Kinh tế tư nhân Thanh Hóa: Đi tìm “lực bật” trong thách thức (Bài 1) - “Gọi” đúng tên, “đặt” đúng vai và trao niềm tin

Sau gần 40 năm đổi mới, kinh tế tư nhân (KTTN) đã đi qua nhiều “nấc thang” phát triển, từ được “thừa nhận”, tới “khuyến khích”, rồi từng bước “tạo điều kiện thuận lợi”. Năm 2025, Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị lần đầu tiên xác lập: “Kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia, là lực lượng tiên phong thúc đẩy tăng trưởng"... Nhưng, với tiềm lực còn hạn chế, môi trường kinh doanh chưa đồng bộ, doanh nghiệp (DN) tư nhân Thanh Hóa đang đứng trước “ngã rẽ” quan trọng: Hứng khởi tiếp nhận niềm tin được trao và những yêu cầu tự thân đổi mới trong môi trường cạnh tranh khốc liệt.

Giám đốc Công ty TNHH Đan Việt Handicraft Trần Doãn Hùng (giữa) say sưa với “câu chuyện” sản phẩm thương hiệu Cỏ May.

“Đón nhận Nghị quyết số 68 với tất cả sự xúc động và niềm tự hào, như cơn mưa rào tưới mát sau chuỗi ngày nắng hạn” là chia sẻ của doanh nhân Nguyễn Hồng Phong, Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam, Tổng Giám đốc Công ty CP Công Nông nghiệp Tiến Nông, cũng là nỗi niềm, mong mỏi chung của cộng đồng DN khi được “gọi tên” trong một “cuộc cách mạng về tư duy và thể chế”. Niềm tin được củng cố, tinh thần khởi nghiệp đang được khơi dậy, tạo động lực để cộng đồng DN tự tin dấn thân, đóng góp nhiều hơn cho sự phát triển của quê hương, đất nước.

“Bệ phóng” cho những giấc mơ từ làng

Xã Ba Đình - vốn là vùng trũng của huyện Nga Sơn cũ. Ít ai biết rằng, ở thôn Trung Điền, một thương hiệu túi xách thủ công mang tên Cỏ May đã bứt phá chinh phục khách hàng Âu, Mỹ và xuất hiện trong các sự kiện thời trang quốc tế.

Chủ nhân của hành trình ấy là Trần Doãn Hùng, Giám đốc Công ty TNHH Đan Việt Handicraft. Hùng vốn không xuất thân từ nghề thủ công. Anh từng là một kỹ sư điện, có công việc ổn định. Tích lũy kinh nghiệm, đặc biệt là quan sát thị hiếu khách du lịch cao cấp, Hùng nhận thấy, chất liệu tự nhiên như cói, mây, sợi đan... nếu biết làm mới bằng thiết kế và cách kể chuyện, hoàn toàn có thể trở thành sản phẩm thời trang có giá trị cao.

Cỏ May đi lên bằng triết lý không phô trương mà rất “đắt”: Làm tối giản nhưng phải “tinh”, đẹp nhưng phải “hữu dụng”. Những nguyên liệu từ tự nhiên như sợi lục bình, cỏ bàng, raffia được Hùng thiết kế kết hợp linh hoạt với da, mây, quai trúc uốn cong... để tăng độ bền, giá trị sử dụng và tạo dấu ấn thẩm mỹ riêng.

“Mỗi chiếc túi không chỉ là một món hàng, mà là một câu chuyện về thiên nhiên, về văn hóa bản địa và sự nâng niu của bàn tay thợ”, giám đốc Trần Doãn Hùng chia sẻ.

DN của Hùng đang tạo việc làm ổn định cho 17 lao động, góp phần nâng giá trị sản phẩm thủ công lên nhiều lần so với cách làm truyền thống, khi giá bán có thể lên tới 1 - 5 triệu đồng/sản phẩm. “Tham vọng” của chàng trai ở thôn Trung Điền không dừng lại ở những đơn hàng xuất khẩu. Hùng thường nhắc đến một giấc mơ dài hơi hơn: xây dựng một “nghề chuẩn” cho quê hương, làm mới sản phẩm cói theo hướng gắn với đời sống hằng ngày, để nghề có thể “sống” được bằng nhu cầu thật của thị trường.

Xa hơn, anh ấp ủ hình thành một không gian thủ công làng quê, nơi du khách có thể trực tiếp xem thợ đan, nghe những câu chuyện về chất liệu, trải nghiệm văn hóa bản địa và kết nối với các di tích lịch sử - văn hóa của xã Ba Đình.

“Khi vai trò của DN được nhìn nhận đúng và được quan tâm, đồng hành, chúng tôi sẽ có thêm niềm hy vọng để nuôi dưỡng và hiện thực hóa những giấc mơ ngay tại quê hương”, Hùng chia sẻ.

