Đào tạo nghề cho lao động nông thôn: Hiệu quả nhưng còn nhiều khó khăn

Các địa phương đã gắn đào tạo nghề với chương trình xây dựng nông thôn mới, góp phần từng bước chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động theo hướng lao động nông nghiệp sang lao động phi nông nghiệp. Chất lượng đào tạo nghề ngày càng được nâng cao, tỷ lệ lao động học xong có việc làm đạt trên 85%.

Sau khi học nghề mây tre đan, lao động nông thôn xã Vạn Thiện (Nông Cống) có thêm nghề phụ, góp phần nâng cao thu nhập.

Sau 8 năm thực hiện, công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn (LĐNT) theo Quyết định số 1956/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ đã đạt được một số kết quả nhất định. Từ năm 2010- 2017, toàn tỉnh đã tổ chức được 1.691 lớp dạy nghề cho 51.529 LĐNT với tổng kinh phí là 185.617,781 triệu đồng. Đối với nghề nông nghiệp, lao động học nghề xong có thể áp dụng những tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao năng suất cây trồng, vật nuôi. Trong 8 năm, nhiều tổ hợp tác sản xuất, HTX giải quyết việc làm cho LĐNT đã được thành lập, từng bước cơ giới hóa sản xuất nông nghiệp, góp phần hoàn thành các tiêu chí xây dựng nông thôn mới. Đối với nghề phi nông nghiệp, cơ sở dạy nghề chủ yếu là những doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, kinh doanh tổ chức dạy nghề, cung ứng nguyên vật liệu và bao tiêu sản phẩm cho lao động trong lúc nông nhàn như các nghề mây giang xiên, thêu ren đính cườm, mây tre đan, may công nghiệp... Xét về mặt xã hội, lao động sau đào tạo có việc làm đã góp phần ổn định an ninh trật tự, an toàn xã hội. Các địa phương đã gắn đào tạo nghề với chương trình xây dựng nông thôn mới, góp phần từng bước chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động theo hướng lao động nông nghiệp sang lao động phi nông nghiệp. Chất lượng đào tạo nghề ngày càng được nâng cao, tỷ lệ lao động học xong có việc làm đạt trên 85%.

Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế như việc dạy nghề nông nghiệp mới chỉ ở mức độ bổ sung thêm kiến thức, khoa học - kỹ thuật nhằm tăng năng suất cây trồng, vật nuôi chứ chưa tạo ra được những sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao. Một số nghề phi nông nghiệp như tiểu thủ công nghiệp mới chỉ giúp giải quyết việc làm lúc nông nhàn, tăng thêm thu nhập, chưa thể coi đây là nghề chính. Trong khi đó các trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên các huyện chưa được đầu tư một cách đồng bộ về cơ sở vật chất, thiết bị dạy nghề, đội ngũ giáo viên, dẫn đến chất lượng đào tạo chưa đáp ứng được yêu cầu.

Tại huyện Hậu Lộc, một trong những địa phương được đánh giá cao về công tác đào tạo nghề cho LĐNT, trong đó riêng năm 2017, huyện đã mở được 8 lớp với 277 học viên theo chương trình mục tiêu quốc gia (Quyết định 1956) và đã có trên 80% có việc làm sau đào tạo. Theo ông Hoàng Quốc Hà, Trưởng Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐTB&XH) huyện Hậu Lộc thì việc đào tạo nghề cho LĐNT rõ ràng là có hiệu quả nhưng xét về lợi nhuận kinh tế thì chưa phải là lớn vì khi sự đầu tư còn thấp thì cũng không thể đòi hỏi có kết quả cao. Người lao động được đào tạo nghề trong một thời gian ngắn nên mới chỉ là biết việc, còn trình độ, tay nghề vẫn hạn chế.

Tại huyện Triệu Sơn, sau 8 năm đào tạo nghề cho LĐNT một số nghề phi nông nghiệp đã không thể duy trì, có nghề được duy trì như mây tre đan do một doanh nghiệp đứng ra bao tiêu sản phẩm thì hiện cũng đang rất “lơ lửng” mà như lời ông Nguyễn Văn Hùng, Trưởng Phòng LĐTB&XH huyện Triệu Sơn thì không biết doanh nghiệp này có tiếp tục làm nữa hay không. Hiện số lao động được đào tạo nghề này cũng đang phải dừng việc vì chưa thấy tín hiệu từ phía doanh nghiệp. Người lao động thì chỉ còn cách là đợi doanh nghiệp mang nguyên liệu về để tiếp tục với nghề đã được đào tạo. Ông Hùng cho biết thêm: Khó ở chỗ là đào tạo ra mà không có thị trường tiêu thụ, không sản xuất được, năm trước năm sau lại bỏ nghề, lại đi học nghề khác. Năm 2018, có thể huyện Triệu Sơn sẽ xin đăng ký nghề thêu ren. Thực tế, trước đây nghề cũng đã được đào tạo nhưng sau đó thì doanh nghiệp đã ngừng hoạt động một thời gian và hiện họ muốn quay trở lại để mở lớp. Theo tôi, đào tạo nghề cho LĐNT mức độ vẫn hạn hẹp ở nguồn vốn, liên kết đào tạo, thị trường đầu ra...

Nếu như năm 2017, nguồn kinh phí hỗ trợ của Trung ương cho đào tạo nghề cho LĐNT tại tỉnh Thanh Hóa theo chương trình mục tiêu quốc gia là hơn 14 tỷ đồng thì năm 2018 chỉ dừng ở con số khiêm tốn là hơn 9 tỷ đồng. Như vậy, với nguồn ngân sách hạn hẹp này sẽ có thêm những khó khăn trong công tác đào tạo nghề cho LĐNT trên địa bàn tỉnh.