Tại sao các cuộc đàm phán hòa bình Nga-Ukraine bị phá sản trước khi bắt đầu

Căng thẳng ngoại giao đang gia tăng một lần nữa. Chỉ vài ngày trước, trọng tâm là cuộc diễu hành Ngày Chiến thắng của Moscow. Bây giờ, mọi ánh mắt đổ dồn về Istanbul, nơi diễn ra cuộc đàm phán trực tiếp giữa Nga và Ukraine.

Cờ Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Ukraine được nhìn thấy trước cuộc hội đàm Nga-Ukraine tại Cung điện Dolmabahce, ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ. Ảnh: Sputnik.

Tầm quan trọng của các cuộc đàm phán triển vọng này đã tăng lên nhanh chóng. Bắt đầu với việc Tổng thống Nga Vladimir Putin đáp lại lời kêu gọi của phương Tây về lệnh ngừng bắn 30 ngày bắt đầu từ ngày 12/5. Tổng thống Ukraine Zelensky ban đầu có vẻ từ chối đề xuất này, nhưng sau áp lực, gần như là tối hậu thư từ Tổng thống Mỹ Donald Trump, ông đã đảo ngược hướng đi.

Tuy nhiên, Zelensky đã đưa ra các điều kiện của riêng mình. Ông yêu cầu các cuộc đàm phán phải được tổ chức ở cấp cao nhất ngay lập tức và đe dọa sẽ áp đặt các lệnh trừng phạt mới đối với Nga nếu các điều khoản của ông bị bỏ qua.

Kết quả là kỳ vọng cho cuộc họp Istanbul tăng vọt. Nhưng liệu chúng có thực tế không?

Theo hãng tin RT của Nga, cuộc gặp tại Istanbul, nếu diễn ra, gần như chắc chắn sẽ thất bại, vì hai lý do.

Thứ nhất, các điều kiện cho cuộc đàm phán hòa bình thực sự không tồn tại.

Về mặt quân sự, tình hình của Ukraine vẫn còn bấp bênh. Trong khi lực lượng của họ vẫn đang giữ các tuyến phòng thủ ở Donbass, tinh thần và nhân lực đang suy yếu. Một số vị trí đang sụp đổ. Tuy nhiên, về mặt chính trị, Kiev vẫn tiếp tục hành động như thể họ nắm thế thượng phong, được hỗ trợ bởi sự ủng hộ từ cái gọi là “Liên minh những người sẵn sàng”, bao gồm Anh, Pháp và Đức. Các quốc gia châu Âu này đã liên tục cản trở nỗ lực của Washington nhằm thúc đẩy một nền hòa bình nhanh chóng.

Chiến lược hiện tại của Ukraine rất rõ ràng: xoa dịu Donald Trump vừa đủ để tránh phản ứng dữ dội, nhưng không đồng ý với bất kỳ điều gì có thể khiến Ukraine cam kết giải quyết bằng đàm phán. Ngay cả trong tình trạng suy yếu, Kiev vẫn không tỏ ra sẵn sàng nhượng bộ.

Về phía Nga, có rất ít động lực để chấp nhận một quá trình do phương Tây quản lý được thiết kế để mang lại cho Tổng thống Mỹ một chiến thắng ngoại giao. Nga đang kiên định ở tuyến đầu và tiếp tục mở rộng các lợi ích của mình. Không có lý do gì để đưa ra lệnh ngừng bắn ngay bây giờ, ngay khi tiến trình đang được thực hiện.

Cách tiếp cận hiện tại của Moscow rất rõ ràng: kiểm tra mức độ nghiêm túc của Kiev thông qua các cuộc tiếp xúc thăm dò, nhưng tránh ràng buộc với bất kỳ lệnh ngừng bắn chính thức nào cho đến khi chiến dịch quân sự tạo ra đòn bẩy mạnh hơn.

Hàng loạt tối hậu thư gần đây giữa Kiev, Moscow và Washington không phải là ngoại giao. Đó là một trò chơi chính trị bên miệng hố chiến tranh. Mỗi bên đều hy vọng khiêu khích bên kia từ chối đàm phán, qua đó giành được ưu thế.

