Ngọc Lặc: Chủ động phục vụ nước tưới sản xuất nông nghiệp

Đến tháng 3/2025, huyện Ngọc Lặc có 155 công trình thủy lợi; ngoài hồ Cống Khê (thị trấn Ngọc Lặc) theo thiết kế có dung tích chứa 4.380 nghìn m3 nước, còn lại là hồ, đập vừa và nhỏ.

Hồ Cống Khê do Chi nhánh Thủy lợi Ngọc Lặc quản lý, đã tích đủ nước theo thiết kế để phục vụ sản xuất nông nghiệp năm 2025.

Anh Hà Đức Thắng, Phó giám đốc Công ty TNHH MTV Sông Chu - Chi nhánh Thủy lợi Ngọc Lặc, cho biết: Chi nhánh quản lý, khai thác 10 hồ, 2 đập và hệ thống kênh Bắc sông Chu - Nam sông Mã dài 11,35km, phục vụ nước tưới cho 850ha cây trồng vụ chiêm xuân năm 2025. Những tháng vừa qua, chi nhánh đã tổ chức kiểm tra, duy tu, bảo dưỡng, sửa chữa, bảo đảm các hồ chứa và đập an toàn, phát huy hiệu quả phục vụ sản xuất và dân sinh. 2 hồ Bai Ao (xã Đồng Thịnh) và Bai Ngọc (xã Quang Trung) đã được sửa chữa, nâng cấp, đưa vào sử dụng. Các hư hỏng nhỏ trên kênh dẫn nước hồ Trung Tọa, kênh Nam hồ Cống Khê, đập Minh Hòa,... đã được sửa chữa kịp thời. Chi nhánh đã chủ động tích trữ đủ lượng nước theo thiết kế tại các hồ đơn vị quản lý. Chủ động nạo vét các tuyến kênh đơn vị quản lý với tổng khối lượng đào đắp gần 800m3 đất, đá, dẫn nước từ đầu mối đến mặt ruộng thông thoáng. Chủ động xây dựng và triển khai phương án chống khô hạn đến từng công trình như quản lý nguồn nước hồ, đập gắn với tưới nước tiết kiệm; điều tiết nước tưới các hồ thủy lợi phân đợt khoa học, hợp lý. Các tổ thủy nông phân công cán bộ, công nhân phân ca thường trực tại đầu mối công trình dẫn nước, ưu tiên nguồn nước cho vùng cuối kênh, vùng cao khó tưới. Thời điểm đầu tháng 3/2025, toàn bộ diện tích do chi nhánh đảm nhận tưới đã có đủ nước cho bà con chăm bón, cây trồng sinh trưởng phát triển tốt.

Bằng nguồn vốn ngân sách Trung ương, tỉnh, huyện Ngọc Lặc mới được đầu tư một số công trình thủy lợi như gia cố thân đập và tràn xả lũ, cống điều tiết nước hồ Rộc Đầm (xã Phùng Minh), gia cố thân đập hồ Bai Đu (xã Đồng Thịnh), làm mới đập tràn dâng đập Lau Thượng (xã Phùng Giáo), kiên cố các tuyến kênh Bai Trại (xã Vân Am), kênh hồ Hố Mua (xã Lam Sơn), kênh đập Bai Khỉ, kênh hồ Sơn Phong (xã Lộc Thịnh), kênh hồ Liên Thành N1 và N2 (xã Phùng Minh), kênh hồ Bai Cô (xã Thúy Sơn),...

Với phương châm “Nhà nước và Nhân dân cùng làm”, các xã trên địa bàn đã đầu tư kinh phí, công lao động, vật liệu tại chỗ để làm mới, tu sửa hàng chục công trình thủy lợi; xây kiên cố hàng chục km kênh mương nội đồng, kênh chính các hồ thủy lợi... Các tháng mùa khô cuối năm 2024, huyện Ngọc Lặc đã phát động toàn dân làm thủy lợi nội đồng, nạo vét, khơi thông dòng chảy các tuyến kênh mương, sửa chữa những hư hỏng nhỏ của công trình, đắp bờ vùng, bờ thửa để giữ nước với tổng khối lượng đào 3.516,8m3, đất đá, vượt 3,8% kế hoạch UBND tỉnh giao. Các xã phát huy nội lực thi công các công trình nhỏ như: bai, đập nhỏ tạm thời dâng nước từ dòng chảy sông, suối để tưới hỗ trợ cho hơn 1.000ha cây trồng.

Tuy nhiên, khảo sát thực tế của chúng tôi, các công trình còn lại do địa phương quản lý, hầu hết được xây dựng từ năm 1984 trở về trước, hiện nay nhiều công trình đã xuống cấp, hiệu quả phục vụ sản xuất nông nghiệp hạn chế. Hiện nay, lưu vực nhiều hồ chứa nước trên địa bàn không đủ nguồn nước tưới cho diện tích đảm nhận. Nhiều công trình như hồ Hón Hang, hồ Vùng Thổ (xã Minh Tiến), hồ Hón Vắt, hồ Bai Than, hồ Hang Rùa (xã Mỹ Tân), hồ Bai Đa (xã Cao Ngọc), hồ Bàn Nang (xã Thạch Lập)... lòng hồ bồi lắng, nhiều vị trí bị sạt lở, tràn hư hỏng nặng...

Vụ chiêm xuân năm 2025, huyện Ngọc Lặc đã gieo cấy 3.000ha lúa. Dự báo, thời điểm cuối tháng 4 tới, trời nắng nóng sẽ khiến khoảng 300ha lúa vụ chiêm xuân khó khăn về nước tưới, khô hạn, tập trung ở các xã như Mỹ Tân, Cao Ngọc, Ngọc Sơn.

“Để chủ động đối phó với khô hạn cây trồng vụ chiêm xuân, huyện Ngọc Lặc tiếp tục phát động Nhân dân góp công sức nạo vét thủy lợi nội đồng và mặt ruộng, khắc phục tạm thời các hệ thống công trình thủy lợi bị xuống cấp, hư hỏng. Tìm nguồn nước còn đọng lại ở hồ, ao, khe suối, chỉ đạo các xã huy động máy bơm dầu và các phương tiện trong dân bơm, tát nước vào ruộng đồng. Các xã có hồ, đập đã chủ động tu sửa, nạo vét kênh mương và xây dựng phương án chống hạn, điều tiết nước tưới hợp lý cho cây trồng sinh trưởng, phát triển. Các năm vừa qua, huyện Ngọc Lặc đã rà soát, chủ động chuyển đổi được hơn 110ha đất lúa không có nguồn nước hoặc có nguồn nước nhưng không chắc chắn sang trồng các loại cây chịu hạn. Hiện tại, toàn bộ diện tích sản xuất vụ chiêm xuân năm 2025 của huyện Ngọc Lặc cơ bản đủ nước tưới cho cây trồng sinh trưởng, phát triển” - anh Lê Văn Thu, Phó trưởng Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Ngọc Lặc cho biết.

Bài và ảnh: Thu Hòa