100 ngày trên “ghế nóng” của Thủ tướng Pháp François Bayrou

Ngày 23/3 đánh dấu 100 ngày Thủ tướng François Bayrou cầm quyền trong bối cảnh bức tranh chính trị Pháp có nhiều mảng tối hơn sáng. Với phong cách lãnh đạo đặc trưng của một giáo sư đại học, Thủ tướng, đồng thời là Thị trưởng thành phố Pau, đang phải đối mặt với một loạt thách thức chưa từng có, từ thâm hụt ngân sách nghiêm trọng, căng thẳng địa chính trị, đến một Quốc hội chia rẽ và liên minh mong manh.

Một phiên họp của Quốc hội Pháp. (Ảnh: THX/TTXVN)

Tính từ ngày nhậm chức 13/12/2024 đến thời điểm này, Thủ tướng Bayrou đã bước qua 100 ngày trên “ghế nóng” tại Điện Matignon. Ông cũng là người thứ tư ngồi lên ghế thủ tướng Pháp trong năm 2024, năm nước Pháp trải qua cuộc khủng hoảng chính trị nặng nề.

So với người tiền nhiệm chỉ ở đó được 99 ngày, Thủ tướng đương nhiệm dường như điều hành chính phủ đa thành phần hiệu quả hơn cựu Thủ tướng Michel Barnier, người đã bị phe cánh tả và đảng Tập hợp Quốc gia (RN) lật đổ vào tháng 12/2024.

Ông Bayrou đã không giấu sự tự hào khi chia sẻ điều này với báo giới: “Chúng tôi không cố khoe khoang, nhưng chúng tôi có một phương pháp cho phép đạt được ngân sách và giải quyết nhiều tình huống. Chúng tôi sẽ có thể hướng tới 100 ngày tiếp theo.”

Tuy nhiên, theo đánh giá của báo giới, 100 ngày đầu của Thủ tướng Bayrou đã trôi qua không hề dễ dàng, nếu không nói là đầy chông gai, với nhiều thất bại hơn chiến thắng.

Chính phủ mới chỉ vừa thành công trong việc bỏ phiếu thông qua Ngân sách 2025 và Luật tài trợ An sinh xã hội bằng cách viện dẫn Điều 49.3 của Hiến pháp, cho phép thông qua luật mà không cần bỏ phiếu chấp thuận ở Quốc hội.

Chỉ trong tuần qua, chính phủ của ông đã phải đối mặt với một loạt thất bại tại Quốc hội: từ việc bị bác bỏ một phần Luật Định hướng Nông nghiệp đến những thất bại trong sửa đổi văn bản về buôn bán ma túy.

Vấn đề tuổi nghỉ hưu 64, vốn đã trở thành biểu tượng của chính sách “làm việc nhiều hơn” mà Tổng thống Emmanuel Macron bảo vệ từ năm 2022, đang bị công đoàn và cánh tả phản đối dữ dội, đặc biệt kể từ khi Thủ tướng Bayrou công khai loại trừ khả năng quay lại tuổi nghỉ hưu hợp pháp là 62.

“Cuộc họp kín” về cải cách hưu trí, được Thủ tướng Bayrou thiết kế như một cơ chế đối thoại, đã nhanh chóng biến thành một “bãi mìn” chính trị. Tổ chức nghiệp đoàn Lực lượng công nhân (FO) đã tẩy chay ngay từ đầu, Liên minh giới chủ địa phương (U2P) đã bỏ đi, và Tổng liên đoàn Lao động Pháp (CGT) cũng đang đe dọa rút lui.

Khi ông Bayrou bày tỏ lập trường không ủng hộ việc quay lại tuổi hưu 62 - một trong những yêu cầu chính của đảng Xã hội (PS) - ông đã làm xấu đi mối quan hệ với lực lượng chính trị đã giúp chính phủ tồn tại tại Matignon.

Kết quả là các nghị sỹ PS, những người đã từ chối bỏ phiếu bất tín nhiệm trước đó, giờ đang đe dọa “có thể,” “có lẽ,” nhưng “không chắc chắn,” lật đổ chính phủ của Thủ tướng Bayrou.

Trong khi đó, một quả “bom hẹn giờ” khác cũng đang chạy, đó là đưa Hiệp ước châu Âu về tị nạn và di cư, được Liên minh châu Âu phê chuẩn năm ngoái, vào dự luật để thông qua tại Quốc hội.

Theo dự kiến, vấn đề nóng này sẽ phải thông qua chậm nhất vào mùa Xuân 2026, nhưng Thủ tướng Bayrou đang cố gắng kéo dài thời gian, vì biết rằng văn bản này khó có cơ hội được Quốc hội hiện tại thông qua.

