Nhà báo Thế Lượng: Tôi đã đến tất cả các bản làng vùng sâu, vùng xa nhất xứ Thanh

Đã bước sang tuổi ngũ tuần, nhà báo Nguyễn Thế Lượng vẫn miệt mài đi, dường như chưa có dấu hiệu chững lại bởi tuổi tác. Ở Thanh Hóa, người ta biết đến anh như là một phóng viên chuyên miền núi.

Nhà báo Thế Lượng phỏng vấn người dân bản Poọng, xã Tam Chung, huyện vùng biên Mường Lát trong lúc đi sơ tán trận lũ lịch sử tháng 9/2018.

“Dù khi còn ở Báo Thanh Hóa, hay nhiều năm làm cho tờ Nông thôn Ngày nay, và nay là phóng viên thường trú Báo Giáo dục và Thời đại tại Thanh Hóa, phần lớn các đề tài của tôi đều viết về miền núi xứ Thanh. Tất cả các khu vực biên giới, các bản làng vùng sâu, vùng xa bậc nhất ở xứ Thanh, tôi đều đã đặt dấu chân”, nhà báo Nguyễn Thế Lượng chia sẻ. Chẳng thế mà anh đã chuyển tải hàng trăm bài viết về những khu lớp học xiêu vẹo, những nỗi vất vả đến trường của trẻ em rẻo cao, đến những truân chuyên nhọc nhằn của những giáo viên vùng biên viễn vẫn ngày ngày cõng chữ lên non... Mỗi bài viết của anh đều ghi lại một trải nghiệm thực tế, mà người đọc tìm thấy hình ảnh thật của đời sống xã hội vùng cao.

Nhiều năm trước, công nghệ thông tin chưa phát triển như ngày nay, nên chỉ trực tiếp đến hiện trường sự việc mới có được hình ảnh để chuyển tải về. Những bức ảnh chân thực từ các vùng thiên tai lũ lụt đã được ghi lại dưới ống kính của Thế Lượng (hay một bút danh khác là Hồng Đức). Đi nhiều là thế, dấn thân là thế, nhưng anh không muốn kể nhiều về bản thân mình. Gặng hỏi mãi, anh mới cười rất hiền, rồi nói: “Tôi cũng không thể nhớ nổi cuộc đời làm báo của mình, đến nay đã có bao nhiêu tác phẩm. Bằng khen của Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa, Giải thưởng báo chí Trần Mai Ninh thì nhiều, tôi chỉ nhớ chính xác đã đạt giải C Giải Báo chí quốc gia năm 2013 khi tham gia loạt bài “Nặng gánh nông thôn mới”. Trong các năm 2021 và 2023, tôi 2 lần được giải nhất Giải Báo chí toàn quốc Vì sự nghiệp giáo dục Việt Nam...”.

Nhà báo Thế Lượng chụp ảnh lưu niệm cùng gia đình cháu Ngân Thị Đòa cách đây 10 năm trước (ảnh nhân vật cung cấp).

Có thể có nhiều nhận xét về anh bởi cách nhìn của mỗi người, nhưng với tôi, Thế Lượng còn là nhà báo “đa mang”. “Đa mang” ở đây được hiểu theo khía cạnh trách nhiệm với cơ sở, với nhân vật, với những gì trải qua.

“Vào giữa năm 2012 khi lên công tác tại bản vùng sâu Cò Cài của xã biên giới Trung Lý (Mường Lát), tôi chứng kiến 3 học sinh người Thái phải ở trong lều nứa xiêu vẹo cheo leo bên triền đồi để theo học. Em lớn nhất mới tròn 10 tuổi đang học lớp 4 là Ngân Thị Đòa phải nuôi và kèm 2 em nhỏ (đứa lớp 2 và đứa còn học mầm non). Nhìn 3 đứa trẻ ăn “bữa cơm” là rau rừng chấm với muối trắng khiến nhiều người thấy quặn lòng. Khi được nghe các thầy, cô Trường Tiểu học Trung Lý 2 kể về hoàn cảnh 3 đứa trẻ, tôi càng suy tư đồng cảm. Khi ấy, trẻ vùng cao phần lớn bỏ học vì đường sá quá xa, điều kiện kinh tế nghèo khổ. Nhà của Ngân Thị Đòa và 2 em cách trường học gần 7 cây số đường rừng quanh co hiểm trở, lại có nhiều con suối cắt qua không thể đi buổi, nhưng các em vẫn thích đi học. Bố mẹ Đòa đã phải đến gần trường dựng lều nứa, lợp lá cọ cho 3 em ở, cuối tuần mới đi bộ về nhà lấy thêm gạo. Thương cảm, rồi tôi nói với các thầy cô mình có thể nhận các trẻ làm con nuôi, phụ giúp thêm vật chất và tinh thần để các cháu theo đuổi giấc mơ con chữ”, nhà báo Thế Lượng nhớ lại.

Tròn 1 tháng sau, nhờ các thầy cô đấu mối, anh lại ngược ngàn gần 300 cây số, vượt sông Mã để tìm đến nhà gặp bố mẹ các em đặt vấn đề nhận con nuôi. Sau này, Đòa được bố nuôi đấu mối đưa xuống học ở Trường Phổ thông Dân tộc nội trú tỉnh, đậu Đại học Hồng Đức. Thấm thoát hơn chục năm có lẻ, năm ngoái tôi thấy anh vui mừng chia sẻ dòng trạng thái và hình ảnh con gái nuôi Ngân Thị Đòa đã tốt nghiệp Khoa Sư phạm tiểu học và được tuyển dụng làm giáo viên ở một trường tại huyện Hà Trung.

Nhà báo Thế Lượng thuê thuyền vượt sông Mã để vào vùng lũ Mường Lát đang bị chia cắt vào tháng 9/2018.

Cái sự “đa mang” ấy còn được thể hiện qua kết quả kêu gọi từ thiện của anh sau những chuyến đi đến các trường học, về với đồng bào ở những nơi gian khó. Sau những bài viết trên Báo Giáo dục và Thời đại - cơ quan truyền thông của Bộ Giáo dục và Đào tạo, là những lời kêu gọi mạnh thường quân góp sức. Anh cứ lặng lẽ kêu gọi, rồi làm cầu nối cho các chương trình trao quà từ thiện từ năm này qua năm khác mà không cần khoa trương.

Xuyên suốt quá trình làm báo, dù ở cơ quan nào, Thế Lượng vẫn là người đàn anh nhiệt tình chia sẻ đề tài, sẵn sàng giúp đỡ những phóng viên trẻ mới vào nghề. Phóng viên Lường Toán, thuộc Văn phòng Tạp chí Người Cao tuổi tại Thanh Hóa, chia sẻ: “Trong thời gian từ năm 2021 đến giữa năm 2023, tôi được cộng tác tại Báo Giáo dục và Thời đại, thường trú tại Thanh Hóa. Tôi may mắn được làm việc cùng nhà báo Nguyễn Thế Lượng - một tiền bối với 30 năm giữ “lửa nghề”. Bằng kinh nghiệm và sự tận tụy của người đi trước, anh đã giúp đỡ tôi rất nhiều, đồng thời đánh thức đam mê và khát vọng cống hiến với nghề trong tôi. Anh giúp tôi nhận ra, nghề báo không chỉ cần có đam mê mà còn phải có bản lĩnh và trách nhiệm. Từ đó mà tôi biết cần phải tu dưỡng và rèn luyện, luôn giữ cái đầu lạnh và một trái tim nóng để biết sẻ chia, cảm thông và biết dừng lại trước những nỗi đau của nhân vật”.

Bài và ảnh: Lê Đồng