Nâng cao nhận thức của người dân trong sử dụng túi nilon

Người dân xã Nga Thủy (Nga Sơn) thu gom rác thải nhựa, túi nilon đổi lấy đồ dùng thân thiện với môi trường.

Với ưu điểm tiện dụng, bền chắc và giá rẻ, túi nilon được sử dụng phổ biến mọi lúc, mọi nơi, từ các siêu thị, trung tâm thương mại đến các khu chợ buôn bán nhỏ lẻ, bất chấp những cảnh báo về tác hại lớn tới môi trường và sức khỏe con người.

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, túi nilon chôn vùi dưới đất phải mất hàng trăm năm mới có thể phân hủy hết. Sự tồn tại của nó trong môi trường sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới đất và nước, bởi túi nilon lẫn vào đất sẽ ngăn cản oxy đi qua đất, gây xói mòn đất, làm cho đất bạc màu, không tơi xốp, kém chất dinh dưỡng, từ đó làm cho cây trồng chậm tăng trưởng. Nghiêm trọng hơn, các nhà khoa học còn phát hiện ra đất và nước bị ô nhiễm bởi túi nilon sẽ ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp tới sức khoẻ con người. Đặc biệt, túi nilon chứa 2 chất PE và PP, khi đốt sẽ tạo thành khí cacbonnic, mêtan có hại cho sức khỏe. Nếu sử dụng túi nilon đựng đồ ăn nóng (nhiệt độ từ 70-80 độ C), những chất độc hại trong túi sẽ hòa lẫn vào thức ăn. Nếu chứa thực phẩm đã được chế biến trong những túi nilon nhuộm màu, các kim loại nặng như chì, cadimi sẽ gây hại cho bộ não, là nguyên nhân chính gây bệnh ung thư...

Nhận thức được tác hại của túi nilon đối với môi trường và sức khỏe cộng đồng, thời gian qua, các cơ quan quản lý Nhà nước đã có nhiều giải pháp để giải quyết vấn đề này. Đặc biệt, từ 1-1-2012, Luật Thuế bảo vệ môi trường đối với túi nilon chính thức có hiệu lực, được xem như một trong những giải pháp hạn chế sử dụng sản phẩm khó phân hủy, gây tác hại cho môi trường này. Tuy nhiên, sau nhiều năm luật có hiệu lực, việc hạn chế và sử dụng tiết kiệm túi nilon vẫn chưa có sự chuyển biến đáng kể. Quan sát tại một số chợ trên địa bàn TP Thanh Hóa cho thấy, nhiều bà nội trợ vẫn có thói quen dùng túi nilon để đựng hàng, còn những người bán hàng đều chuẩn bị sẵn túi nilon để đáp ứng nhu cầu của khách. Chị Lê Thị Lan, người mua hàng tại chợ Môi, xã Quảng Tâm, thừa nhận: “Dù biết túi nilon có thể gây ô nhiễm môi trường, nhưng tới chợ mua bó rau hay con cá người bán hàng đều đưa túi nilon cho đựng. Bản thân tôi cũng thấy như thế rất tiện lợi, mỗi loại thực phẩm đều được đựng túi riêng, hạn chế được mùi, lại dễ dàng treo, móc trên xe máy...”. Chị Tâm, chủ một quầy bán rau tại chợ Đông Thành (TP Thanh Hóa) chia sẻ: “Nhiều người vẫn muốn mỗi loại rau phải đựng riêng một túi. Thậm chí, có người còn xin thêm vài ba cái để đựng đồ khi treo lên xe máy. Họ xin chẳng lẽ không cho, vì túi nilon cũng rẻ mà mình cũng phải chiều khách hàng để họ còn quay lại mua lần sau”.

Theo số liệu được Tổng cục Môi trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường công bố, trung bình mỗi hộ gia đình Việt Nam sử dụng 5 - 7 túi nilon/ngày. Tuy nhiên, trên thực tế, con số này có thể cao hơn gấp nhiều lần, tùy theo từng địa phương, từng vùng miền. Việc sử dụng túi nilon thiếu kiểm soát đã và đang khiến cho vấn đề ô nhiễm chất thải nhựa và túi nilon trở thành vấn nạn đáng báo động. Hậu quả nặng nề của việc sử dụng tràn lan túi nilon đã được cảnh báo. Thế nhưng, túi nilon vẫn “sống khỏe” trong các trung tâm thương mại, siêu thị, cửa hàng, chợ và đời sống hằng ngày. Để hạn chế việc sử dụng túi nilon, những năm gần đây, các cơ quan chức năng trên địa bàn tỉnh đã chủ động phối hợp với các ban, ngành liên quan tổ chức tuyên truyền đến người dân về những tác hại của thói quen sử dụng túi nilon. Đồng thời, đưa ra những giải pháp áp dụng cụ thể trong thực tiễn như phân loại rác túi nilon, khuyến khích sử dụng nhiều lần tại các siêu thị, trung tâm thương mại... Hỗ trợ hội phụ nữ thành lập câu lạc bộ hạn chế sử dụng túi nilon, mô hình “đổi rác thải nhựa lấy đồ dùng”... Song, hiệu quả mang lại chưa được như mong muốn, bởi nguyên nhân chính là do sự tiện lợi cao, giá thành rẻ của túi nilon. Một giải pháp gần đây được đề cập đến nhiều và nhận được sự hưởng ứng của các doanh nghiệp là thay thế túi nilon bằng loại túi thân thiện với môi truờng, dễ phân hủy, phân hủy nhanh, song giá bán khá cao nên chưa thu hút được sự quan tâm của người tiêu dùng.

Hạn chế dần việc sử dụng sản phẩm không thân thiện môi trường là việc làm cần thiết. Để chủ trương này đi vào thực tiễn, các cơ quan quản lý Nhà nước cần có cơ chế khuyến khích, hỗ trợ sử dụng các loại túi thân thiện với môi trường tại các địa phương; xây dựng hệ thống thu gom tái chế túi nilon, khuyến khích các nhà phân phối, nhà bán lẻ tham gia chương trình giảm phân phát túi nilon, tăng thuế đối với các nhà sản xuất túi nilon, có chế tài xử phạt nghiêm những trường hợp vứt túi nilon bừa bãi... Và, điều quan trọng hơn cả vẫn là ý thức và sự vào cuộc của mỗi người dân nói không với túi nilon. Mỗi người dân phải thể hiện mình là người tiêu dùng có trách nhiệm, để nhận biết được tác hại của việc sử dụng túi nilon cũng như các sản phẩm nhựa có độc nhằm bảo vệ chính mình, người thân, gia đình và cộng đồng xã hội.

Phong Sắc