Giữ rừng dựa vào cộng đồng

Những năm qua, mô hình tổ, đội quần chúng tham gia bảo vệ rừng (BVR) trên địa bàn tỉnh đã được triển khai, nhân rộng và phát huy hiệu quả. Mô hình không chỉ tạo mối liên kết “quân - dân” cùng giữ rừng mà còn nâng cao nhận thức của người dân về bảo vệ, phát triển rừng, tạo sinh kế, tăng thu nhập cho người dân.

Cán bộ Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Hu cùng thành viên tổ đội bảo vệ rừng tuần tra, kiểm tra rừng.

Tại Khu Bảo tồn thiên nhiên (KBTTN) Pù Hu (nằm trên địa bàn các huyện Quan Hóa, Mường Lát), trước mắt chúng tôi là một màu xanh bạt ngàn, tươi tốt của những cánh rừng. Có được điều này là nhờ những năm qua, Ban Quản lý (BQL) KBTTN Pù Hu đã có nhiều cách làm sáng tạo trong quản lý và BVR. Một trong những điểm sáng là đã thành lập 48 tổ, đội BVR với 227 thành viên đại diện cho các cộng đồng thôn, bản vùng đệm giáp ranh với KBTTN.

Giám đốc BQL KBTTN Pù Hu, Đỗ Ngọc Dương cho biết: BQL KBTTN Pù Hu đang quản lý khoảng 27.000ha rừng, trong đó có hơn 900 loài động vật quý hiếm. Để giữ màu xanh bền vững cho rừng, đồng thời bảo vệ tính đa dạng sinh học của hệ động, thực vật nơi đây, đơn vị đang thực hiện việc giao khoán BVR cho 48 cộng đồng thôn, bản vùng đệm KBTTN. Mức hỗ trợ cho tổ đội BVR là 200.000 đồng cho mỗi ngày công đi rừng của thành viên tổ đội khi tham gia tuần tra, BVR. Bên cạnh đó, kinh phí khoán BVR cho cộng đồng cũng được sử dụng để hỗ trợ trang phục, dụng cụ bảo hộ cho các tổ đội, nhằm đảm bảo đồng bộ, thuận tiện cho công tác tuần tra và nhận diện lực lượng tại hiện trường.

Ông Hà Văn Eo, Tổ trưởng Tổ BVR bản Cốc, xã Nam Tiến (Quan Hóa) chia sẻ: “Hiện nay, Tổ BVR bản Cốc có 12 thành viên, độ tuổi từ 25 - 55 tuổi, 100% thành viên là dân tộc Thái. Tổ phối hợp với lực lượng kiểm lâm rừng đặc dụng Pù Hu trong công tác tuần tra, kiểm tra an ninh rừng, tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân về công tác BVR, phòng chống cháy rừng trên diện tích nhận khoán BVR; tổ chức lực lượng tuần tra trong tháng, trong đó đảm bảo số lượt tuần tra ít nhất là 15 cuộc/tháng”.

BQL rừng phòng hộ (RPH) Quan Sơn thành lập 20 tổ đội BVR cộng đồng, trong đó mỗi tổ đội có từ 7 - 15 người. Hằng tháng, tổ BVR cộng đồng và BQL bản đều xây dựng kế hoạch phối hợp tuần tra cùng với lực lượng của BQLRPH Quan Sơn và chính quyền địa phương, kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý những hành vi vi phạm pháp luật về lâm nghiệp. Diện tích rừng do cộng đồng bản được giao khoán bảo vệ không để xảy ra tình trạng phá rừng, cháy rừng, rừng được bảo vệ an toàn, phát triển xanh tốt.

Giám đốc BQLRPH Quan Sơn, Nguyễn Phương Đông chia sẻ: Việc cộng đồng bản được nhận khoán các diện tích rừng không những làm tốt công tác bảo vệ, phòng cháy, chữa cháy rừng (PCCCR) mà còn sử dụng rừng có hiệu quả, để đồng bào yên tâm gắn bó với rừng. Cán bộ kỹ thuật và lực lượng BVR chuyên trách của đơn vị thư­ờng xuyên bám sát cơ sở để nắm bắt thông tin, tổ chức tuyên truyền đến người dân các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về lâm nghiệp.

