Đẩy mạnh phát triển làng nghề

Phát triển làng nghề khu vực nông thôn không những tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân mà còn góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa đặc trưng của địa phương.

Sản xuất mây tre đan tại xã Tân Thọ (Nông Cống).

Hiện, Thanh Hóa có 36 nghề, với 118 làng nghề công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp; 75 làng nghề, làng có nghề truyền thống đã được Chủ tịch UBND tỉnh quyết định công nhận làng nghề. Trong đó, có 2 nhóm làng nghề hoạt động hiệu quả, gồm: Nhóm làng nghề chế biến nông, lâm, thủy sản và thực phẩm (TP Thanh Hóa, thị xã Nghi Sơn và các huyện: Thọ Xuân, Hậu Lộc,...); nhóm làng nghề sản xuất tiểu thủ công nghiệp (Nga Sơn, Hoằng Hóa, Cẩm Thủy, Thiệu Hóa...). Không chỉ đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, các làng nghề còn là nơi lưu giữ giá trị văn hóa của các địa phương.

Huyện Thiệu Hóa hiện có 11 làng có nghề, với khoảng 2.188 cơ sở phát triển các ngành nghề nông thôn, như: đúc đồng, ươm tơ, dệt nhiễu, làm bánh đa, mộc dân dụng,... tạo việc làm cho hơn 7.500 lao động. Thời gian qua, các làng nghề ở huyện Thiệu Hóa đã không ngừng nâng cao chất lượng, đa dạng hóa sản phẩm, mẫu mã phù hợp thị hiếu, nhu cầu của người tiêu dùng, góp phần quan trọng vào việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế, giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho người lao động. Bên cạnh đó, một số cụm công nghiệp làng nghề trên địa bàn huyện đã được đầu tư xây dựng và đưa vào sử dụng hiệu quả, điển hình là, 2 cụm làng nghề Thiệu Trung và Thiệu Đô, đều thu hút được hàng chục cơ sở đầu tư phát triển sản xuất. Thời gian tới, huyện Thiệu Hóa sẽ tập trung đào tạo nghề theo hình thức truyền nghề, nhân cấy nghề, có cơ chế khuyến khích để mời các chuyên gia, nghệ nhân, thợ giỏi ở trong và ngoài địa phương tham gia dạy nghề, chú trọng những nghề truyền thống, cổ truyền và nghề mới; đồng thời, xây dựng trung tâm giới thiệu sản phẩm của các làng nghề. Cùng với đó, huyện sẽ tạo điều kiện để các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất ở làng nghề quảng bá giới thiệu sản phẩm trên trang web làng nghề truyền thống của huyện...

Sản xuất tơ dệt lụa tại thị trấn Thiệu Hóa.

Hiện nay, thu nhập bình quân của lao động tại các làng nghề trong tỉnh khoảng từ 4 - 5 triệu đồng/người/tháng. Một số làng nghề có doanh thu cao, như: sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ từ nguyên liệu cói ở Nga Sơn, sản xuất miến gạo Thăng Long (Nông Cống), đúc đồng Thiệu Trung (Thiệu Hóa), nghề mộc, xã Hoằng Hà (Hoằng Hóa)...

Mặc dù mang lại nhiều lợi ích kinh tế và giải quyết việc làm cho lao động khu vực nông thôn trên địa bàn tỉnh, song, những năm gần đây, số lượng nghệ nhân trong các làng nghề ngày một ít, thị trường tiêu thụ sản phẩm ngày càng hạn chế, tác động không nhỏ đến việc duy trì phát triển các làng nghề. Bên cạnh đó, sản xuất tại các làng nghề còn phân tán, quy mô nhỏ lẻ, vẫn còn xảy ra tình trạng ô nhiễm môi trường sản xuất. Việc đầu tư, cải tiến và áp dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất còn gặp nhiều khó khăn. Hệ thống hạ tầng giao thông, điện, hệ thống cấp thoát nước, mặt bằng sản xuất ở một số làng nghề,... còn chật hẹp, chưa đồng bộ. Nhiều sản phẩm chưa có thương hiệu dẫn đến sức cạnh tranh kém. Lao động ở các làng nghề phần lớn không qua đào tạo cơ bản nên khó tiếp thu công nghệ mới, tác phong sản xuất công nghiệp và ý thức hoạt động nghề còn mang tính thời vụ...

Để phát triển bền vững các làng nghề, các địa phương cần tập trung đầu tư nâng cấp hệ thống hạ tầng kỹ thuật, nhất là hệ thống giao thông, điện, cấp thoát nước, hệ thống nước thải... Chú trọng đổi mới, thay thế thiết bị máy móc cũ, công nghệ lạc hậu để nâng cao năng lực sản xuất và chất lượng sản phẩm. Mở các lớp đào tạo theo phương thức truyền nghề, hoặc liên kết với các trường dạy nghề. Đồng thời, quan tâm xây dựng thương hiệu cho sản phẩm làng nghề để tăng khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường; tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân về tầm quan trọng của việc giữ gìn và phát triển làng nghề.

Bài và ảnh: Minh Hà