô cùng quan trọng trong sinh hoạt, không chỉ góp phần giáo dục con người về tính tập thể, ý chí vươn lên giành chiến thắng, rèn luyện thể chất, sức mạnh... mà còn góp phần lưu giữ các di sản văn hóa phi vật thể độc đáo, vì vậy, tại lễ hội Chùa Mèo, ngoài hoạt động văn hóa tâm linh, các trò chơi, trò diễn dân gian đã được tổ chức nhằm tạo không khí sôi động, vui tươi, lành mạnh. Sinh ra và lớn lên trên mảnh đất của lễ hội Chùa Mèo, chị Hà Thị Thanh chưa năm nào không tham gia lễ hội. Chị Thanh cho biết: Tham gia lễ hội người dân chúng tôi không chỉ thấy được những giá trị văn hóa, giá trị tâm linh của ngôi chùa có niên đại hàng thế kỷ mà còn được hòa mình vào những trò chơi, trò diễn dân gian của dân tộc, trong đó ném còn là trò hấp dẫn trai gái nhất trong dịp lễ hội.

Ở lễ hội Chá Mùn của người Thái cũng vậy, đây được xem là một sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng quan trọng của cộng đồng dân tộc Thái trên địa bàn huyện Lang Chánh với ước mong được thần linh phù hộ cho mưa thuận gió hòa, mùa màng sinh sôi, tươi tốt, sức khỏe dồi dào, bản làng yên vui. Lễ hội cũng là nơi hội tụ các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp, đồng thời xây dựng đời sống văn hóa tinh thần lành mạnh tạo không khí vui tươi, phấn khởi để bước vào năm mới. Tham gia lễ hội này ngoài cầu mùa, cầu phúc, người dân còn được chơi những trò chơi, trò diễn dân gian độc đáo của người Thái như, ném còn, bắn nỏ, đi cà kheo, múa sạp, khua luống, cồng chiêng và múa hát xung quanh cây bông... Để rồi những câu hát, điệu khèn... chứa chất bao tâm sự, tình cảm cũng như những mong ước chính đáng về một cuộc sống bình yên, no đủ của đồng bào dân tộc Thái lại được vang lên giữa không gian núi rừng.

Hiện nay, cùng với việc duy trì các lễ hội, huyện Lang Chánh luôn tạo điều kiện khuyến khích đồng bào các dân tộc giữ gìn các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc mình. Đặc biệt, ngành chức năng của huyện đã và đang bắt tay vào thực hiện bảo tồn và phát huy làn điệu khắp của người Thái trên địa bàn huyện. Người Thái ở huyện Lang Chánh tập trung chủ yếu ở các xã Trí Nang, Lâm Phú, Yên Thắng, Yên Khương, Tân Phúc, Tam Văn. Với người Thái ở Lang Chánh, làn điệu khắp luôn gắn liền với cuộc sống lao động và có ý nghĩa rất lớn trong đời sống tinh thần. Trong các buổi sinh hoạt văn hóa, đám cưới, lễ tết và những dịp sum họp cộng đồng người Thái vẫn hát khắp cho nhau nghe. Hiện, trên địa bàn huyện Lang Chánh có khoảng 100 người biết khắp và 50 người am hiểu về khắp, hầu hết những người biết khắp đều là những người cao tuổi và một số người trung tuổi, vì vậy hoạt động truyền dạy hát khắp đang được ngành chức năng của huyện tích cực triển khai thực hiện...

Có thể thấy, với sự quan tâm vào cuộc của chính quyền địa phương, sự đồng thuận của các tầng lớp nhân dân, công tác bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, các trò chơi, trò diễn dân gian, môn thể thao dân tộc trên địa bàn huyện Lang Chánh đã và đang phát huy hiệu quả, góp phần gìn giữ nét văn hóa đặc sắc của dân tộc, tạo động lực cho sự phát triển bền vững.

Phong Sắc