Kiểm soát tốc độ gia tăng tỷ số giới tính khi sinh

Trong những năm qua, việc triển khai thực hiện Đề án Kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh (MCBGTKS) trên địa bàn tỉnh đạt được kết quả quan trọng, tạo chuyển biến rõ nét ở những vùng có tỷ số GTKS cao, góp phần nâng cao chất lượng dân số, tạo nền tảng xây dựng gia đình hạnh phúc, xã hội phát triển bền vững.

Một buổi sinh hoạt ngoại khóa cho các em học sinh với chuyên đề "Tuyên truyền pháp luật và sức khỏe sinh sản vị thành niên" tại Trường THCS Ngư Lộc (Hậu Lộc).

Với quan niệm có con trai để “nối dõi tông đường”; con trai mới là nguồn lao động chính trong mỗi gia đình, do đó, nhiều gia đình tìm mọi cách để sinh con trai, khiến cho dân số có sự chênh lệch rõ rệt về tỷ lệ nam và nữ. Để dần xóa bỏ tâm lý “khát” con trai, huyện Hậu Lộc đã thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, nhất là đẩy mạnh truyền thông nhằm nâng cao nhận thức của người dân về MCBGTKS.

Ông Lê Anh Việt, Trưởng Phòng Dân số - Truyền thông giáo dục sức khỏe, Trung tâm Y tế huyện Hậu Lộc, cho biết: Nhằm nâng cao chất lượng dân số, trung tâm đang triển khai một số đề án, dự án về công tác dân số - KHHGĐ, trong đó có Đề án Kiểm soát MCBGTKS giai đoạn 2021-2025. Đề án nhằm nâng cao vai trò, trách nhiệm trong công tác chỉ đạo, triển khai của các cấp ủy đảng, chính quyền, ngành y tế trong công tác chỉ đạo, triển khai thực hiện các giải pháp nhằm giảm thiểu tình trạng MCBGTKS trên địa bàn huyện. Theo đó, công tác truyền thông được huyện chú trọng đa dạng cả về nội dung lẫn hình thức, phù hợp với từng nhóm đối tượng. Với phương châm “mưa dầm thấm sâu”, các cơ quan, đơn vị, địa phương bền bỉ áp dụng biện pháp này để thay đổi nhận thức của người dân. Nhờ vậy, tỷ số GTKS của huyện giảm dần theo từng năm.

Tại huyện Mường Lát, nhằm từng bước đưa tỷ số GTKS về mức cân bằng tự nhiên, hàng năm, Trung tâm Y tế huyện chỉ đạo các xã, thị trấn đẩy mạnh công tác truyền thông, phổ biến các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác dân số; hệ lụy của MCBGTKS. Tại 3 xã triển khai đề án (Trung Lý, Tam Chung và Nhi Sơn) đã tổ chức nói chuyện chuyên đề về hậu quả của tình trạng MCBGTKS đối với sự phát triển bền vững của gia đình và xã hội, từ đó có những chuyển biến tích cực về hành vi liên quan đến tình trạng MCBGTKS; thành lập và tổ chức sinh hoạt câu lạc bộ “Phụ nữ không sinh con thứ 3, giúp nhau phát triển kinh tế”... Trạm y tế đã phối hợp với cán bộ văn hóa xã biên tập bài và phát thanh tuyên truyền trên phương tiện thông tin đại chúng về thực trạng, hậu quả của MCBGTKS; các quy định nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi, từ đó tạo chuyển biến tích cực về hành vi liên quan đến tình trạng MCBGTKS.

Chị Lò Thị Vui, xã Trung Lý, chia sẻ: "Qua các buổi truyền thông, các buổi sinh hoạt câu lạc bộ, được giới thiệu và cập nhật các quy định về việc nghiêm cấm các hành vi lựa chọn giới tính thai nhi; thực trạng và tác hại của MCBGTKS nên dù sinh con một bề là gái, vợ chồng tôi vẫn quyết tâm dừng lại ở 2 con để nuôi dạy tốt và phát triển kinh tế gia đình. Con gái lớn hiện đang là sinh viên đại học, con gái nhỏ đang học cấp 3, đều chăm ngoan học giỏi. Đây là động lực để vợ chồng tôi cố gắng nuôi dạy các con ăn học đến nơi đến chốn, có tương lai ổn định. Sự thành đạt của 2 con chính là niềm vui của những người làm cha, làm mẹ như chúng tôi".

