Cánh đồng mẫu lớn - nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp

Với những ưu điểm như giảm chi phí sản xuất, tăng năng suất, chất lượng, ổn định đầu ra cho sản phẩm,... mô hình cánh đồng mẫu lớn (CĐML) là một trong những giải pháp nhằm nâng cao giá trị, góp phần thay đổi tư duy theo hướng sản xuất hàng hóa tập trung, quy mô lớn. Đến nay, nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh đã và đang thực hiện thành công mô hình này, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế cho người dân.

Người dân xã Hoằng Thắng (Hoằng Hóa) chăm sóc dưa hấu.

Xác định việc tích tụ, tập trung đất đai, xây dựng CĐML là bước đột phá trong phát triển nông nghiệp, xã Đông Hoàng (Đông Sơn) đã chú trọng xây dựng các vùng sản xuất chuyên canh, tập trung, tạo điều kiện thu hút các doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất nông nghiệp quy mô lớn; đồng thời, tăng cường liên kết với các doanh nghiệp trong tổ chức sản xuất, bao tiêu sản phẩm cho người nông dân. Đến nay, xã đã xây dựng được CĐML sản xuất lúa có diện tích 60 ha, với 70 hộ dân tham gia sản xuất, năng suất 70 tạ/ha/vụ. Ông Nguyễn Duy Hợp, Chủ tịch UBND xã, cho biết: Cùng với việc tuyên truyền, hỗ trợ người dân tích tụ, tập trung đất đai, xã đã vận động người dân sử dụng từ 1 đến 2 giống lúa để gieo trồng trên 1 cánh đồng; lúa được trồng cùng trà, cùng giống, liền vùng, liền thửa nên dễ quản lý, chăm sóc,... từ đó đạt năng suất, chất lượng đồng đều. Ngoài ra, người dân được hướng dẫn kỹ thuật trồng và chăm sóc lúa, áp dụng khoa học - kỹ thuật, cơ giới hóa đồng bộ, từ đó góp phần nâng cao trình độ thâm canh lúa cho người dân, tiết kiệm chi phí sản xuất, giải phóng được sức lao động, giảm áp lực lao động mỗi khi vào vụ sản xuất và thu hoạch lúa, bảo vệ môi trường... Cũng theo chia sẻ của bà Hoàng Thị Thêu, thôn 7: Mô hình CĐML không những làm thay đổi thói quen trong sản xuất nhỏ lẻ truyền thống của chúng tôi mà còn mang lại hiệu quả kinh tế cao khi thu hút được doanh nghiệp liên kết sản xuất, bao tiêu sản phẩm. Hiện nay, toàn bộ sản lượng lúa của người dân trên địa bàn xã được Công ty CP Thương mại Sao Khuê thu mua cao hơn giá thị trường từ 5% đến 10%.

Được biết, đến nay, huyện Đông Sơn đã xây dựng được 36 CĐML sản xuất lúa năng suất, chất lượng cao. Do được áp dụng phương pháp 4 cùng, nên quá trình tổ chức sản xuất thuận lợi, giảm được chi phí sản xuất, nâng cao hiệu quả kinh tế. Năng suất lúa bình quân đạt khoảng 63,3 tạ/ha/vụ, cao hơn năng suất bình quân chung của huyện là 1,5 tạ/ha/vụ. Bên cạnh đó, do được doanh nghiệp liên kết sản xuất và bao tiêu sản phẩm, nên hiệu quả kinh tế cao hơn từ 18 - 25 triệu đồng/ha/vụ so với diện tích không tập trung. Kết quả này đã tạo tiền đề để người dân thay đổi tư duy, tổ chức sản xuất nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa tập trung, nâng cao giá trị kinh tế trên cùng một diện tích canh tác.

