Chấn chỉnh hoạt động mua bán, sử dụng nhà ở xã hội trên địa bàn tỉnh

Thanh Hóa là một trong những địa phương phát triển mạnh về nhà ở xã hội (NƠXH). Vài năm trở lại đây, các dự án NƠXH đang triển khai xây dựng với số lượng các căn hộ lớn, phong phú ở nhiều phân khúc, làm cho thị trường NƠXH trên địa bàn tỉnh trở nên sôi động hơn. Nhiều hộ gia đình, cá nhân có thu nhập thấp trên địa bàn đã có thể “an cư” nhờ chính sách NƠXH. Tuy nhiên khâu xét duyệt đối tượng được thụ hưởng chính sách về loại hình NƠXH còn bộc lộ một số bất cập.

Dự án Nhà ở công nhân Khu Công nghiệp và Đô thị Hoàng Long (ảnh minh họa).

Theo quy định hiện nay, người có nhu cầu mua NƠXH cần phải chuẩn bị đầy đủ thủ tục, hồ sơ để chủ đầu tư xét duyệt. Sau đó, chủ đầu tư sẽ có trách nhiệm gửi danh sách các đối tượng dự kiến được giải quyết mua, thuê, thuê mua NƠXH theo thứ tự ưu tiên về Sở Xây dựng. Sở Xây dựng có trách nhiệm phối hợp cơ quan liên quan kiểm tra danh sách đối tượng dự kiến và cập nhật danh sách công khai để cơ quan liên quan có thể kiểm tra, giám sát.

Tuy nhiên, khó khăn hiện nay là việc xác minh tình trạng chưa có nhà ở, thu nhập thấp, nơi cư trú hợp pháp... vẫn thiếu sự thống nhất giữa các địa phương, khiến người dân gặp khó khăn khi hoàn thiện hồ sơ. Đặc biệt, vướng mắc liên quan đến việc xác nhận điều kiện thu nhập đối với đối tượng người thu nhập thấp tại khu vực đô thị, nhất là các trường hợp không có hợp đồng lao động khi đăng ký mua, thuê mua NƠXH.

Tại Điều 30 Nghị định số 100/2024/NĐ-CP ngày 26/7/2024 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Nhà ở về phát triển và quản lý NƠXH, UBND cấp xã có trách nhiệm xác nhận thu nhập đối với người thu nhập thấp không có hợp đồng lao động khi mua, thuê mua NƠXH. Tuy nhiên, trên thực tế hiện nay, UBND cấp xã không xác nhận nội dung về mức thu nhập thực nhận như quy định theo mẫu (tức xác nhận người kê khai có thu nhập không quá 15 triệu đồng/tháng với người độc thân, không quá 30 triệu đồng/tháng với người đã kết hôn). Thay vào đó, địa phương chỉ xác nhận người kê khai là cư trú tại địa phương và tự chịu trách nhiệm với lời khai của mình. Lý do là bởi không có căn cứ, dữ liệu chính xác để xác nhận thu nhập của lao động tự do. Việc này dẫn đến trường hợp chủ đầu tư từ chối tiếp nhận hồ sơ mua nhà đối với những trường hợp này, gây khó khăn cho người dân trong quá trình tiếp cận chính sách.

Trước thực tế nhu cầu NƠXH tăng cao, xuất hiện hiện tượng các cá nhân “rao bán”, đề nghị “nhận đặt cọc”, nhận “phí tư vấn” hỗ trợ thủ tục hồ sơ mua NƠXH tại một số dự án. Theo ông Lê H.Đ., quê ở xã Thường Xuân, đang làm việc tại phường Hạc Thành, tháng 5/2025 ông nộp hồ sơ mua 1 căn NƠXH tại một dự án song phía chủ đầu tư thông báo đã hết hàng. Tuy nhiên, thông tin về các căn hộ, đặt cọc “suất mua nhà” lại được “cò đất” rao trên mạng xã hội và đòi phí chênh lệch, khiến những người có nhu cầu nhà ở thực sự như ông bức xúc.

