Lưu giữ, trao truyền văn hóa, chữ viết dân tộc Thái

Với sự tâm huyết, nhiều nghệ nhân, người cao tuổi dân tộc Thái ở xứ Thanh đang nỗ lực trao truyền, giúp thế hệ trẻ thêm trân trọng, gìn giữ tiếng nói, chữ viết và văn hóa của dân tộc mình.

Ông Cao Bằng Nghĩa bên cuốn giáo án dạy chữ Thái.

Với mong muốn giữ lại “hồn cốt” của dân tộc, dù tuổi cao, sức yếu, nhưng ông Cao Bằng Nghĩa (75 tuổi, người có uy tín ở khu phố Khằm, thị trấn Hồi Xuân, Quan Hóa) vẫn say sưa bảo tồn các giá trị văn hóa dân tộc. Ông hiện là Chủ nhiệm Câu lạc bộ khèn Mường Ca Da, hội viên Hội Văn học - Nghệ thuật các dân tộc thiểu số Việt Nam, hội viên Hội văn hóa dân gian, hội viên Hội Nhân học và Dân tộc học Việt Nam... Với niềm đam mê văn hóa truyền thống dân tộc Thái nói chung và chữ viết nói riêng, ông đã tham mưu với Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Quan Hóa phối hợp với UBND xã Nam Xuân mở 2 lớp dạy chữ Thái cho cán bộ, Nhân dân trong và ngoài xã.

Để thêm hứng thú cho học viên, ông đã vận dụng các bài trường ca, dân ca, tục ngữ dân tộc Thái vào bài giảng để người học dễ dàng tiếp nhận. Từ những lớp học do ông Nghĩa sáng lập đã đặt “nền móng” thúc đẩy phong trào học chữ Thái ở huyện Quan Hóa phát triển mạnh mẽ, nhiều người dân tìm đến nhà nhờ ông dạy chữ. Đến nay, ông đã dạy chữ Thái cổ cho 220 người; truyền dạy khèn bè, khèn tang ma cho hàng chục người, khèn Mông cho 7 người và sáo trúc cho 20 cháu nhỏ trong khu phố. Cùng với đó, ông đã tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương mở các lớp bồi dưỡng kiến thức bảo tồn văn hóa dân gian dân tộc Thái cho cán bộ văn hóa cơ sở.

Hàng chục năm nay ông Hà Nam Ninh (dân tộc Thái ở thị trấn Cành Nàng, Bá Thước) không ngừng lặn lội ngược xuôi để sưu tầm, nghiên cứu và truyền dạy chữ Thái. Sau khi về hưu, ông đã chuyên tâm nghiên cứu về chữ Thái để trao truyền cho những người Thái trẻ tuổi. Năm 2006 ông biên soạn thành công giáo án dạy chữ Thái và quyết định mở lớp dạy chữ Thái miễn phí tại địa phương. Các lớp học do ông tổ chức thu hút đông đảo cán bộ, Nhân dân trong huyện tham gia. Đặc biệt, năm 2007 ông được Sở Giáo dục và Đào tạo mời dạy cho 13 giáo viên của Trường Đại học Hồng Đức để thực hiện Đề án dạy tiếng Thái trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa. Sau khi 13 giáo viên được ông truyền dạy trở thành giáo viên dạy chữ Thái, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Thanh Hóa đã mở các lớp dạy tiếng Thái cho cán bộ, giáo viên. Cùng với đó, nhiều năm qua ông đã được một số địa phương trong và ngoài tỉnh mời dạy tiếng nói, chữ viết của người Thái. Đồng thời, sưu tầm hàng trăm loại sách, tư liệu quý bằng chữ Thái cổ.

Cùng với các ông Cao Bằng Nghĩa, Hà Nam Ninh, trên địa bàn miền núi Thanh Hóa còn nhiều nghệ nhân, người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số đang ngày đêm miệt mài trao truyền giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc mình cho thế hệ trẻ. Họ là những nhân tố tích cực góp phần bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống, xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Bài và ảnh: Khánh Linh