Hóa Quỳ: Đưa nguồn lực văn hóa thành động lực phát triển

Xã Hóa Quỳ được thành lập trên cơ sở sáp nhập toàn bộ diện tích và dân số của hai xã Hóa Quỳ và Bình Lương với diện tích tự nhiên 116,64km2, dân số gần 12.000 người gồm 4 dân tộc là Thái, Thổ, Kinh, Mường, trong đó đồng bào Thái chiếm hơn 60%, dân tộc Thổ chiếm 20%.

Người dân Hóa Quỳ tham gia lễ khai trương du lịch sinh thái thác Đồng Quan năm 2024.

Bề dày truyền thống lịch sử, văn hóa và cảnh quan sinh thái đặc sắc là điều kiện thuận lợi để xã khai thác phát triển du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái; đồng thời là nền tảng tinh thần để xây dựng khối đoàn kết toàn dân, tạo sự đồng thuận trong thực hiện các mục tiêu phát triển.

Hướng tới mục tiêu xây dựng và phát triển nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, làm cho văn hóa thấm sâu vào mọi lĩnh vực trong đời sống xã hội, cấp ủy, chính quyền, Ủy ban MTTQ, các đoàn thể chính trị - xã hội và Nhân dân địa phương đã quan tâm bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống, đặc biệt là văn hóa dân tộc Thái. Nhiều giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể được bảo tồn, truyền dạy và khai thác hiệu quả trong đời sống của người dân như trang phục truyền thống, diễn xướng dân gian, trò chơi, trò diễn... Nhiều sinh hoạt văn hóa đã trở thành sản phẩm du lịch, tạo nên sức hấp dẫn cho du lịch cộng đồng của địa phương.

Các câu lạc bộ (CLB) văn hóa, văn nghệ dân gian, thể thao ở thôn, bản hoạt động thường xuyên, trở thành nơi lưu giữ, phát triển các giá trị văn hóa và nuôi dưỡng tâm hồn, lan tỏa nếp sống văn minh. Hiện xã có 20 CLB văn nghệ truyền thống, 20 CLB thể thao. Các hoạt động văn nghệ - thể thao được duy trì đều đặn vào dịp lễ, tết, hội làng, ngày hội đại đoàn kết toàn dân tộc. Song song với đó, các thiết chế văn hóa - thể thao trên địa bàn xã được đầu tư tương đối đồng bộ. Hiện toàn xã có 3 nhà văn hóa xã, 2 sân vận động xã, 20/20 thôn, bản có nhà văn hóa và khu thể thao riêng. Các thiết chế được đầu tư khang trang trở thành trung tâm sinh hoạt chính trị, văn hóa - thể thao của người dân, góp phần xây dựng nếp sống mới, văn minh, gắn kết cộng đồng.

Xã hiện có 3 di tích cấp tỉnh là Di tích danh lam thắng cảnh thác Đồng Quan, Di tích danh lam thắng cảnh thác Cổng Trời và địa điểm thành lập Đảng bộ huyện Như Xuân. Cùng với đó là hệ thống cảnh quan rừng núi hoang sơ thuộc vùng đệm Vườn quốc gia Bến En, đã đưa xã Hóa Quỳ trở thành một điểm đến tiềm năng phát triển du lịch sinh thái, cộng đồng. Các điểm đến của xã đã thu hút được lượng khách du lịch đáng kể, đặc biệt là vào các dịp cuối tuần và ngày lễ. Trong 6 tháng đầu năm 2025 xã đón khoảng 7.000 lượt khách đến trải nghiệm và khám phá. Kết quả này cho thấy hiệu quả bước đầu của các đề án, chương trình phát triển du lịch cộng đồng gắn với nông nghiệp trải nghiệm, tái hiện không gian sinh hoạt văn hóa dân tộc thiểu số, tổ chức các sự kiện văn hóa bản địa. Đồng thời khẳng định các sinh hoạt văn hóa nếu khai thác đúng sẽ trở thành những sản phẩm du lịch đặc sắc, hấp dẫn, góp phần quảng bá bản sắc địa phương, tạo sinh kế cho người dân, hình thành hướng đi bền vững cho du lịch nông thôn.

Bên cạnh những lợi thế để nâng cao chất lượng văn hóa, trên thực tế địa phương vẫn còn một số khó khăn. Nhiều giá trị văn hóa truyền thống của người dân tộc Thái, Thổ có nguy cơ mai một. Thanh niên địa phương ít mặn mà với các giá trị truyền thống nên thiếu lực lượng kế cận thực hành văn hóa truyền thống; nguồn lực lao động trong lĩnh vực du lịch còn thiếu và chưa thực sự chuyên nghiệp. Các sản phẩm văn hóa đặc trưng bản địa còn hạn chế...

Để nâng cao chất lượng văn hóa gắn với phát triển du lịch trong điều kiện phát triển mới, Phó Chủ tịch UBND xã Hóa Quỳ Lê Anh Tuấn cho biết, xã sẽ tập trung nghiên cứu, bảo tồn các giá trị văn hóa đặc trưng của các dân tộc Thái, Thổ. Hình thành xây dựng không gian văn hóa truyền thống, môi trường văn hóa lành mạnh, văn minh. Đầu tư nâng cao chất lượng thiết chế văn hóa cơ sở để tạo sân chơi, đất diễn cho các loại hình văn hóa truyền thống.

Đồng thời, xây dựng và nhân rộng các mô hình du lịch cộng đồng tại các điểm có tiềm năng; phối hợp các đơn vị chuyên môn để quy hoạch, đầu tư các sản phẩm du lịch đặc trưng như tour trải nghiệm rừng ong, tham quan thác nước, thưởng thức ẩm thực dân tộc... Đẩy mạnh truyền thông số, kết nối tour tuyến với các địa phương lân cận để thu hút du khách. Tăng cường đào tạo, tập huấn cho người dân kỹ năng làm du lịch cộng đồng, làm hướng dẫn viên, tổ chức dịch vụ homestay. Xã cũng sẽ đẩy mạnh việc phối hợp với các ban, ngành, đơn vị lồng ghép các chương trình phát triển văn hóa - du lịch - kinh tế một cách hài hòa và bền vững. Huy động nguồn lực đầu tư, quản lý, bảo vệ, khai thác và phát huy giá trị văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch sinh thái cộng đồng.

Bài và ảnh: Thùy Linh