Tại huyện Hoằng Hóa, thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TU ngày 11-1-2019 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về tích tụ, tập trung đất đai để phát triển nông nghiệp quy mô lớn, công nghệ cao đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, huyện đã tập trung thực hiện các giải pháp tích tụ, tập trung đất đai, xây dựng CĐML. Theo đó, huyện đã vận động người dân đổi điền, dồn thửa, tích tụ ruộng đất, chuyển nhượng, cho thuê quyền sử dụng đất, góp vốn bằng quyền sử dụng đất với doanh nghiệp, HTX để phát triển sản xuất, tạo ra vùng sản xuất quy mô lớn. Bên cạnh đó, tích cực chuyển đổi cơ cấu giống, cây trồng, đẩy mạnh ứng dụng khoa học - kỹ thuật, áp dụng cơ giới hóa đồng bộ vào sản xuất. Mặt khác, huyện đã thực hiện lồng ghép, huy động các nguồn kinh phí để đầu tư nâng cấp, sửa chữa và kiên cố hóa kênh mương nội đồng, đường giao thông nông thôn phục vụ việc vận chuyển, tiêu thụ nông sản. Từ đó, tạo điều kiện thuận lợi thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, tạo ra chuỗi liên kết sản xuất, bao tiêu sản phẩm. Ông Lê Huy Cường, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, UBND huyện Hoằng Hóa, cho biết: Sau khi dồn điền, đổi thửa lần 3, bình quân mỗi hộ dân canh tác trên 1,8 thửa ruộng. Đến nay, đã có 31/37 xã, thị trấn trên địa bàn triển khai xây dựng mô hình CĐML, với tổng diện tích hơn 700 ha. Trên các CĐML đã xây dựng các mô hình, như: Sản xuất hạt giống lúa lai F1, sản xuất khảo nghiệm các giống lúa mới và sản xuất hạt giống lúa lai F1, sản xuất khoai tây, dưa hấu, ớt xuất khẩu... Những diện tích này đều có năng suất bình quân tăng 10 đến 15% so với diện tích sản xuất nhỏ lẻ tại cùng địa phương; trong đó, đã có 25% diện tích sản xuất lúa đã được cơ giới hóa đồng bộ từ làm đất, sử dụng mạ khay, cấy và thu hoạch bằng máy, trên 98% diện tích đất nông nghiệp và diện tích lúa sử dụng máy làm đất và thu hoạch...

Thực hiện đồng bộ các giải pháp, trên địa bàn tỉnh đã phát triển được 17 vùng sản xuất tập trung cấp tỉnh, 55 vùng sản xuất tập trung cấp huyện, xã. Các mô hình mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân, như: Sản xuất giống lúa thuần, lúa lai F1; mô hình sản xuất rau an toàn tập trung chuyên canh tại các huyện Thọ Xuân, Đông Sơn, Vĩnh Lộc, Quảng Xương...; mô hình sản xuất ngô ngọt, bí, đậu tương rau, cải chân vịt, hành lá tại các huyện Thọ Xuân, Hậu Lộc, Yên Định, Thiệu Hóa, Hoằng Hóa...; mô hình sản xuất khoai tây tập trung tại Nga Sơn... Theo đánh giá của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, những CĐML được hình thành trên diện tích sản xuất nông nghiệp tích tụ, tập trung đều đạt hiệu quả kinh tế cao hơn từ 20 đến 25% so với những diện tích sản xuất nhỏ lẻ. Để tiếp tục thúc đẩy hình thành, phát triển các mô hình CĐML hiệu quả, thời gian tới, các địa phương cần đẩy mạnh tích tụ, tập trung đất đai, hình thành mô hình CĐML theo các hình thức chuyển nhượng quyền sử dụng đất, cho thuê đất hoặc góp đất liên kết sản xuất... Từ đó, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp, HTX, người dân thuê đất, gom đất, liên kết với người dân đầu tư phát triển sản xuất, ưu tiên sản xuất nông nghiệp an toàn, hữu cơ. Bên cạnh đó, tại các mô hình CĐML, các địa phương cần chủ động chuyển đổi cơ cấu cây trồng, xác định sản phẩm trồng trọt có lợi thế trên thị trường để định hướng phát triển sản xuất một cách hợp lý, hạn chế tình trạng “được mùa, mất giá”; chú trọng liên kết sản xuất, bao tiêu sản phẩm để ổn định đầu ra cho sản phẩm. Đối với CĐML sản xuất lúa, cần tiếp tục định hướng sản xuất theo vùng tập trung cho từng giống lúa phù hợp với từng chân đất, đồng đất để phát huy ưu điểm của giống; mỗi cánh đồng chỉ cơ cấu 1 giống lúa chủ lực để tập trung chỉ đạo, gieo cấy, chăm sóc nhằm đạt hiệu quả cao. Bên cạnh việc triển khai, thực hiện có hiệu quả các cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển sản xuất trồng trọt của Trung ương, tỉnh, các địa phương cần xây dựng chính sách hỗ trợ về giống cây trồng, vật tư nông nghiệp trong phát triển sản xuất ở những mô hình CĐML trên địa bàn.

Bài và ảnh: Lê Ngọc