Vì mục tiêu gỡ thẻ vàng IUU (Bài 2): “Đi từng ngõ, gõ từng tàu”

Từ tháng 3/2024, tỉnh Thanh Hoá đã triển khai tháng cao điểm thực hiện các giải pháp cấp bách chống khai thác IUU. Trong đó, trọng tâm là quản lý tốt đội tàu, duy trì kết nối thiết bị giám sát hành trình (VMS) và quản lý tốt sản lượng hải sản qua cảng. Ngoài tổ chức tuần tra, kiểm soát hoạt động khai thác, đánh bắt trên ngư trường, lực lượng chức năng còn thành lập các tổ liên ngành phối hợp với địa phương “đi từng ngõ, gõ từng tàu” để tuyên truyền, giáo dục nhằm tạo sự chuyển biến về nhận thức trong ngư dân, quyết tâm sớm khắc phục các khuyến nghị của Ủy ban châu Âu (EC).

Đoàn công tác của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tuyên truyền về khai thác IUU tận tàu của ngư dân.

Khai thác hải sản ở khu vực Vịnh Bắc bộ nhưng tàu cá của ông Phạm Ngọc Tâm, mang số hiệu TH – 91434 - TS trú tại phường Quảng Tiến (TP Sầm Sơn) không duy trì tín hiệu GSHT, thường xuyên ngắt kết nối với trạm bờ. Sự việc mất tín hiệu GSHT thường xuyên của tàu lưới vây TH - 91434 - TS đã được lực lượng chức năng theo dõi, đánh giá mức độ nghiêm trọng.

Cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Sầm Sơn đến nhà dân để vận động ký cam kết thực hiện quy định của pháp luật về khai thác IUU.

Do đó, đoàn công tác của Ban Quản lý Cảng cá Thanh Hoá, lực lượng chức năng và UBND phường Quảng Tiến đã liên lạc, đến tận gia đình chủ tàu Phạm Ngọc Tâm để thông báo. Đồng thời, tuyên truyền để người thân, gia đình chủ tàu nhận thức việc mất tín hiệu kết nối thiết bị GSHT là một trong những hành vi vi phạm Điều 35 Nghị định 42/2019/NĐ-CP về xử lý vi phạm thiết bị thông tin liên lạc, thiết bị GSHT trên tàu cá và quy định chống khai thác IUU. Chỉ khi nhận được tin báo từ gia đình, ngư dân trên tàu mới biết tàu mình bị mất kết nối nhiều ngày. Sau khi về bờ, tàu của ông Nguyễn Ngọc Tâm đã bị lực lượng chức năng xử lý phạt hành chính hàng chục triệu đồng do không duy trì tín hiệu giám sát trong quá trình đánh bắt trên biển.

Công tác rà soát, kiểm tra ghi chép nhật ký khai thác được tỉnh chú trọng.

Không chỉ tàu của ông Tâm mà trong năm 2023, trên địa bàn TP Sầm Sơn có 34 tàu không bật thiết bị GSHT trên 6 tháng và 41 tàu mất kết nối 10 ngày. Những ngày đầu năm 2024, đã có 3 trường hợp mất kết nối thiết bị GSHT trên 10 ngày. Những con số trên đã gây báo động cho hoạt động chống khai thác IUU của địa phương. Do đó, không chỉ đều đặn 2 lần/ngày hệ thống loa truyền thanh thông báo về những trường hợp vi phạm, có dấu hiệu vi phạm quy định chống khai thác IUU mà trong suốt thời gian qua, tổ tuyên truyền chống khai thác IUU do Bộ đội biên phòng Đồn Biên phòng Sầm Sơn, cán bộ phụ trách thuỷ sản và lãnh đạo UBND các phường trên địa bàn TP Sầm Sơn còn “đi từng ngõ, gõ cửa từng nhà, tới từng tàu” để nói chuyện về những quy định đánh bắt trên biển, phát tài liệu tuyên truyền chống khai thác IUU cho ngư dân địa phương.

Ngư dân xã Ngư Lộc (Hậu Lộc) được tuyên truyền về Luật Thuỷ sản và quy định khai thác IUU.

Khi hành trình gỡ “thẻ vàng” IUU của tỉnh đã và đang ở thời điểm “vàng” thì 100% địa phương ven biển, các cảng cá của tỉnh hoạt động tuyên truyền về chống khai thác IUU cũng được triển khai đồng bộ, quyết liệt. Trong những ngày đầu năm, khi các tàu đánh cá đang gấp rút chuẩn bị cho chuyến ra khơi, cán bộ Ban Quản lý Cảng cá Thanh Hoá đã gặp gỡ bà con ngư dân, thuyền trưởng, thuyền viên đi tàu để tuyên truyền vận động, hướng dẫn các quy định của pháp luật về khai thác thủy sản, nhất là chống đánh bắt khai thác IUU.

