Xây dựng hành vi tiêu dùng và kinh doanh minh bạch

Trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia, hóa đơn điện tử đang ngày càng khẳng định vai trò không chỉ là công cụ quản lý thuế, mà còn là nền tảng hình thành môi trường kinh doanh minh bạch và hành vi tiêu dùng văn minh. Tại Thanh Hóa, việc đẩy mạnh triển khai hóa đơn điện tử thời gian qua đã mang lại những chuyển biến rõ nét, góp phần tăng cường kỷ cương thị trường, chống thất thu ngân sách và tạo dựng niềm tin giữa người bán, người mua trong nền kinh tế số.

Khách hàng mua sắm tại Siêu thị Winmart chủ động nhận hóa đơn điện tử, bảo đảm quyền lợi và minh bạch giao dịch.

Theo số liệu Thuế tỉnh Thanh Hóa, đến hết năm 2025 có trên 98% doanh nghiệp đang hoạt động trên địa bàn tỉnh đã đăng ký và sử dụng hóa đơn điện tử với số lượng hóa đơn phát hành tăng đều qua các năm. Riêng khu vực hộ kinh doanh, toàn tỉnh hiện có gần 32.000 hộ thuộc diện quản lý thuế, trong đó hàng nghìn hộ đã triển khai hóa đơn điện tử, đặc biệt là hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền trong các lĩnh vực bán lẻ, ăn uống, lưu trú, vận tải. Đây là nhóm đối tượng được ngành thuế xác định có vai trò quan trọng trong việc nâng cao tính minh bạch của thị trường tiêu dùng nội địa.

Trước đây, thói quen mua bán không lấy hóa đơn còn khá phổ biến, nhất là tại các cơ sở kinh doanh nhỏ lẻ. Điều này không chỉ gây khó khăn cho công tác quản lý thuế mà còn khiến người tiêu dùng gặp bất lợi khi xảy ra tranh chấp về giá cả, chất lượng hàng hóa, dịch vụ. Việc triển khai hóa đơn điện tử, vì vậy được coi là giải pháp căn cơ để “chuẩn hóa” giao dịch, đưa hoạt động kinh doanh từng bước đi vào nền nếp.

Từ thực tiễn triển khai cho thấy, nhiều hộ kinh doanh trên địa bàn tỉnh đã chủ động chuyển sang sử dụng hóa đơn điện tử và bước đầu ghi nhận hiệu quả tích cực. Điển hình như hộ kinh doanh nhà hàng Hương Quê chuyên kinh doanh dịch vụ ăn uống tại phường Phú Sơn. Trước đây, việc ghi chép doanh thu chủ yếu thực hiện thủ công, dễ nhầm lẫn vào giờ cao điểm. Từ khi sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, toàn bộ giao dịch được ghi nhận tự động, hóa đơn được xuất ngay cho khách, dữ liệu doanh thu được lưu trữ tập trung, thuận tiện cho việc đối soát và kê khai thuế. Chủ hộ cho biết, ban đầu còn bỡ ngỡ với công nghệ, song sau thời gian làm quen, việc xuất hóa đơn trở nên nhanh gọn, không làm ảnh hưởng đến quá trình phục vụ khách hàng.

Tương tự, tại khu vực du lịch biển Sầm Sơn, hộ kinh doanh nhà nghỉ Biển Xanh - đơn vị kinh doanh dịch vụ lưu trú cũng đã triển khai hóa đơn điện tử trong hoạt động kinh doanh. Chủ hộ kinh doanh Lê Quốc Đại cho biết, vào mùa du lịch cao điểm, lượng khách đông, đặc biệt là khách đoàn và khách công tác có nhu cầu lấy hóa đơn để thanh toán, quyết toán chi phí. Việc sử dụng hóa đơn điện tử giúp cơ sở đáp ứng yêu cầu của khách một cách nhanh chóng, đồng thời quản lý doanh thu rõ ràng, hạn chế sai sót trong tổng hợp số liệu cuối kỳ. Từ khi áp dụng hóa đơn điện tử, hoạt động kinh doanh chuyên nghiệp hơn, khách hàng cũng tin tưởng hơn.

