Đề xuất bổ sung khí cười, chất hướng thần mới vào ngành nghề cấm kinh doanh

Sáng 27/11, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, các đại biểu Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật Đầu tư (sửa đổi).

Đa số phát biểu thảo luận cho rằng việc sửa luật sẽ thể chế hóa quyền tự do đầu tư, tạo môi trường minh bạch, thông thoáng nhưng có sự chọn lọc chiến lược, giảm cơ chế “xin-cho” và gắn ưu đãi với đổi mới sáng tạo.

Thảo luận chi tiết về các nội dung của dự thảo Luật, vấn đề ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh được nhiều đại biểu quan tâm đặc biệt.

Đề xuất bổ sung khí cười N2O và các chất hướng thần mới vào danh mục ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh, đại biểu Phạm Trọng Nhân (Thành phố Hồ Chí Minh) nhấn mạnh đây là chất hướng thần mới, đang hủy hoại sức khỏe với tốc độ nhanh hơn và hậu quả nặng nề hơn thuốc lá điện tử.

Đại biểu cho rằng không thể để một chất vừa gây phá hủy thần kinh, vừa gây nghiện mạnh như N2O có lý do tồn tại trong danh mục ngành nghề đầu tư-kinh doanh hợp pháp của quốc gia.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) hoan nghênh ban soạn thảo đã bổ sung thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng vào Danh mục cấm đầu tư kinh doanh, song đề nghị quy định cụ thể hơn tại Điều 6 theo hướng: "Cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện có tác hại cho sức khỏe con người” để phù hợp với tinh thần Nghị quyết 173 của Quốc hội. Đại biểu cũng kiến nghị cần phải "cấm ngay khí N2O cho mục đích giải trí."

Về vấn đề rà soát ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện tại Điều 7, nhiều ý kiến đề xuất cần tiếp tục rà soát thêm để đảm bảo tính hợp lý và hiệu quả, đồng thời bổ sung cơ chế kiểm soát chất lượng sau khi loại bỏ 25 ngành nghề.

Đại biểu Đào Chí Nghĩa (Cần Thơ) thống nhất với việc chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm chuyên môn là phù hợp với Điều 33 của Hiến pháp về quyền tự do kinh doanh nhưng đề nghị bổ sung cơ chế kiểm soát tối thiểu về chất lượng và chuyên môn.

Đại biểu cũng cho rằng dự thảo luật thiếu hình thức quản lý bằng chứng chỉ hành nghề bắt buộc đối với các nghề có tính chuyên môn cao đã bị bãi bỏ; đề nghị sửa đổi điểm d, khoản 6, Điều 7 theo hướng: "Các yêu cầu khác mà cá nhân, tổ chức kinh tế phải đáp ứng để thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh mà không cần có xác nhận bằng văn bản của cơ quan có thẩm quyền, bao gồm các quy định về chứng chỉ hành nghề bắt buộc đối với cá nhân tham gia vào các ngành nghề có tính chuyên môn cao được Chính phủ quy định chi tiết."

Đại biểu Lê Hoàng Anh (Gia Lai) đồng tình với việc mạnh dạn bỏ các ngành nghề không còn phù hợp nhưng đề nghị rà soát và thu hẹp các nhóm ngành nghề đang bao trùm quá rộng, như nhóm kinh doanh thực phẩm và đề nghị thu hẹp phạm vi áp dụng đối với thương mại điện tử, đồng thời đề xuất bổ sung cơ chế rà soát định kỳ 3 năm theo thông lệ OECD, bỏ cụm từ “các yêu cầu khác” tại khoản 6 Điều 7 để tránh phát sinh “giấy phép con ẩn."

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) đề nghị rà soát thêm trong 227 điều kiện kinh doanh có điều kiện và cho rằng các điều kiện liên quan đến lĩnh vực chuyên ngành nên để các bộ chuyên ngành quản lý và chịu trách nhiệm. Đại biểu cũng chỉ ra sự tương đồng trong các quy định bị loại bỏ và chưa loại bỏ, ví dụ kiểm toán đưa vào kinh doanh dịch vụ có điều kiện, còn dịch vụ kế toán lại loại ra, đề nghị Bộ Tài chính "quan tâm và xem xét điểm này."

Bên cạnh các nội dung về điều kiện kinh doanh, một số ý kiến cũng tập trung vào thủ tục và ưu đãi đầu tư đặc biệt nhằm chọn lọc chiến lược.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) đánh giá cao các Điều 15 đến Điều 18 về ưu đãi và ưu đãi đặc biệt là xương sống của chính sách thu hút đầu tư, tuy nhiên nhấn mạnh, nếu ưu đãi lớn mà không kèm điều kiện chuyển giao công nghệ, Việt Nam mãi chỉ là công xưởng.

