Phát huy vai trò của người cao tuổi trong bảo tồn văn hóa truyền thống

Bằng lòng nhiệt huyết, sự hiểu biết của mình, đội ngũ người cao tuổi trên địa bàn tỉnh nói chung, khu vực miền núi nói riêng đã tích cực tham gia bảo tồn, truyền dạy các giá trị văn hóa truyền thống cho người dân, nhất là thế hệ trẻ.

Ông Lục Văn Hương hướng dẫn kỹ thuật đánh cồng chiêng cho thế hệ trẻ.

Thôn Rộc Răm, xã Yên Thọ không chỉ là mảnh đất còn lưu giữ được nhiều giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Thái, mà nơi đây còn nổi tiếng với lễ hội Kin Chiêng Boọc Mạy - một lễ hội tiêu biểu của đồng bào dân tộc Thái. Theo nghệ nhân Lục Văn Hương, trải qua thời gian, lễ hội từng đi vào quên lãng. Ông cùng một số người dân trong làng đã phải rất nỗ lực sưu tầm, nghiên cứu để tìm lại nguồn gốc, hình thức tổ chức lễ hội, vì thế lễ hội đã được khôi phục và sau đó được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Sinh ra và lớn lên trên mảnh đất mường Ca Da xưa, từ nhỏ ông Cao Bằng Nghĩa đã được “đắm” mình trong không gian văn hóa truyền thống của dân tộc Thái. Ông đặc biệt yêu thích và say mê với những câu khặp “yếu đú nẳm ne”; tiếng khèn pí dặt dìu gây thương nhớ; tiếng quách lóng, tiếng cồng, tiếng chiêng rộn ràng rừng núi; hay những nét “bay”, nét “lượn” của chữ Thái cổ; những bài học nhân văn qua mỗi câu ca dao, tục ngữ...

Trước thực trạng văn hóa dân tộc Thái dần mai một, ông đã tham mưu cho chính quyền địa phương mở 2 lớp học tiếng Thái cho cán bộ, Nhân dân tham gia. Ông đã vận dụng các bài dân ca, tục ngữ dân tộc Thái vào trong bài giảng để người học dễ dàng tiếp nhận. Từ những lớp học do ông Nghĩa sáng lập đã đặt “nền móng” thúc đẩy phong trào học chữ Thái ở huyện Quan Hóa trước đây phát triển mạnh mẽ. Đến nay, ông đã truyền dạy chữ Thái cổ cho 220 người, khèn bè cho 8 người, khèn đám ma cho 5 người, khèn Mông cho 7 người và sáo trúc cho 20 cháu nhỏ trong khu phố. Cùng với đó, ông đã tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương mở các lớp bồi dưỡng kiến thức bảo tồn văn hóa dân gian dân tộc Thái cho cán bộ văn hóa cơ sở; thành lập Câu lạc bộ khèn bè Mường Ca Da với 45 thành viên, do ông làm Chủ nhiệm. Ngoài ra, ông còn sưu tầm các hiện vật lịch sử liên quan đến đời sống văn hóa, tinh thần của đồng bào dân tộc Thái huyện Quan Hóa và được tham gia trưng bày tại Triển lãm 990 năm Danh xưng Thanh Hóa.

Ngoài các ông Lục Văn Hương, Cao Bằng Nghĩa, trên địa bàn khu vực miền núi Thanh Hóa còn có hàng trăm người cao tuổi tham gia bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống. Nhờ hiểu biết và sự tâm huyết, trách nhiệm, họ đã và đang từng ngày nỗ lực gìn giữ và trao truyền những tinh hoa văn hóa truyền thống của dân tộc cho thế hệ sau.

Bài và ảnh: Khánh Linh