Bà Hà Thị Phúc, Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Mường Lát, cho biết, nhờ có đội ngũ làm công tác dân số tích cực tuyên truyền, vận động các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ, nhất là những hộ gia đình sinh con một bề là gái về thực hiện nghiêm Pháp lệnh Dân số, cấm lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức. Đồng thời, công tác tuyên truyền, giáo dục về bình đẳng giới; hệ lụy của MCBGTKS được thực hiện thường xuyên, liên tục nên nhận thức của người dân trên địa bàn huyện dần thay đổi, tỷ số GTKS giảm hàng năm, năm 2024 là 111,8 trẻ trai/100 trẻ gái.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ cho tai phụ tại Bện viện Đa Khoa huyện Cẩm Thủ

Tỷ số GTKS cân bằng khi trong một năm có từ 103 - 106 trẻ trai/100 trẻ gái được sinh ra. Hệ lụy của MCBGTKS về lâu dài sẽ dẫn đến tình trạng thừa nam thiếu nữ ở độ tuổi kết hôn và sinh đẻ, tác động tiêu cực đến sự phát triển kinh tế - xã hội. Trước thực trạng đó, tỉnh ta đã thực hiện nhiều giải pháp nhằm kiểm soát, giảm thiểu MCBGTKS. Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã ban hành nhiều chương trình, kế hoạch về công tác dân số và phát triển. Các ngành, địa phương đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm đưa tỷ số GTKS trở lại mức cân bằng. Trong đó, công tác truyền thông giáo dục được thực hiện thường xuyên, đa dạng từ tỉnh đến cơ sở thông qua các hình thức tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, tư vấn nhóm, tư vấn trực tiếp, nói chuyện chuyên đề, hội nghị, sản xuất, nhân bản các sản phẩm truyền thông. Chi cục Dân số tỉnh phối hợp với các huyện, thị xã, thành phố tổ chức nói chuyện chuyên đề về bình đẳng giới và MCBGTKS tại các xã, phường, thị trấn cho người dân; phối hợp với các trường THCS, THPT tổ chức nói chuyện chuyên đề, sinh hoạt ngoại khóa về bình đẳng giới và MCBGTKS; tăng cường hoạt động tư vấn và cung cấp dịch vụ dân số - KHHGĐ cho đối tượng vị thành niên, thanh niên, công nhân khu công nghiệp; tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân; tiếp tục duy trì sinh hoạt 310 câu lạc bộ tại các xã đã triển khai... Kết quả, năm 2024, tỷ suất tăng dân số tự nhiên 8,5‰; tỷ số GTKS là 113,1 bé trai/100 bé gái.

Để đưa tỷ số GTKS về mức cân bằng, tự nhiên, trước mắt là thực hiện thắng lợi các chỉ tiêu năm 2025 là: mức giảm sinh đạt 0,1‰/năm; tỷ suất tăng dân số tự nhiên dưới 10‰; tỷ số GTKS là 113 bé trai/100 bé gái. Ông Bùi Hồng Thủy, Chi cục trưởng Chi cục Dân số tỉnh, cho biết: Để giảm thiểu tình trạng MCBGTKS, thời gian tới, cần tăng cường vai trò lãnh đạo của các cấp ủy đảng, chính quyền, nêu cao vai trò tiên phong, gương mẫu và trách nhiệm của cán bộ, đảng viên trong thực hiện đồng bộ các giải pháp giảm thiểu MCBGTKS. Nâng cao hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát các hoạt động của đề án, kiểm tra việc thực thi pháp luật về nghiêm cấm các hình thức lựa chọn giới tính thai nhi. Đồng thời, đẩy mạnh truyền thông nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi đối với việc giảm thiểu tình trạng MCBGTKS tại cộng đồng.

Bài và ảnh: Tô Hà