Thương hiệu Lê Gia tiên phong kết hợp sản phẩm OCOP với phát triển du lịch trải nghiệm làng nghề. Ảnh: Minh Hằng

Câu chuyện khởi nghiệp của CEO Lê Anh cũng vô cùng thú vị. Sau 8 năm kiên trì xây dựng thương hiệu, Công ty TNHH Thực phẩm & Thương mại dịch vụ Lê Gia đã đưa các sản phẩm mang thương hiệu Lê Gia hiện diện đến hầu hết hệ thống siêu thị lớn trong nước và xuất khẩu tới 10 quốc gia, vùng lãnh thổ. Hiện, DN là chủ thể sở hữu 2 sản phẩm OCOP 5 sao duy nhất của Thanh Hóa, khẳng định vị thế bằng chất lượng sản phẩm và bản sắc văn hóa riêng biệt.

Không chỉ dừng lại ở sản xuất, Lê Gia còn tiên phong kết hợp phát triển du lịch trải nghiệm làng nghề, đưa du khách trực tiếp tiếp cận quy trình làm mắm truyền thống, lắng nghe những câu chuyện đời sống của ngư dân, qua đó lan tỏa giá trị văn hóa bản địa ra thị trường trong nước và quốc tế với ước mơ “độc”, “lạ” - “xuất khẩu văn hóa”.

“Đến với Lê Gia, chúng tôi muốn mọi người cảm nhận cả nhịp sống của làng nghề, thấy được từng giọt mắm là mồ hôi, công sức và câu chuyện đời của bao thế hệ cha ông và những người tiếp nối”, CEO Lê Anh nói.

Theo CEO Lê Anh, "Nghị quyết số 68 thể hiện rõ sự quan tâm và cam kết của Đảng, Nhà nước trong việc đồng hành, bảo vệ và tạo điều kiện cho DN phát triển. Việc định hướng xây dựng một hệ thống chính sách đồng bộ, từ thuế, đất đai đến khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, đang từng bước củng cố niềm tin và tiếp thêm động lực cho cộng đồng doanh nhân. Những tác động tích cực của nghị quyết có thể cảm nhận được khá rõ trong thực tế. Ngay sau khi nghị quyết được ban hành, Luật Thuế thu nhập DN năm 2025 với nhiều ưu đãi dành cho DN vừa và nhỏ cũng đã được thông qua, tạo thêm dư địa để chúng tôi có động lực tái đầu tư, mở rộng sản xuất và tính toán các bước đi dài hơi hơn”.

Thanh Hóa hiện có gần 22.000 DN đang hoạt động. Từ năm 2017 đến nay toàn tỉnh có 28.750 DN đăng ký thành lập mới, với tổng vốn điều lệ đạt 255.938 tỷ đồng. Cùng với đó là khoảng 155.000 hộ kinh doanh. Những con số ấy không chỉ phản ánh sự gia tăng về số lượng, mà còn cho thấy sức lan tỏa ngày càng rõ nét của khu vực kinh tế tư nhân trong cơ cấu nền kinh tế của tỉnh.

Song hành với sự lớn lên về quy mô, công tác phát triển KTTN thời gian qua đã được các ngành, địa phương trong tỉnh quan tâm triển khai tương đối đồng bộ và bài bản. Từ năm 2017 đến nay các cơ quan chức năng và địa phương đã tổ chức 1.251 lớp đào tạo, bồi dưỡng cho khoảng 86.000 lượt học viên, tập trung vào kiến thức khởi nghiệp, quản trị, lãnh đạo và điều hành DN. Cùng với đó, nhiều cơ chế, chính sách khuyến khích DN đầu tư vào nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao khoa học công nghệ được ban hành; ngân sách tỉnh đã hỗ trợ 82 nhiệm vụ khoa học và công nghệ với tổng kinh phí trên 129,5 tỷ đồng, góp phần từng bước nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo của khu vực DN tư nhân.

Theo đại diện Hiệp hội DN tỉnh, khu vực KTTN đang từng bước trở thành nền tảng quan trọng và vững chắc cho sự phát triển của các ngành kinh tế chủ lực trên địa bàn tỉnh. Sự lớn lên của KTTN không chỉ thể hiện ở quy mô DN, mà quan trọng hơn là ở khả năng hình thành và vận hành các chuỗi liên kết sản xuất ngày càng chặt chẽ, hiệu quả. Thông qua các chuỗi liên kết này, lợi ích tăng trưởng không chỉ tập trung ở những DN đầu tàu, mà còn lan tỏa tới các DN nhỏ và vừa, giúp họ mở rộng thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh và hướng tới những mục tiêu dài hạn.

“Đặt” đúng vai - khơi đúng động lực

Có thể khẳng định, bên cạnh khu vực kinh tế có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và kinh tế tập thể, KTTN đang ngày càng khẳng định vai trò trụ cột nội sinh của nền kinh tế Thanh Hóa. Trong giai đoạn 2017-2024, khu vực này đóng góp bình quân khoảng 58,69% GRDP (riêng năm 2024 đạt khoảng 54,21%), cho thấy vị thế chi phối trong cơ cấu tăng trưởng của tỉnh.