Cuối tháng 5/2025, UBND tỉnh Thanh Hóa đã có công văn yêu cầu các sở, ngành liên quan kiểm tra hoạt động mua bán và quản lý sử dụng NƠXH trên địa bàn tỉnh. Báo cáo của Sở Xây dựng về kết quả kiểm tra hoạt động mua bán và quản lý sử dụng NƠXH cho thấy vẫn còn tồn tại một số hạn chế, bất cập như: Chậm trễ trong tiếp nhận hồ sơ; công khai, minh bạch thông tin dự án chưa đầy đủ; xuất hiện tình trạng sử dụng căn hộ không đúng đối tượng, nhiều trường hợp người đang sử dụng nhà không phải là chủ hộ ký hợp đồng ban đầu; giấy tờ xác nhận chứng minh về điều kiện nhà ở, thu nhập để được mua, thuê mua NƠXH do các địa phương, đơn vị có thẩm quyền xác nhận còn có nội dung chưa đảm bảo theo mẫu quy định...

Nhằm kịp thời khắc phục các tồn tại, tăng cường hiệu quả công tác quản lý và sử dụng NƠXH trên địa bàn tỉnh, UBND tỉnh đã có công văn chấn chỉnh, hoàn thiện công tác mua bán và quản lý sử dụng NƠXH. Theo đó, UBND tỉnh yêu cầu các chủ đầu tư dự án NƠXH thực hiện nghiêm trình tự, thủ tục bán, cho thuê mua, cho thuê NƠXH theo đúng quy định tại Điều 38 Nghị định số 100/2024/NĐ-CP ngày 26/7/2024 của Chính phủ; trong đó lưu ý công khai đầy đủ thông tin dự án, tiếp nhận hồ sơ, ký hợp đồng mua bán, cho thuê, cho thuê mua đúng quy định, đúng đối tượng. Rà soát, khắc phục triệt để các bất cập trong quy trình tiếp nhận hồ sơ đăng ký, tổ chức thực hiện việc tiếp nhận hồ sơ bằng nhiều hình thức, bảo đảm tiếp nhận đầy đủ, không để tồn đọng, gây bức xúc trong Nhân dân. Phối hợp với UBND các xã, phường, công an khu vực và các đơn vị có liên quan trong việc theo dõi, quản lý người sử dụng NƠXH sau khi bàn giao; kịp thời phát hiện, tổng hợp và báo cáo các trường hợp sử dụng sai đối tượng, sai mục đích hoặc có dấu hiệu chuyển nhượng trái quy định để kịp thời xử lý.

UBND các xã, phường thực hiện công khai thông tin liên quan đến dự án NƠXH trên địa bàn; chủ động kiểm tra, theo dõi tình hình sử dụng, đối tượng sử dụng NƠXH tại các dự án, xử lý các sai phạm theo thẩm quyền. Sở Xây dựng chủ trì, hướng dẫn, đôn đốc và kiểm tra chặt chẽ việc tổ chức tiếp nhận hồ sơ đăng ký mua, thuê, thuê mua NƠXH tại các dự án. Tiếp tục tăng cường kiểm tra, hướng dẫn, đôn đốc các cơ quan, đơn vị liên quan trong việc thực hiện hoạt động mua bán, quản lý và sử dụng NƠXH; kịp thời phát hiện, xử lý các hành vi vi phạm theo thẩm quyền hoặc tham mưu UBND tỉnh xem xét, chỉ đạo xử lý theo quy định.

Minh bạch thông tin dự án NƠXH, công khai việc đăng ký, tiếp nhận hồ sơ, xét duyệt đối tượng, ký hợp đồng mua bán căn hộ, tăng cường trách nhiệm của UBND các phường, xã khi xác nhận hồ sơ và phải chặt chẽ trong khâu “hậu kiểm”... là việc cần thiết để những người có nhu cầu về nhà ở thực sự được tiếp cận với chính sách nhân văn của Đảng, Nhà nước.

Bài và ảnh: Minh Hiền