Thứ hai, mọi nỗ lực ngừng bắn trước đây đều thất bại, và lần này cũng vậy.

Chúng ta đừng quên số phận của những nỗ lực trước đó: lệnh ngừng bắn trên biển, lệnh tạm dừng các cuộc tấn công năng lượng, lệnh ngừng bắn dịp Lễ Phục sinh và lệnh ngừng bắn Ngày Chiến thắng được thổi phồng quá mức. Các lệnh ngừng bắn này đều sụp đổ dưới sức nặng của những kỳ vọng không thực tế, những diễn giải mâu thuẫn và hoàn toàn thiếu cơ chế thực thi.

Kể từ đầu năm, Mỹ đã tung hứng nhiều con đường hòa bình mâu thuẫn, hy vọng tạo ra một giải pháp từ những yêu cầu không thể hòa giải. Nhưng không có thỏa thuận chính thức nào đạt được, không có văn bản thống nhất nào được ký kết và không có cơ cấu giám sát thực sự nào được đưa ra. Mỗi bên đều có ý tưởng riêng về những gì lệnh ngừng bắn đòi hỏi.

Quá trình chuẩn bị cho cuộc đàm phán ở Istanbul có nét tương đồng với những thất bại trước đó. Không ai thực sự biết chương trình nghị sự là gì. Không rõ liệu hai bên có chia sẻ sự hiểu biết chung về những gì họ sẽ thảo luận hay không. Mức độ của các phái đoàn cũng đang thay đổi - ngay cả câu hỏi về việc ai sẽ đến vẫn chưa có câu trả lời.

Zelensky khẳng định ông sẽ đích thân tham dự, nhưng chỉ khi ông có thể gặp trực tiếp Putin. Ông nói rằng ông muốn thảo luận về lệnh ngừng bắn 30 ngày, không có gì khác. Trong khi đó, tổng thống Nga dường như không quan tâm đến ngoại giao trình diễn. Ông không có lý do gì để xuất hiện chỉ để thỏa mãn thị giác của phương Tây, và có nhiều khả năng sẽ tập trung vào các cuộc thảo luận về hiệp ước cụ thể, nếu và khi thời điểm thích hợp.

Cho đến nay, phía Nga dự kiến ​​sẽ được đại diện bởi trợ lý tổng thống Yuri Ushakov. Donald Trump, hiện đang ở Saudi Arabia, cho biết ông “có thể” bay đến Istanbul nếu muốn. Nếu không, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio có thể dẫn đầu, cùng với các cố vấn Keith Kellogg và Steve Witkoff.

Trong trường hợp tốt nhất, các phái đoàn từ Moscow và Kiev sẽ đến Istanbul, tổ chức các cuộc họp riêng với các bên trung gian là Mỹ, Thổ Nhĩ Kỳ và rời đi với cam kết mơ hồ là “tiếp tục thảo luận”. Trong trường hợp tệ nhất, họ sẽ không gặp nhau, chỉ nói chuyện với người Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ trước khi rời đi và đổ lỗi cho nhau vì đã phá hoại tiến trình.

Trong trường hợp tốt nhất, cái xác chết ngủ yên từ lâu được gọi là “quy trình hòa bình Ukraine” có thể được giữ thở thêm một chút nữa. Trong trường hợp xấu nhất, có thể tuyên bố nó chính thức đã chết và mọi hy vọng về tiến bộ thực sự sẽ bị gác lại.

Cho dù đó là một thảm kịch hay sự thở phào nhẹ nhõm. Nhưng có một điều chắc chắn: vào ngày 15/5 sẽ không có thỏa thuận hòa bình nào. Hội nghị thượng đỉnh Istanbul sẽ là một chương khác trong vở kịch ngoại giao dài và đầy hoài nghi, nơi mỗi người chơi bước lên sân khấu khi biết rõ kịch bản sẽ kết thúc như thế nào.

TD