Chương trình mở rộng, tầm soát, chẩn đoán, điều trị một số bệnh, tật trước sinh và sơ sinh góp phần nâng cao chất lượng dân số

Sàng lọc trước sinh và sơ sinh (TS&SS) là giải pháp quan trọng nhằm phát hiện, can thiệp sớm bệnh, tật ở thai nhi và trẻ sơ sinh để trẻ sinh ra hoàn toàn khỏe mạnh, tránh được những hậu quả nặng nề do dị tật bẩm sinh gây ra, giảm thiểu số người khuyết tật trong cộng đồng. Tại Thanh Hóa, những năm qua, thực hiện Chương trình mở rộng, tầm soát, chẩn đoán, điều trị một số bệnh, tật TS&SS đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, từng bước góp phần nâng cao chất lượng dân số.

Cán bộ Trạm Y tế xã Thanh Xuân tư vấn tầm soát, chẩn đoán, điều trị một số bệnh, tật trước sinh cho phụ nữ mang thai.

Tại huyện Như Xuân, Trung tâm Y tế huyện đã xây dựng Kế hoạch mở rộng tầm soát, chẩn đoán, điều trị một số bệnh, tật TS&SS. Trung tâm cũng phối hợp với Bệnh viện Đa khoa huyện thực hiện tư vấn, lấy mẫu máu gót chân cho trẻ; chỉ đạo các khoa, phòng và trạm y tế các xã, thị trấn triển khai thực hiện. Chương trình đã tổ chức lồng ghép truyền thông với các nội dung về sàng lọc TS&SS vào các buổi truyền thông, các hội nghị, giao ban tại địa phương, tư vấn trực tiếp cho các nhóm đối tượng về sàng lọc TS&SS nhằm giảm nguy cơ sinh con bị dị tật bẩm sinh.

Bà Lê Thị Ánh Tuyết, Trưởng phòng Dân số - TTGDSK, Trung tâm Y tế huyện Như Xuân, cho biết: Những năm qua, công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản, tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân, sàng lọc TS&SS đã đạt những kết quả khả quan; vị thành niên, thanh niên, phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ được cung cấp kiến thức về chăm sóc sức khỏe sinh sản, sàng lọc TS&SS; dịch vụ sàng lọc TS&SS, tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân bắt đầu được chú trọng. Trung tâm Y tế phối hợp với Bệnh viện Đa khoa huyện tổ chức lấy mẫu xét nghiệm; tổ chức khám, kiểm tra sức khỏe, tư vấn các nguy cơ sinh con khuyết tật, dị tật cho nam, nữ chuẩn bị kết hôn; tổ chức sinh hoạt câu lạc bộ sức khỏe tiền hôn nhân...

Tại huyện Hoằng Hóa, thực hiện Chương trình mở rộng tầm soát, chẩn đoán, điều trị một số bệnh, tật TS&SS, địa phương chỉ đạo Ban dân số-KHHGĐ xã xây dựng kế hoạch, tăng cường công tác truyền thông cho Nhân dân biết về lợi ích của việc khám sàng lọc thông qua các buổi nói chuyện chuyên đề, sinh hoạt câu lạc bộ tại các xã; lồng ghép, tư vấn trong chiến dịch chăm sóc sức khỏe sinh sản - KHHGĐ cho phụ nữ mang thai 3 tháng đầu và 3 tháng giữa về sàng lọc TS&SS nhằm tầm soát các dị tật bẩm sinh cho trẻ. Cùng với đó, tại các xã triển khai chương trình đã tổ chức sinh hoạt Câu lạc bộ Tiền hôn nhân; tư vấn khám sức khỏe tiền hôn nhân; hỗ trợ sàng lọc trước sinh... Thông qua các hoạt động tuyên truyền, nhiều chị em đã chủ động đến các cơ sở y tế làm sàng lọc trước sinh, nhiều trường hợp xuất hiện dị tật thông qua sàng lọc đã được các bác sĩ kịp thời hỗ trợ, tư vấn.