Ông Trần Văn Đức, Trạm trưởng Trạm Thuỷ sản Lạch Bạng, Tổ trưởng Tổ Thanh tra, kiểm soát nghề cá Lạch Bạng thuộc Ban Quản lý Cảng cá Thanh Hoá, chia sẻ: "Do các thuyền trưởng, thuyền viên thường đánh bắt trên biển dài ngày, chỉ vào đất liền dịp Tết Nguyên đán và một số thời điểm ngắn, nên chúng tôi phải tận dụng cơ hội gặp gỡ để tuyên truyền, động viên ngư dân. Bằng nhiều cách tiếp cận khác nhau, mỗi cán bộ tại cảng đã trở thành một tuyên truyền viên chuyển tải thông điệp, quy định của pháp luật về chống khai thác IUU cho thuyền trưởng, chủ tàu cũng như những người thân trong gia đình có người đi biển".

Bên cạnh đó, bám sát khuyến nghị của EC, Văn phòng đại diện Kiểm soát nghề cá tại các 3 cảng chỉ định, gồm: Lạch Bạng, Lạch Hới và Hoà Lộc đã tăng cường kiểm soát xuất bến 100% đối với tàu cá; kiểm tra nhập bến, lên cá và thu nộp nhật ký khai thác, báo cáo khai thác. Ngoài việc tổ chức tuyên truyền cho cộng đồng ngư dân về các quy định IUU, chính quyền các địa phương vùng biển phối hợp với lực lượng chức năng triển khai cho tất cả chủ tàu, thuyền trưởng tàu cá xa bờ ký cam kết không vi phạm vùng biển nước ngoài. Đồng thời, các địa phương lập danh sách tàu cá có nguy cơ cao, thường xuyên hoạt động ngoài tỉnh để đưa vào diện quản lý, theo dõi đặc biệt.

Các thành viên Văn phòng đại diện Kiểm soát nghề cá Lạch Hới (TP Sầm Sơn) tổ chức cho chủ tàu ký cam kết không vi phạm khai thác IUU.

Từ sự động viên, hướng dẫn của các cơ quan chức năng, đến nay, tất cả các chủ tàu cá trên địa bàn tỉnh đều tuân thủ nghiêm các quy định về chống khai thác IUU như: tàu cá dưới 6m bắt buộc phải đăng ký vào sổ đăng ký tàu cá của xã/phường; tàu cá từ 6m trở lên bắt buộc có đủ giấy đăng ký tàu cá, giấy phép khai thác thủy sản, danh bạ thuyền viên; tàu cá từ 12m trở lên phải được đăng kiểm, tàu từ 15m trở lên phải lắp thiết bị GSHT tàu cá. 100% tàu cá phải liên lạc thông báo trước ít nhất 1 giờ trước khi tàu cập cảng, rời bến. Các phương tiện phải hoạt động đúng nghề đăng ký, đúng vùng ghi trong giấy phép, không sử dụng chất nổ, xung điện để đánh cá; ghi, nộp nhật ký khai thác thủy sản.

Các lực lượng Biên phòng, Kiểm ngư tuyên truyền, vận động ngư dân khai thác đóng vùng theo giấy phép được cấp.

Xác định việc quản lý tốt đội tàu không chỉ là chuyện một sớm một chiều mà là nhiệm vụ của cả quá trình. Cùng với sự nghiêm túc, trách nhiệm của lực lượng chức năng thì ý thức, sự vào cuộc của ngư dân chính là khâu then chốt. Chắc chắn có nhiều ngư dân, chủ tàu chưa hiểu hết và tuân thủ thực hiện chống khai thác IUU. Bởi 3 tháng đầu năm 2024, toàn tỉnh vẫn còn 48 tàu cá vi phạm mất kết nối thiết bị GSHT trên 10 ngày; 394 tàu hết hạn đăng kiểm, 46 tàu chưa cấp phép khai thác và 70 tàu cá “3 không”. Những ngày gần đây, các lực lượng chức năng kiên quyết không cho ra khơi đối với những tàu cá vi phạm “3 không”. Đồng thời, tạo điều kiện hỗ trợ về thủ tục, pháp lý cho các tàu hoàn thiện hồ sơ theo quy định để vươn khơi nhanh nhất.

Nhóm Phóng viên