Cam, quýt Pù Luông, cây thoát nghèo của người vùng cao

Mùa này, các triền đồi mù sương ở Pù Luông đang khoác lên mình sắc vàng, cam rực rỡ của mùa quýt hoi và cam bản địa. Loài cây đặc trưng của vùng núi này không chỉ mang hương vị riêng biệt mà còn mang lại nguồn thu ổn định, giúp nhiều gia đình vùng cao vươn lên thoát nghèo.

Video: Cam, quýt Pù Luông, cây thoát nghèo của người vùng cao Thanh Hóa.

Thung lũng Kho Mường, xã Pù Luông, nằm trong vùng đệm Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, được bao quanh bởi núi đá cao và sương mù giăng kín, tạo nên điều kiện tự nhiên khắc nghiệt nhưng cũng rất thích hợp cho nhiều loại cây bản địa phát triển.

Trước đây, người dân nơi đây chủ yếu sống nhờ trồng ngô, sắn và các loại cây tự nhiên. Tuy nhiên, nhờ nhìn thấy tiềm năng từ cây ăn quả bản địa, nhiều gia đình đã mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng, mang lại hiệu quả kinh tế bất ngờ.

Ông Ngân Văn Hiên (SN 1960), một trong những người tiên phong trông cây ăn quả bản địa. Năm 1997, ông bắt đầu chuyển gần 3 ha đất trồng ngô, sắn sang trồng quýt hoi, cam bản địa và đến nay, ông đã sở hữu hơn 700 gốc.

Ông Hiên cho biết: “Ban đầu gia đình chỉ trồng khoảng 30 gốc quýt và cam bản địa, chủ yếu thử nghiệm. Ít năm sau, thấy cây bén rễ tốt, quả nhiều, năng suất cao nên chúng tôi mở rộng diện tích và giờ thành đồi cây ăn quả như hiện tại.”

Theo ông Hiên, vụ mùa năm nay, trang trại của ông đạt sản lượng khoảng 20 tấn quả các loại. Với giá bán trung bình 20.000 đồng/kg, số thu nhập từ quýt và cam ước tính lên đến hàng trăm triệu đồng mỗi năm. Đây thực sự là bước ngoặt giúp gia đình ông thoát khỏi cảnh khó khăn, ổn định cuộc sống.

Bên cạnh cam giấy bản địa với vị chua thanh đặc trưng, ông Hiên còn trồng thêm cam Cao Phong, cho quả ngọt, năng suất cao, phục vụ nhu cầu thị trường rộng hơn.

Không chỉ đem lại lợi ích kinh tế, những cây quýt hoi và cam bản địa còn mang giá trị văn hóa, ẩm thực riêng. Quýt hoi được biết đến là vị thuốc quý và gia vị tạo hương thơm đặc biệt cho nhiều món ăn truyền thống của dân bản.

Mỗi mùa quýt, người dân thu hoạch để làm trà, ngâm mật ong, rượu, hoặc chế biến vỏ quýt thành các sản phẩm thảo dược đặc trưng như vỏ quýt ngâm mật ong rừng, rượu quýt hoi. Đây đều là những món quà hấp dẫn với khách du lịch.

Các cây ăn quả ở thung lũng Kho Mường phần lớn được chăm sóc theo kinh nghiệm dân gian. Người dân hạn chế tối đa việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, thay vào đó dùng bẫy côn trùng, tạo môi trường sinh thái an toàn và giữ hương vị tự nhiên của quả.

Những cây quýt trĩu quả, chủ vườn phải buộc dây kéo cành để tránh gãy. Một số cây đầu dòng đã hàng chục năm tuổi, rêu phủ đầy thân nhưng vẫn sinh trưởng tốt, cho năng suất cao. Với những cây già cỗi, người dân tiến hành trồng dặm, duy trì sức sống cho cả vườn.

Hiện nay, nhiều gia đình ở Pù Luông đã nhân rộng mô hình trồng cây ăn quả, biến các ngọn đồi xanh mướt trĩu quá mỗi khi tới màu thu hoạch. Không chỉ là nguồn thu nhập ổn định, cây cam và quýt hoi còn trở thành biểu tượng của sự đổi thay, nâng cao đời sống người dân.

Địa phương cũng đang triển khai nhiều giải pháp hỗ trợ nông dân như bao tiêu sản phẩm, phát triển các sản phẩm chủ lực từ quýt hoi và cam bản địa. Mục tiêu là xây dựng thương hiệu riêng cho quýt hoi Pù Luông, mở rộng thị trường tiêu thụ và phát triển kinh tế bền vững. Nhờ đó, không chỉ cải thiện thu nhập mà còn góp phần bảo tồn những giống cây truyền thống quý báu, gìn giữ bản sắc văn hóa nông thôn vùng núi cao.

Mùa quýt hoi và cam ở Pù Luông không chỉ đẹp về cảnh sắc mà còn chứa đựng câu chuyện nỗ lực, đổi thay của người dân nơi đây. Những trái quýt, quả cam trĩu cành là minh chứng sống động cho tinh thần lao động cần cù, sáng tạo và khát vọng vươn lên của người vùng cao. Quýt hoi và cam bản địa không chỉ là cây bản địa mà còn là hy vọng, là cơ hội giúp Pù Luông ngày càng phát triển.

Hoàng Đông