Trao đổi với bác sĩ Nguyễn Tất Trung, Trạm trưởng Trạm Y tế xã Hoằng Châu, được biết, để có thể tuyên truyền, vận động được chị em phụ nữ mang thai trên địa bàn đi khám và chẩn đoán TS&SS, ngoài việc kết hợp tuyên truyền tại trạm y tế trong các đợt tiêm chủng vắc xin cho trẻ hàng tháng, các cán bộ y tế xã còn trực tiếp đến tư vấn tại nhà đối với những trường hợp đặc biệt. Nhờ đó, trên địa bàn xã hiện nay cơ bản người dân nhận thức được lợi ích của việc khám, chẩn đoán TS&SS.

Chị Vũ Thị Hảo, mới sinh con được 2 tháng tuổi, hôm nay đưa con đến trạm y tế tiêm vắc xin, vui vẻ cho biết: "Khi có bầu tôi đều được các cán bộ ở trạm y tế xã tư vấn, động viên đi khám thai đều đặn. Nhờ cán bộ y tế giải thích, tôi hiểu hơn việc phải sàng lọc trước sinh để giúp phòng tránh sớm được những dị tật bẩm sinh, tôi yên tâm hơn trong quá trình mang thai và sinh con".

Sàng lọc trước sinh để sinh ra những đứa con khỏe mạnh.

Thực hiện Chương trình mở rộng tầm soát, chẩn đoán, điều trị một số bệnh, tật TS&SS, hệ thống dân số từ tỉnh đến cơ sở đã xây dựng kế hoạch để triển khai hoạt động lồng ghép trong kế hoạch chung của đơn vị. Chi cục Dân số đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành công văn về việc triển khai thực hiện Chương trình mở rộng tầm soát, chẩn đoán, điều trị một số bệnh, tật TS&SS đến năm 2030.

Hằng năm, Chi cục xây dựng kế hoạch phối hợp với các bệnh viện, trung tâm y tế thực hiện tư vấn, lấy mẫu máu gót chân cho trẻ; tăng cường công tác truyền thông cho Nhân dân biết về lợi ích của việc khám sàng lọc thông qua các buổi nói chuyện chuyên đề, sinh hoạt câu lạc bộ tại các xã; lồng ghép, tư vấn trong chiến dịch chăm sóc sức khỏe sinh sản - KHHGĐ cho phụ nữ mang thai 3 tháng đầu và 3 tháng giữa về sàng lọc TS&SS nhằm tầm soát các dị tật bẩm sinh cho trẻ.

Tại các buổi truyền thông, chị em phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, phụ nữ mang thai đã được cung cấp những kiến thức về lợi ích; các bước thực hiện sàng lọc; những điều cần biết về dị tật bẩm sinh, các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc đối với dị tật bẩm sinh và phòng tránh dị tật bẩm sinh; những lưu ý về chế độ ăn uống hợp lý trong quá trình mang thai... Nhờ vậy, nhận thức của người dân về việc tham gia sàng lọc có những chuyển biến tích cực.

Dược sỹ CKII Bùi Hồng Thủy, Chi cục trưởng Chi cục Dân số phát biểu khai mạc Hội nghị tập huấn cho cộng tác viên dân số về kỹ năng tuyên truyền, tư vấn Chương trình tầm soát chẩn đoán một số bệnh, tật trước sinh và sơ sinh.