Cánh hữu và cực hữu coi hiệp ước này quá lỏng lẻo, trong khi cánh tả cho rằng quá khắt khe. Nếu ông Bayrou lại sử dụng Điều 49.3 để thông qua, ông có thể phải đối mặt với một kiến nghị bất tín nhiệm.

Song song với đó, Thủ tướng Bayrou đã phải xử lý một mặt trận khác: những bất đồng công khai trong nội bộ chính phủ về việc cấm hay không cấm mang khăn trùm đầu trong các cuộc thi thể thao, trong khi Thượng viện đã bỏ phiếu thông qua một đề xuất luật về vấn đề này.

Vụ việc đã khiến hai trụ cột của ông là Bộ trưởng Tư pháp Gérard Darmanin và Bộ trưởng Nội vụ Bruno Retailleau công khai đe dọa từ chức trong vòng 48 giờ.

Nhưng thách thức lớn nhất, có lẽ là phương trình tài chính mà Thủ tướng Bayrou phải giải quyết. Với mục tiêu giảm thâm hụt xuống 3% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) vào năm 2029, đồng thời tăng chi tiêu quân sự từ 2% lên 3,5% GDP theo yêu cầu của Tổng thống Macron, chính phủ cần tiết kiệm 150 tỷ euro trong 4 năm tới.

Tuy nhiên, cơ quan hành pháp đã loại trừ khả năng tăng thuế, và các khoản cắt giảm chi tiêu lớn có thể làm trầm trọng thêm tình trạng kinh tế vốn đã ảm đạm, với dự báo tăng trưởng cho năm 2025 đã bị điều chỉnh giảm xuống 0,7% (so với dự báo lạc quan 1,1% của chính phủ).

Trong một lá thư đầy tham vọng gửi tới các chủ tịch nhóm nghị sỹ, Thủ tướng Bayrou cũng đã cam kết hành động trong 4 lĩnh vực: giáo dục, tiếp cận chăm sóc y tế, cuộc chiến chống quan liêu và tình hình tài chính công. Ông hứa rằng “không có gì sẽ bị bỏ qua” liên quan đến "các chính sách công lớn khác."

Có thể thấy, Thủ tướng sẽ phải giải quyết rất nhiều công việc trong thời gian tới, và chỉ cần sơ sểnh, hay một gợn sóng nhỏ cũng có thể làm nghiêng con thuyền mong manh của ông.

Mặc dù đối mặt với nhiều khó khăn, vị trí của Thủ tướng Bayrou vẫn tạm thời an toàn vì một lý do đơn giản: không ai muốn thay thế ông trong tình hình hiện tại.

Đội ngũ của ông tin rằng Thủ tướng Bayrou có thể duy trì chính phủ, bất chấp sự hỗn loạn lan rộng, và cũng chủ yếu dựa vào sự miễn cưỡng của các phe đối lập trong việc bỏ phiếu bất tín nhiệm vào thời điểm nước Pháp và châu Âu đang có một sự chuyển hướng địa chính trị lớn.

Như một nghị sỹ thuộc phe của Tổng thống Emmanuel Macron đã nhận xét: "Nếu ông Michel Barnier hoặc Gabriel Attal (2 thủ tướng tiền nhiệm) phải chịu một nửa những thất bại hiện tại, họ đã bị loại. Nhưng thời kỳ này khác, Thủ tướng Bayrou được hưởng lợi từ bối cảnh quốc tế và mong muốn của người Pháp về sự ổn định trước các mối đe dọa từ bên ngoài."

Một cố vấn chính phủ cũng đã khẳng định: “Sẽ chẳng có lợi ích gì khi lật đổ chính phủ này trước mùa Hè. Điều đó sẽ khiến ta phải gánh lấy trách nhiệm về sự bất ổn trong một thế giới đang lung lay.”

Trong những ngày tới, vai trò Thủ tướng của ông Bayrou vẫn có thể được kéo dài nhưng chắc chắn sẽ bị hạn chế. Hiện có 3 xu hướng đe dọa sự vững chắc của ông: sự hoài nghi chính trị đang ở đỉnh điểm, hố sâu ngăn cách hình thành trong 7 năm qua giữa chính quyền và người dân, phe cực hữu luôn rình rập.

Đối với nước Pháp, câu hỏi không phải là liệu chính phủ của ông Bayrou có thể thực hiện những cải cách lớn hay không, mà là liệu đất nước có thể chấp nhận được chính phủ này trong bao lâu, khi phải đối mặt với những thách thức kinh tế và địa chính trị ngày càng gia tăng cả trong và ngoài nước./.

Theo TTXVN