Tại sao ông Trump đảo ngược cuộc chiến thương mại toàn cầu?

Trong chiến dịch tranh cử tổng thống của mình, Donald Trump đã thề sẽ “dạy cho tất cả các đối tác thương mại của Mỹ một bài học”.

Ảnh: Getty Images.

Đúng như dự đoán, ông đã không lãng phí thời gian để kiểm tra lý thuyết đó. Vào tháng 2/2025, ông đã áp thuế đối với hàng nhập khẩu từ Canada và Mexico với cái cớ 2 nước không làm đủ để hạn chế di cư và buôn bán ma túy. Ottawa và Mexico City đã nhanh chóng ngồi vào bàn đàm phán, chứng thực niềm tin của Donald Trump rằng đòn thuế quan có thể đánh bại các quốc gia khác, ép phải ngồi vào bàn đàm phán. Thành công đó đã khuyến khích ông tiếp tục một chiến lược toàn cầu.

Và ông đã làm như vậy. Những gì diễn ra sau đó thú vị hơn nhiều so với mong đợi của nhiều người.

Thị trường sụp đổ. Giá dầu lao dốc. Các nhà kinh tế dự đoán suy thoái. Người Mỹ bắt đầu tích trữ lương thực và vật dụng. Các phương tiện truyền thông đua nhau đặt biệt danh cho tình hình hỗn loạn đang diễn ra. Trong khi đó, Nhà Trắng bình tĩnh khẳng định mọi thứ “diễn ra theo kế hoạch”.

Về bản chất, đây là chiến thuật kinh điển của Donald Trump. Ông tạo ra một cuộc khủng hoảng, sau đó đề nghị quay trở lại như một “cử chỉ thiện chí”, yêu cầu nhượng bộ để đổi lại. Trong trường hợp này, những nhượng bộ đó bao gồm việc điều chỉnh thâm hụt thương mại của Mỹ và buộc sản xuất quay trở về trong nước.

Nhưng lần này, Donald Trump có thể đã quá tay. Việc bắt đầu một cuộc chiến thương mại với toàn thế giới cùng lúc không chỉ làm rung chuyển các chính phủ mà còn làm rung chuyển người Mỹ trong nước. Khi thực tế về một cuộc suy thoái tiềm tàng xảy ra, tỷ lệ ủng hộ Donald Trump giảm mạnh. Nhiều người bắt đầu coi tổng thống và nhóm của ông là thiếu năng lực.

Phản ứng dữ dội lan rộng đã tạo cho đảng Dân chủ một cơ hội hiếm hoi để phản công. Các cuộc biểu tình phản đối thuế quan đã nổ ra trên khắp đất nước, do các nhóm tự do và các nhà hoạt động tổ chức. Donald Trump phải đối mặt với sự chỉ trích công khai từ Barack Obama và Kamala Harris. Dân biểu Al Green thậm chí còn công bố kế hoạch đưa ra các điều khoản luận tội ông.

Và không chỉ có cánh tả mới gióng lên hồi chuông cảnh báo. Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Ted Cruz, Chủ tịch Ủy ban Thương mại Thượng viện, đã cảnh báo về một "cuộc tắm máu" tiềm tàng trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2026 nếu thuế quan gây ra một cuộc suy thoái toàn diện. Các tỷ phú Phố Wall - nhiều người trong số họ ủng hộ Donald Trump - đã lên tiếng bày tỏ sự không hài lòng. Đáng chú ý nhất, Elon Musk, một đồng minh lâu năm của Donald Trump, đã công khai chỉ trích cố vấn thương mại của tổng thống Peter Navarro, gọi ông là "một kẻ ngốc".

Đối mặt với áp lực chính trị, tài chính và công chúng, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã hành động nhanh chóng. Vào ngày 9/4, ông tuyên bố 75 quốc gia đã liên hệ với ông để yêu cầu thỏa thuận. Đáp lại, ông giảm thuế quan xuống còn 10% trong thời hạn 90 ngày, coi đó là cơ hội để đàm phán.

Nhưng không phải ai cũng nhúc nhích. Trung Quốc đã chứng minh là một đối thủ kiên cường hơn nhiều. Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung tiếp tục leo thang, với mức thuế quan trả đũa hiện đã lên tới 140% - và đang tăng lên. Nếu tình hình không được kiểm soát, thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới có thể giảm 80%, gây ra hậu quả thảm khốc cho cả hai bên.

Vậy tiếp theo là gì? Có hai kịch bản có thể xảy ra. Hoặc là Donald Trump gây sức ép buộc các đối tác thương mại của mình phải nhượng bộ nhanh chóng và tuyên bố chiến thắng, hoặc ông bỏ đi giữa chừng và tìm một sự xao lãng mới, giống như những gì ông đã làm với Ukraine.

Dư luận còn nhớ Donald Trump hứa sẽ mang lại hòa bình cho Ukraine “trong vòng 24 giờ”. Ngay khi điều đó không thể xảy ra, Nhà Trắng đã ngừng đề cập.

Đó là phong cách của Donald Trump. Tạo ra sự hỗn loạn, thống trị các tiêu chuẩn, sau đó lặng lẽ khi không còn hiệu quả nữa. Nhưng ông vẫn còn một vài quân bài chưa chơi. Ví dụ như Gaza, nơi mà ông từng gọi là “Riviera của Trung Đông.” Hoặc vấn đề hạt nhân Iran, một trong những “ý tưởng tuyệt vời” chưa thành hiện thực mà ông ưa thích.

TD