Giải Nobel Vật lý năm 2025 vinh danh 3 nhà khoa học

Ngày 7/10 Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển đã chính thức công bố chủ nhân của giải Nobel Vật lý năm 2025. Đây là giải thưởng thứ hai được công bố trong mùa Nobel năm nay, sau giải Nobel Y sinh được trao cho 3 nhà khoa học đến từ Mỹ và Nhật Bản, với những khám phá nền tảng về cơ chế kiểm soát của hệ miễn dịch.

Từ trái sang: Chủ tịch Ủy ban Nobel Vật lý Olle Eriksson, Tổng Thư ký Viện Hàn lâm Khoa học Thụy Điển Hans Ellegren và thành viên Ủy ban Nobel Vật lý Goran Johansson công bố 3 nhà khoa học John Clarke, Michel H. Devoret và John M. Martinis (xuất hiện trên màn hình phía sau) là chủ nhân Giải Nobel Vật lý 2025, tại Viện Karolinska, Stockholm (Thụy Điển), ngày 7/10/2025.( Ảnh: AP)

Giải Nobel Vật lý năm nay thuộc về 3 nhà khoa học John Clarke, Michel H. Devoret và John M. Martinis vì khám phá hiện tượng xuyên hầm lượng tử vĩ mô và lượng tử hóa năng lượng trong mạch điện, một hiệu ứng lượng tử kỳ lạ vốn trước đây chỉ được quan sát ở cấp độ hạt hạ nguyên tử. Công trình nghiên cứu của họ mang lại những hiểu biết sâu sắc mới về cơ học lượng tử ở một cấp độ hoàn toàn khác. Đây là giải Nobel Vật lý lần thứ 119 trong lịch sử.

Các nhà khoa học đã xây dựng một thí nghiệm sử dụng mạch điện siêu dẫn được đặt trên một con chip kích thước khoảng 1 cm. Trước đây, các hiện tượng như xuyên hầm lượng tử và lượng tử hóa năng lượng chỉ được nghiên cứu trong những hệ thống gồm rất ít hạt, nhưng trong thí nghiệm này, chúng được quan sát trong hệ lượng tử gồm hàng tỷ cặp Cooper - các cặp electron liên kết lấp đầy toàn bộ vật liệu siêu dẫn trên con chip. Bằng cách đó, nhóm nghiên cứu đã mở rộng ranh giới của cơ học lượng tử từ quy mô vi mô sang quy mô vĩ mô, đặt nền móng cho các ứng dụng mới trong công nghệ lượng tử, đặc biệt là máy tính lượng tử siêu dẫn.

Tính đến năm 2024, Giải Nobel Vật lý đã được trao tổng cộng 227 lượt cho 226 nhà khoa học, do nhà vật lý John Bardeen 2 lần được nhận giải (vào các năm 1956 và 1972). Tổng cộng 47 giải được trao cho một người, 33 giải được trao cho hai người và 38 giải được trao cho ba người. Hơn một thế kỷ qua, Giải Nobel Vật lý không chỉ tôn vinh những khám phá mang tính nền tảng, mà còn phác họa hành trình phát triển liên tục của tri thức nhân loại, nơi các thế hệ nhà khoa học cùng góp phần mở rộng hiểu biết của con người về vũ trụ.

Thanh Hằng

Nguồn The Economic Times, The Nobel Prize