Phát hiện kinh ngạc: Nga điều khiển máy bay không người lái thông qua Telegram

Theo các báo cáo gần đây của Ukraine khi kiểm tra xác máy bay không người lái Shahed của Nga bị bắn hạ, một phát hiện đáng kinh ngạc đã xuất hiện: một ghi chú viết tay, được cho là do một kỹ sư người Nga để lại, mô tả chi tiết hệ thống điều khiển mới cho các máy bay không người lái này.

Bản ghi chú khẳng định các máy bay không người lái, được gọi là “Geran” ở Nga, hiện được điều khiển thông qua các bot Telegram, truyền dữ liệu bay theo thời gian thực và nguồn cấp dữ liệu video cho người điều khiển. Hệ thống này cho phép máy bay không người lái bỏ qua định vị GPS truyền thống bằng cách tận dụng mạng di động của Ukraine, khiến chúng có khả năng chống chịu cao với các chiến thuật tác chiến điện tử thông thường như gây nhiễu tín hiệu.

Hơn nữa, ghi chú cho thấy các mô hình Shahed nâng cấp kết hợp trí tuệ nhân tạo để tăng cường khả năng hoạt động, đặt ra những thách thức đáng kể cho hệ thống phòng thủ của Ukraine. Tiết lộ này, nếu chính xác, đánh dấu một sự tiến bộ đáng kể trong chiến tranh máy bay không người lái, đặt ra câu hỏi về việc sử dụng nền tảng nhắn tin xã hội có thể truy cập rộng rãi như một công cụ trong xung đột đang diễn ra.

Việc sử dụng bot Telegram để điều khiển máy bay không người lái Shahed được báo cáo là một lợi thế chiến thuật tiềm năng cho lực lượng Nga. Bằng cách dựa vào mạng di động của Ukraine thay vì GPS, những máy bay không người lái này có thể tránh được các biện pháp đối phó truyền thống như giả mạo hoặc gây nhiễu GPS, vốn là những công cụ quan trọng đối với hệ thống phòng thủ của Ukraine.

Việc tích hợp trí tuệ nhân tạo, như đã nêu trong ghi chú, có thể cho phép máy bay không người lái tự động điều chỉnh đường bay, tránh chướng ngại vật hoặc thậm chí chọn mục tiêu với sự can thiệp tối thiểu của con người. Điều này sẽ cho phép các nhà điều hành Nga duy trì tính linh hoạt hoạt động cao hơn, có khả năng phát động các cuộc tấn công từ khoảng cách xa hơn trong khi giảm nguy cơ bị phát hiện.

Truyền dữ liệu và video thời gian thực qua Telegram cũng có thể nâng cao nhận thức về tình huống, cho phép người vận hành thực hiện các điều chỉnh nhanh chóng trong khi thực hiện nhiệm vụ. Những khả năng như vậy sẽ giúp máy bay không người lái hiệu quả hơn trong việc tấn công các mục tiêu có giá trị cao, bao gồm cơ sở hạ tầng hoặc các cơ sở quân sự, với độ chính xác và khả năng phục hồi cao hơn trước sự đánh chặn.

Đối với Ukraine, những tiến bộ này đặt ra những thách thức to lớn. Sự phụ thuộc vào mạng di động làm phức tạp thêm các nỗ lực phá vỡ khả năng điều hướng của máy bay không người lái, vì việc nhắm mục tiêu vào cơ sở hạ tầng viễn thông dân sự sẽ vừa không thực tế vừa nhạy cảm về mặt chính trị.

Tỷ lệ thành công của Ukraine trước máy bay không người lái Shahed đã giảm - từ hơn 90% vào năm 2024 xuống còn khoảng 30% vào đầu năm 2025 - cho thấy khó khăn ngày càng tăng trong việc chống lại các hệ thống nâng cấp này. Một chỉ huy người Ukraine lưu ý máy bay không người lái hiện hoạt động ở độ cao từ 2.000 đến 3.000 mét, so với chỉ 200 mét trước đây, khiến chúng nằm ngoài tầm với của nhiều hệ thống phòng không cỡ nhỏ.

Sự thay đổi chiến thuật này buộc Ukraine phải dựa vào các hệ thống phòng không tiên tiến và tốn kém, chẳng hạn như tên lửa Patriot hoặc S-300, vốn có nguồn cung hạn chế. Độ cao tăng và khả năng AI được báo cáo cũng có thể cho phép máy bay không người lái thực hiện các thao tác phức tạp, làm khó thêm việc phát hiện và đánh chặn của các đơn vị phòng thủ di động.

Việc sử dụng Telegram, một nền tảng nhắn tin công khai, như một cơ chế kiểm soát cho máy bay không người lái quân sự là một sự phát triển cần được xem xét kỹ lưỡng hơn. Mã hóa đầu cuối và cơ sở hạ tầng đám mây của Telegram khiến nó trở thành lựa chọn hấp dẫn cho giao tiếp an toàn, thời gian thực.

Khả năng xử lý các đợt truyền dữ liệu lớn, bao gồm cả luồng video, về mặt lý thuyết có thể hỗ trợ việc truyền dữ liệu đo từ xa và cảnh quay trực tiếp từ camera trên máy bay không người lái. Bằng cách tận dụng mạng di động của Ukraine, lực lượng Nga có thể khai thác cơ sở hạ tầng dân sự hiện có để duy trì kết nối, bỏ qua nhu cầu về các hệ thống dựa trên vệ tinh dễ bị nhiễu hơn.

Tuy nhiên, cách tiếp cận này không phải là không có rủi ro. Các máy chủ của Telegram, mặc dù được mã hóa, nhưng được tập trung hóa và bất kỳ sự gián đoạn nào đối với cơ sở hạ tầng của nền tảng này đều có thể gây nguy hiểm cho hoạt động của máy bay không người lái.

TD