Tại cấp tỉnh, đã tổ chức 1 lớp tập huấn cho mạng lưới cộng tác viên, các kiến thức về chăm sóc sức khỏe sinh sản tiền hôn nhân; sàng lọc, chẩn đoán, điều trị TS&SS. Các kỹ năng tuyên truyền tư vấn, vận động và theo dõi quản lý đối tượng sau khi được sàng lọc với tổng số 80 học viên ở 19 huyện. Tại cấp huyện đã tổ chức khám, kiểm tra sức khỏe, tư vấn các nguy cơ sinh con khuyết tật dị tật cho nam, nữ chuẩn bị kết hôn tại 174 xã/15 huyện, thị xã. Trung tâm Y tế phối hợp với Bệnh viện Đa khoa huyện thực hiện xét nghiệm Viêm gan B cho 3.480 ca. Hoạt động sàng lọc trước sinh triển khai ở 14 đơn vị, đã thực hiện được 1.690 ca (đối tượng được hỗ trợ miễn phí theo Quyết định 1999/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ); 40.218 ca tự chi trả. Hoạt động sàng lọc sơ sinh đã lấy mẫu máu là 1.041 ca, trong đó số ca nghi ngờ bệnh G6PD 104 cháu; bệnh duy giáp trạng bẩm sinh 1 cháu được theo dõi điều trị (đối tượng được hỗ trợ miễn phí theo Quyết định 1999/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ) và 7.871 ca tự chi trả.

Tại cấp xã, duy trì sinh hoạt câu lạc bộ sức khỏe trước hôn nhân cho các đối tượng nam, nữ đến tuổi kết hôn tại 200 xã/20 huyện, thị xã nắm rõ các kiến thức về sức khỏe sinh sản trước hôn nhân; sinh hoạt được 400 lần với 20.000 người tham gia...

Bác sĩ CKII Nguyễn Thị Thắm, Phó Giám đốc Bệnh viện Phụ sản tỉnh Thanh Hóa cho biết, có nhiều dị tật, căn bệnh bẩm sinh ảnh hưởng đến hết cuộc sống của trẻ sau khi sinh. Vì vậy, sàng lọc trước sinh là rất cần thiết nhằm phát hiện những bất thường của trẻ từ khi còn trong bụng mẹ. Từ đó, bác sĩ sẽ định hướng can thiệp hoặc điều trị sớm cho trẻ, nhằm giảm tỷ lệ trẻ bị tử vong và dị tật, góp phần nâng cao chất lượng dân số. Tại Bệnh viện Phụ sản hiện nay đã triển khai rất nhiều các phương pháp sàng lọc trước sinh như tư vấn, lấy mẫu xét nghiệm, siêu âm, sàng lọc, chẩn đoán trước sinh... Sắp tới bệnh viện tiếp tục đầu tư trang thiết bị hiện đại, cử bác sĩ đi học chuyên sâu về lĩnh vực này.

Theo Phó Chi cục trưởng Chi cục Dân số tỉnh, Lê Bá Thắng, thời gian qua, đơn vị hết sức chú trọng việc tuyên truyền về hoạt động sàng lọc TS&SS nhằm nâng cao nhận thức của người dân về khám sức khỏe của mình và thai nhi. Đây cũng được xem là nhiệm vụ quan trọng để nâng cao chất lượng dân số. Thời gian tới, Chi cục tiếp tục tăng cường công tác truyền thông, tư vấn, nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ của đội ngũ y, bác sĩ, cán bộ chuyên trách dân số, y tế về sàng lọc TS&SS; đẩy mạnh và đa dạng hóa các hình thức truyền thông để người dân nhận thức rõ lợi ích của việc sàng lọc TS&SS. Phấn đấu tỷ lệ bà mẹ mang thai được sàng lọc trước sinh 70%; tỷ lệ trẻ em mới sinh được sàng lọc sơ sinh 20%; tỷ lệ cặp nam, nữ thanh niên được tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn 45%. Cùng với đó là phát triển mạng lưới cung cấp dịch vụ đảm bảo chất lượng. Phổ cập tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn; tầm soát, chẩn đoán, điều trị TS&SS nhằm giảm thiểu số trẻ em sinh ra bị bệnh tật bẩm sinh, nâng cao chất lượng dân số, góp phần vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Tô Hà