Nhiều tồn tại trong hoạt động của các HTX kinh doanh điện năng

Thành viên HTX dịch vụ điện năng xã Bắc Lương (Thọ Xuân) bảo dưỡng đường dây.

Những năm trước đây khi chưa chuyển giao lưới điện hạ áp nông thôn cho ngành điện quản lý, hầu hết các địa phương đều giao cho các HTX quản lý và kinh doanh điện năng ở khu vực nông thôn.

Mặc dù trong quá trình quản lý vận hành, các HTX dịch vụ điện năng đã có nhiều nỗ lực nâng cao chất lượng lưới điện phục vụ nhân dân, song phần lớn hệ thống điện nông thôn do HTX dịch vụ điện năng quản lý được đầu tư xây dựng cách đây hàng chục năm, ít được đầu tư sửa chữa lớn nên đã bộc lộ tồn tại, hạn chế cần khắc phục.

Qua khảo sát thực tế, hệ thống lưới điện hạ áp nông thôn do các HTX dịch vụ điện năng quản lý chúng tôi nhận thấy hệ thống lưới điện như: Cột, xà, sứ, tiếp địa, dây dẫn điện đang xuống cấp không được quan tâm đầu tư sửa chữa, cải tạo kịp thời, dẫn đến chất lượng sử dụng điện thấp, tổn thất điện năng lớn, ảnh hưởng đến sản xuất, kinh doanh và sinh hoạt của nhân dân. Đáng chú ý ở một số khu dân cư vào giờ cao điểm, điện áp quá thấp, không thể sử dụng được bất cứ một thiết bị điện nào. Điển hình như ở xã Xuân Châu (Thọ Xuân), nhiều năm nay, điện rất yếu, mùa hè vào giờ cao điểm (từ 18 giờ đến 22 giờ) phải sử dụng đèn pin, đèn dầu trong sinh hoạt.

Bên cạnh chất lượng điện kém, có tình trạng nhập nhèm trong thu chi tiền điện ở một số nơi và HTX dịch vụ điện năng xã Hải Thanh (Tĩnh Gia) là một ví dụ. Theo đó, việc thực hiện thu tiền điện của người dân, HTX đã phát cho mỗi gia đình một cuốn sổ con ghi chép số điện năng tiêu thụ và giá tiền. Việc ghi chép được thực hiện bởi cán bộ thôn chứ người dân không được giám sát, đối chiếu. Anh Nguyễn Văn Hải, ở thôn Thạch Xuyên, xã Hải Thanh, bức xúc: Từ lâu rồi HTX thu tiền điện nhưng không có hóa đơn rõ ràng là dùng bao nhiêu số, chỉ thông báo qua hệ thống loa truyền thanh của xã. Việc thu tiền không có hóa đơn là không minh bạch. Người dân không được thụ hưởng trực tiếp chính sách giá điện của Chính phủ, không được hưởng các chính sách hỗ trợ cho các hộ nghèo, hộ thu nhập thấp. Được biết, Công ty Điện lực Thanh Hóa đã có Công văn số 1729/PCTH-KD chỉ đạo về việc tiếp nhận lưới điện đợt 1 năm 2018 giao cho Điện lực Tĩnh Gia tiếp nhận lưới điện xã Hải Thanh. Nhưng từ đó đến nay việc bàn giao chưa được thực hiện.

Lý do kéo dài bàn giao là do việc hoàn trả vốn đầu tư cho các HTX chưa thống nhất được giữa các HTX dịch vụ điện năng và ngành điện. Thứ hai là các HTX còn băn khoăn về việc giải quyết việc làm và các chế độ bảo hiểm cho người lao động (hiện mỗi HTX đang quản lý, sử dụng 8-12 lao động). Ngoài những lý do trên một số HTX dịch vụ điện năng còn đưa ra những lý do khác: Lưới điện trên địa bàn mới được đầu tư theo Chương trình RE II, đang trong giai đoạn hoàn trả nợ, hơn nữa hiện trạng lưới điện vẫn còn sử dụng được... Từ những lý do trên đã kéo dài việc bàn giao cũng như việc sửa chữa lưới điện hạ áp nông thôn, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng điện phục vụ sản xuất, kinh doanh và sinh hoạt của nhân dân.

Nguyên nhân những tồn tại, hạn chế của các HTX dịch vụ điện năng khu vực nông thôn là do: Phần lớn các HTX kinh doanh điện hạn chế về năng lực tài chính, quản lý kỹ thuật, hạch toán kinh tế, nhân sự. Bản thân các HTX hoạt động theo nhiệm kỳ, nguồn vốn hoạt động eo hẹp, do đó không chủ động được sự đầu tư tổng thể và lâu dài, trong khi đa số lưới điện ở nông thôn được xây dựng theo kiểu chắp vá, nhỏ lẻ, không theo các tiêu chuẩn kỹ thuật an toàn; bán kính cấp điện lớn, tiết diện dây dẫn nhỏ, nhiều chủng loại, tổn thất điện năng lớn, có nơi lên tới 25-30%... Trước thực tế công tác quản lý điện nông thôn bộc lộ nhiều bất cập, tổn thất điện năng lớn, chất lượng điện kém không đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt và sản xuất của nhân dân, năm 2009, UBND tỉnh đã có văn bản chỉ đạo các sở, ngành, UBND các huyện, thị xã, thành phố, các đơn vị và các địa phương thực hiện bàn giao lưới điện hạ áp nông thôn cho ngành điện quản lý để bảo đảm tính đồng bộ trong vận hành, duy tu, bảo dưỡng và phát triển mạng lưới điện phục vụ sản xuất, kinh doanh và sinh hoạt của nhân dân. Tuy nhiên, đến đầu tháng 8-2019, toàn tỉnh vẫn còn 54 HTX chưa bàn giao lưới điện cho ngành điện quản lý.

Lương Khánh