Bản nghèo “đi mắc núi, trở lại mắc sông”

Những khó khăn về địa hình sông núi chia cắt, giao thông chưa được đầu tư, dân trí thấp, khiến cho Tà Cóm - bản người Mông, xã Trung Lý (Mường Lát) bao năm vẫn luẩn quẩn với cái nghèo.

Người dân bản nghèo Tà Cóm mong muốn sớm được đầu tư con đường giao thông kiên cố.

Đường khó...

Từ trên cao nhìn xuống, bản Tà Cóm gần như nằm biệt lập với bên ngoài. Một bên là sông sâu, một bên là những dãy núi cao sừng sững. Để đến được bản, chúng tôi có 2 sự lựa chọn: Một là từ trung tâm xã Trung Lý qua địa phận xã Mường Lý, rồi đi đò vượt sông Mã vào bản. Con đường thứ 2, khó khăn và ít người dám đi, là ngược bản Pá Quăn đi bản Cò Cài, qua bản Cá Giáng, bản Cánh Cộng đến bản Tà Cóm. Chúng tôi chọn cách thứ nhất vượt sông Mã, dẫu trời mấy hôm nay mưa lớn, nước xiết...

Từ bến đò, theo tuyến đường liên bản ngoằn ngoèo, lởm chởm đất đá chưa được đầu tư. Cái nghèo hiện rõ qua hạ tầng dân cư, trên từng nếp nhà. Ghé nhà chị Giàng Thị Dế, ban đầu chị có phần e ngại, nhưng khi chúng tôi hỏi về con đường, chị xởi lởi: “Đường khó đi lắm, bà con chủ yếu đi bộ à! Chỉ cánh trai bản có sức khỏe mới đi được xe máy, chở được bao sắn, bao ngô xuống bến, bán lại cho thương lái thôi!”.

Nhà chị Dế trồng được hơn 1ha sắn. Năm 2023, gia đình chị thu gần 40 triệu đồng. Năm nay, gia đình chị Dế mở rộng lên 2ha sắn nữa. Chị Dế hy vọng, bà con Tà Cóm sẽ được đầu tư một con đường bê tông kiên cố thuận lợi để vận chuyển nông sản ra trung tâm. Giao thông thuận tiện sẽ thúc đẩy hàng hóa, giao thương phát triển, thu nhập của gia đình chị cũng như các hộ trong bản sẽ được tăng lên.

Chị Dế kể, năm vừa rồi, cũng bởi con đường đi khó khăn mà sắn của bà con bên này sông chỉ bán với giá 1.200 đồng/kg (do phải trừ đi chi phí vận chuyển qua sông), còn giá sắn bà con bên trung tâm xã nhập cho công ty, luôn ở mức hơn 2.000 đồng/kg.

Bí thư Chi bộ bản Tà Cóm Sùng A Tông, cho rằng, cũng bởi khó khăn về địa hình, địa bàn chia cắt, “đi mắc núi, trở lại mắc sông” mà vựa sắn năm 2023 cả bản chỉ trồng được 30ha. Sắn được mùa, được giá, bước sang năm 2024, hộ nào trong bản cũng trồng, diện tích tăng gần gấp đôi. Bà con mong muốn sớm có con đường liên bản kiên cố, dẫn ra trung tâm để việc vận chuyển nông sản được thuận lợi.

“Đuổi cái nghèo từ cái chữ”

Theo bí thư chi bộ Sùng A Tông, bản Tà Cóm có 112 hộ, với 620 nhân khẩu thì có tới 102 hộ nghèo. Lâu nay, đời sống của bà con gặp rất nhiều khó khăn. Kinh tế của người dân chủ yếu dựa vào phát triển lâm nghiệp, chăn nuôi là chính. Thế nhưng, suốt hơn 10 năm, cây xoan từ đề án gần như không cho thu nhập, đã đẩy người dân vào thế khó.

Lớp xóa mù do cán bộ biên phòng Trung Lý triển khai góp phần nâng cao dân trí ở bản Tà Cóm.

Chỉ tay về phía trạm biến áp, bí thư chi bộ Sùng A Tông nói, niềm vui lớn nhất của bản là cuối năm 2023, bà con có điện lưới quốc gia. Còn con đường nữa thôi, nếu được đầu tư, đời sống của người dân sẽ thay đổi. Những năm trước, dù có rất nhiều chương trình, dự án đầu tư sinh kế nhằm giúp người Mông ở Tà Cóm thoát nghèo, nhưng vì giao thông cách trở, không điện, không đường mà hiệu quả đầu tư chưa cao.

Bên cạnh những khó khăn về địa hình, địa bàn thì vấn đề dân trí thấp cũng là một trong những trở ngại lớn mà bí thư chi bộ Sùng A Tông trăn trở. Một bộ phận người dân trong bản không biết đọc, không biết viết, không biết nói tiếng phổ thông. Dân trí thấp là nguyên nhân dẫn đến đời sống của người dân chậm thay đổi. Tư duy “trông chờ, ỷ lại” vào chính sách của Nhà nước vẫn còn nặng nề.

Ông Ngân Văn Lon, Chủ tịch UBND xã Trung Lý, nhấn mạnh: Dân trí thấp dẫn đến nhiều hệ lụy, là “rào cản” với địa phương trong việc triển khai các chủ trương, chính sách. Nhiệm vụ nâng cao dân trí chính là “con đường” giúp bà con thay đổi tư duy, khơi dậy ý chí thoát nghèo. Ngoài việc đẩy mạnh học tập của con em địa phương, đối với một bộ phận người dân chưa biết chữ, thời gian qua, Đồn Biên phòng Trung Lý đã, đang phối hợp với Hội LHPN huyện triển khai các lớp xóa mù tại các bản Khằm 1, Khằm 2, Pa Búa, Tà Cóm...

Đại úy Hơ Văn Di, cán bộ Đồn Biên phòng Trung Lý, người đứng lớp xóa mù ở bản Tà Cóm, cho biết: Lớp học xóa mù ở bản Tà Cóm nói riêng, cũng như các bản người Mông khác của xã Trung Lý đã, đang tạo nên những hiệu ứng tích cực. Ngoài việc giúp bà con biết đọc, biết viết, thì cán bộ biên phòng cũng lồng ghép các nội dung về tuyên truyền pháp luật vùng biên, nếp sống văn hóa mới... từ đó góp phần giúp bà con thay đổi tư duy, nhận thức, nếp nghĩ, cách làm.

Có thể khẳng định, những năm qua, nhờ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, đời sống vật chất, tinh thần của bà con đồng bào người Mông ở Mường Lát ngày càng được nâng lên. Nhiều công trình, dự án sắp xếp ổn định dân cư như tại bản Ún (xã Mường Lý); công trình làm đường giao thông bản Cá Nọi (xã Pù Nhi); nước sinh hoạt tập trung tại bản Pom Khuông (xã Tam Chung), bản Cá Nọi (xã Pù Nhi)... đã được đầu tư, phát huy hiệu quả. Đặc biệt mới đây, dự án nâng cấp đường từ bản Nà Ón đi bản Cò Cài với tổng mức đầu tư 110 tỷ đồng được triển khai, kỳ vọng con đường sẽ phần nào giải quyết những khó khăn về giao thông, giao thương cho bà con các bản dọc thượng nguồn sông Mã.

Bài và ảnh: Đình Giang