Đại biểu đề nghị bổ sung điều kiện tối thiểu, đó là dự án được hưởng ưu đãi đặc biệt phải chuyển giao công nghệ đạt cấp độ 2 trở lên và đào tạo ít nhất 200 lao động bậc cao cho Việt Nam mỗi năm. Nếu không hoàn thành cam kết, đại biểu đề xuất "thu hồi ưu đãi và có thể xử lý phải bồi hoàn gấp đôi số tiền ưu đãi đã được hưởng."

Về thủ tục đầu tư đặc biệt tại Điều 29, đại biểu Hà Sỹ Đồng nhận định đây là một đột phá thực sự, nhưng nhấn mạnh “cơ chế đặc biệt thì phải có tiêu chí đặc biệt” để tránh bị lạm dụng, và đề nghị bổ sung điều kiện chỉ áp dụng cho dự án công nghệ ưu tiên quốc gia như bán dẫn, trung tâm dữ liệu trí tuệ nhân tạo (AI), năng lượng tái tạo, với quy mô vốn tối thiểu 50 triệu USD trở lên.

Cùng vấn đề quan tâm với đại biểu Hà Sỹ Đồng, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (Thành phố Hồ Chí Minh) góp ý về nội dung ưu đãi và hỗ trợ đầu tư, cho rằng đây là nhóm quy định có ý nghĩa then chốt trong việc định hình môi trường đầu tư của Việt Nam trong giai đoạn mới.

Đại biểu nêu rõ Điều 14 đã xác lập hai công cụ chính sách quan trọng: ưu đãi đầu tư và hỗ trợ đầu tư, tạo khung pháp lý cho các hình thức khuyến khích doanh nghiệp, song điều khoản này cần được hoàn thiện chi tiết hơn.

Cần phân biệt rõ bản chất giữa ưu đãi và hỗ trợ. Ưu đãi đầu tư là cơ chế “giảm gánh nặng” - chủ yếu thông qua thuế, đất đai. Hỗ trợ đầu tư là cơ chế “tăng năng lực” - như đào tạo nhân lực, hạ tầng, nghiên cứu phát triển. Dự thảo chưa phân định rạch ròi hai công cụ này, dễ dẫn đến tình trạng các địa phương áp dụng ưu đãi trùng lặp hoặc hỗ trợ thiếu cơ sở.

Về giới hạn trần ưu đãi, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân cho rằng nhiều năm qua, Việt Nam chứng kiến tình trạng “đua nhau” ưu đãi để thu hút nhà đầu tư, đặc biệt trong lĩnh vực bất động sản, dệt may, lắp ráp đơn giản. Điều này làm xói mòn nguồn thu ngân sách nhưng không tạo giá trị gia tăng tương xứng, đề nghị Điều 14 bổ sung quy định về ngưỡng tối đa đối với một số loại ưu đãi, đồng thời yêu cầu đánh giá tác động trước khi trao ưu đãi để bảo đảm kỷ luật tài khóa. Đại biểu cũng đề nghị bổ sung nguyên tắc gắn ưu đãi - hỗ trợ với hiệu quả thực hiện.

Cuối phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã có phát biểu giải trình làm rõ một số nội dung đại biểu Quốc hội quan tâm.

Bộ trưởng khẳng định Bộ sẽ tiếp tục nghiên cứu, rà soát, tinh gọn và cắt giảm các ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, và cho biết dù dự thảo ban đầu dự kiến cắt khoảng 25 ngành nghề kinh doanh, nhưng qua làm việc quyết liệt, dự kiến tối thiểu sẽ cắt được khoảng "50 ngành nghề kinh doanh."

Về phạm vi các chất bị cấm, Bộ trưởng cho biết đã tiếp thu ý kiến của các đại biểu, điều chỉnh bổ sung thêm cả chất N2O cũng như là các chất hướng thần vào danh mục. Bộ Tài chính sẽ phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an và Bộ Y tế để rà soát, điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp, chặt chẽ nhằm ngăn ngừa và loại trừ các trường hợp ngoại lệ (sản xuất theo yêu cầu của Bộ Y tế).

Bộ trưởng cũng cho biết sau khi Luật có hiệu lực, Chính phủ sẽ giao cho bộ, ngành sửa đổi tiếp các điều kiện đầu tư kinh doanh, chuyển sang cơ chế hậu kiểm để bảo đảm thực hiện đầy đủ nhất quán quyền tự do kinh doanh của người dân và doanh nghiệp./.

Theo TTXVN