Không chỉ tạo ra giá trị gia tăng lớn, KTTN còn là nguồn thu bền vững cho ngân sách nhà nước. Tổng số nộp ngân sách của khu vực này trong giai đoạn 2017-2024 ước đạt 73.900 tỷ đồng; riêng năm 2024 đạt gần 13.000 tỷ đồng, chiếm 36,5% tổng thu nội địa, gấp 2,4 lần so với năm 2017. Đáng chú ý, KTTN đang giữ vai trò động lực chính của đầu tư xã hội. Tổng vốn đầu tư huy động giai đoạn 2017-2024 ước đạt 611.700 tỷ đồng, chiếm 60,55% tổng vốn đầu tư toàn xã hội trên địa bàn tỉnh. Điều này cho thấy niềm tin ngày càng được củng cố của DN tư nhân đối với môi trường đầu tư, cũng như khả năng tự tích lũy, mở rộng sản xuất trong bối cảnh nhiều biến động.

Không chỉ đóng góp cho tăng trưởng và ngân sách, khu vực KTTN còn tạo việc làm chủ yếu cho xã hội. Giai đoạn 2017-2024, khu vực này đã tạo việc làm ổn định cho hơn 1,16 triệu lao động; thu nhập bình quân năm 2024 đạt 8,8 triệu đồng/người/tháng, tăng 4,1 triệu đồng so với năm 2017. Đây là minh chứng rõ nét cho vai trò lan tỏa của DN tư nhân đối với an sinh xã hội và nâng cao chất lượng đời sống người lao động.

Sản phẩm của Công ty Cổ phần Dụng cụ Thể thao Delta đã có mặt ở hơn 20 quốc gia, với nhiều đối tác là các doanh nghiệp, tập đoàn hàng đầu trên thế giới về dụng cụ thể thao và may mặc.

Một điểm nổi bật khác là năng lực tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị của KTTN Thanh Hóa, từng bước thoát khỏi mô hình manh mún, nhỏ lẻ. Nhiều chuỗi liên kết hiệu quả đã hình thành trong nông nghiệp và chế biến thực phẩm như chuỗi liên kết sản xuất sữa của Vinamilk, TH true Milk; chuỗi chăn nuôi - chế biến gia cầm của VietAvis; chuỗi mía đường gắn với vùng nguyên liệu của Lam Sơn; cùng các chuỗi sắn, lúa gạo, khoai tây, thủy sản, thực phẩm an toàn... với sự tham gia ngày càng chặt chẽ của DN, HTX và nông dân. Những chuỗi liên kết này không chỉ nâng cao giá trị sản phẩm, mà còn tạo nền tảng cho sản xuất bền vững, ổn định đầu ra và tăng sức chống chịu cho nền kinh tế địa phương.

Theo Giám đốc VCCI Thanh Hóa - Ninh Bình Đỗ Đình Hiệu, tác động nhanh và rõ nhất từ Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị chính là tác động về tâm lý, về niềm tin của DN. “Ngay sau khi nghị quyết được ban hành, tôi đã nghe nhiều DN nói rằng họ sẽ tiếp tục đầu tư, tiếp tục triển khai dự án. Điều đó cho thấy DN cảm nhận được sự yên tâm, cảm nhận được Đảng và Nhà nước đang thực sự đồng hành và bảo vệ”, ông Hiệu nói.

Ngay sau khi Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị được ban hành, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa đã kịp thời cụ thể hóa bằng Kế hoạch hành động số 282-KH/TU thực hiện Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 04/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển KTTN; xác định rõ phát triển KTTN trở thành động lực quan trọng nhất của tăng trưởng, là lực lượng nòng cốt thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và nâng cao năng lực cạnh tranh nền kinh tế của tỉnh. Trên cơ sở đó, UBND tỉnh cũng ban hành kế hoạch triển khai đồng bộ, tập trung cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh; hỗ trợ DN tiếp cận đất đai, vốn, khoa học công nghệ; đồng thời đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, chuyển mạnh từ tư duy “quản lý” sang “phục vụ”, “kiến tạo phát triển”.

Việc nhanh chóng cụ thể hóa Nghị quyết số 68-NQ/TW bằng mục tiêu rõ ràng, giải pháp cụ thể, không chỉ thể hiện quyết tâm chính trị của tỉnh, mà quan trọng hơn, đã và đang tạo dựng niềm tin cho cộng đồng DN tư nhân. Khi vai trò được xác lập rõ ràng, vị thế được đặt đúng và niềm tin được trao, DN có thêm động lực để đầu tư dài hạn, mở rộng sản xuất, dấn thân, cùng cấp ủy, chính quyền hiện thực hóa các mục tiêu trên “đường băng” mới.

Bài và ảnh: Minh Hằng

Bài 2: Thể chế đã mở đường, môi trường cần được “khơi thông”