Không chỉ tác động đến phía người bán, hóa đơn điện tử còn đang từng bước thay đổi hành vi tiêu dùng. Khi người mua chủ động yêu cầu hóa đơn, quyền lợi của họ được bảo đảm tốt hơn, từ xác nhận giao dịch đến cơ sở khiếu nại, đổi trả khi cần thiết. Dần dần, thói quen “mua hàng có hóa đơn” đang được hình thành, góp phần nâng cao ý thức tiêu dùng văn minh và trách nhiệm xã hội.

Theo chị Nguyễn Thị Hồng Vân, người tiêu dùng sinh sống tại phường Hạc Thành, trước đây khi mua hàng ăn uống hay sử dụng dịch vụ nhỏ lẻ, chị ít khi để ý đến hóa đơn. Tuy nhiên, từ khi hóa đơn điện tử được áp dụng rộng rãi, việc yêu cầu hóa đơn trở nên thuận tiện hơn, không mất thời gian chờ đợi như trước. “Có hóa đơn tôi thấy yên tâm hơn, nhất là khi mua hàng giá trị cao hoặc sử dụng dịch vụ lưu trú, ăn uống. Nếu có vấn đề phát sinh, mình có căn cứ rõ ràng để phản ánh, bảo vệ quyền lợi của mình”, chị Vân chia sẻ.

Thực tế cho thấy, khi người tiêu dùng thay đổi thói quen, chủ động yêu cầu hóa đơn trong các giao dịch mua bán, đó cũng là động lực buộc các cơ sở kinh doanh phải tuân thủ quy định, nâng cao tính minh bạch. Sự tương tác hai chiều giữa người bán và người mua vì vậy đang góp phần hình thành môi trường tiêu dùng văn minh, lành mạnh hơn trên địa bàn tỉnh.

Nhận thức rõ vai trò của hóa đơn điện tử trong quản lý thương mại và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Sở Công Thương đã phối hợp với ngành thuế lồng ghép nội dung tuyên truyền hóa đơn điện tử trong các chương trình xúc tiến thương mại, tập huấn bán lẻ, thương mại điện tử. Qua đó, giúp doanh nghiệp và hộ kinh doanh hiểu rõ việc xuất hóa đơn đầy đủ không chỉ là nghĩa vụ mà còn là yếu tố nâng cao uy tín, năng lực cạnh tranh.

Ở góc độ quản lý Nhà nước, dữ liệu hóa đơn điện tử tạo ra nguồn thông tin quan trọng để theo dõi sát tình hình sản xuất, kinh doanh, kịp thời phát hiện rủi ro về thuế, gian lận thương mại và hành vi kinh doanh không lành mạnh. UBND tỉnh đã xác định việc đẩy mạnh thực hiện hóa đơn điện tử là nhiệm vụ gắn liền với xây dựng chính quyền số, kinh tế số và thị trường thương mại minh bạch.

Dù đạt nhiều kết quả tích cực, việc triển khai hóa đơn điện tử vẫn còn những khó khăn nhất định, nhất là với các hộ kinh doanh nhỏ lẻ ở khu vực nông thôn, miền núi do hạn chế về hạ tầng công nghệ và kỹ năng số. Trước thực tế này, ngành thuế và các địa phương đang tăng cường hỗ trợ, hướng dẫn trực tiếp để các hộ từng bước làm quen, thích ứng với phương thức quản lý mới.

Có thể khẳng định, hóa đơn điện tử không chỉ là công cụ quản lý thuế, mà đang trở thành nền tảng quan trọng để xây dựng hành vi kinh doanh và tiêu dùng minh bạch. Khi việc xuất - nhận hóa đơn trở thành thói quen tự giác, môi trường thương mại của Thanh Hóa sẽ ngày càng lành mạnh, hiện đại, tạo nền tảng vững chắc cho phát triển kinh tế bền vững trong thời gian tới.

Bài và ảnh: Chi Phạm