Còn tại BQL Vườn Quốc gia Xuân Liên (Thường Xuân), trong 5 năm qua đã thành lập 12 tổ đội BVR cộng đồng với sự tham gia của trên 1.300 người. Các tổ, đội đã phối hợp với lực lượng kiểm lâm tổ chức tuần tra, kiểm tra rừng được gần 5.200 lượt tại 31 tiểu khu. Qua đó, giúp lực lượng chức năng phát hiện, bắt giữ và lập biên bản xử lý vi phạm hành chính 76 vụ, giảm 152 vụ so với giai đoạn trước, an ninh rừng được đảm bảo.

Anh Lương Văn Đặng, Tổ trưởng Tổ BVR cộng đồng bản Lửa, xã Yên Nhân (Thường Xuân), cho biết: "Tổ chúng tôi gồm 14 người được giao phụ trách địa bàn xã và có lịch tuần tra theo kế hoạch của BQL Vườn Quốc gia Xuân Liên. Mỗi lần tuần tra, tổ được cấp trang thiết bị và chia thành 4 nhóm, cứ 4 ngày lại tuần tra rừng một lần. Ở những thời điểm cao điểm dễ xảy ra cháy rừng hoặc phát hiện có người lạ xâm nhập, chúng tôi sẽ tăng cường tần suất tuần tra".

Hiện, trên địa bàn tỉnh có 1.960 tổ đội quần chúng BVR, PCCCR ở các thôn, bản. Các tổ đội quản lý BVR cộng đồng thường xuyên phối hợp với cán bộ các trạm kiểm lâm tổ chức tuần tra, kiểm tra rừng. Qua đó nắm bắt, cung cấp thông tin để lực lượng kiểm lâm có giải pháp đấu tranh, ngăn chặn hiệu quả, kịp thời các hành vi xâm hại rừng.

Thông qua nguồn lực từ các chương trình, dự án của Trung ương, của tỉnh, lực lượng kiểm lâm đã phối hợp với chính quyền các địa phương và các chủ rừng hỗ trợ một phần kinh phí để các tổ đội BVR cộng đồng mua sắm trang thiết bị phục vụ công tác tuần tra, BVR cũng như tạo sinh kế, nâng cao đời sống. Giai đoạn 2012-2024, Quỹ bảo vệ, phát triển rừng và phòng chống thiên tai tỉnh đã thu được 148 tỷ đồng. Hằng năm, đơn vị chi trả tiền dịch vụ môi trường rừng cho 22 chủ rừng, 516 cộng đồng dân cư thôn bản và trên 2.500 hộ gia đình, cá nhân.

Đồng chí Lê Đức Cường, Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh khẳng định: Các tổ, đội BVR tại cộng đồng đã phát huy hiệu quả là “cánh tay nối dài” của các ngành, các cấp, là lực lượng nòng cốt trong việc tuyên truyền, vận động người dân trong công tác phát triển cũng như quản lý, BVR trên địa bàn. Chính người dân sống gần rừng sẽ am hiểu rừng nhất, sớm phát hiện những xâm phạm rừng từ khi manh nha. Khi thành lập, kiện toàn các tổ, cán bộ kiểm lâm địa bàn sẽ tham mưu chính quyền địa phương lựa chọn trưởng thôn hoặc những người có uy tín trong thôn làm tổ trưởng. Từ đó, quản lý tốt các tổ, đội khi thực hiện nhiệm vụ tuần tra, kiểm tra rừng tại địa bàn quản lý. Thời gian tới, chi cục cùng các đơn vị tiếp tục tham mưu những giải pháp, chính sách hỗ trợ lực lượng để huy động được sức mạnh tập thể trong việc ngăn chặn nạn phá rừng, xâm canh, xâm lấn rừng, PCCCR.

Bài và ảnh: Anh Tuân