Chẳng có lớp cửa nào chắc chắn bằng lớp cửa trách nhiệm

Lo mất cổ vật, nhiều ban quản lý di tích đã phải xây nhà kho, gia cố cửa chắc chắn để cất giữ. Cái được của việc cất giữ trong tường cao, cửa kín là có thể tạo ra sự an toàn cho cổ vật, nhưng cái mất là cổ vật bị cách ly với công chúng, không thể phát huy tác dụng.

Còn đem cổ vật ra trưng bày thì nguy cơ bị xâm hại, mất mát là rất lớn. Nhiều vụ cổ vật ở di tích, thậm chí ngay tại bảo tàng đã bị đánh cắp gần đây, gần nhất là vụ ngai vàng của vua nhà Nguyễn bị xâm hại, đã gây ra sự bức xúc trong dư luận.

Cất giữ hiện vật vừa không phát huy được tác dụng và cũng chưa hẳn đã tuyệt đối an toàn. Trong khi trưng bày hiện vật thì thường trực nỗi lo mất trộm hoặc bị tác động vật lý dẫn đến hư hỏng. Thành ra việc cất không đành mà bày ra cũng chẳng xong. Nhiều ý tưởng bảo vệ, bảo quản hiện vật đã được đề xuất gần đây, nhưng chưa thể giải quyết được mâu thuẫn này.

Sau vụ việc ngai vàng vua nhà Nguyễn ở Huế bị xâm hại gần đây, để tăng cường trách nhiệm trong việc bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hóa, nhất là những bảo vật quốc gia, cổ vật có giá trị, Văn phòng Chính phủ đã ban hành Văn bản số 4623/VPCP-KGVX truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính. Trong đó yêu cầu các bộ, ngành, địa phương khẩn trương tổng rà soát, đánh giá công tác trưng bày, bảo quản, bảo vệ đối với bảo vật quốc gia trên toàn quốc; kịp thời tăng cường biện pháp bảo đảm tuyệt đối an toàn các bảo vật quốc gia đã được công nhận và hiện vật, cổ vật có giá trị tại các di tích, danh thắng theo đúng quy định của pháp luật.

Là tỉnh có nhiều hiện vật cổ giá trị, trong đó có cả bảo vật quốc gia, thực hiện chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ, cơ quan chức năng tỉnh Thanh Hóa cần xây dựng phương án bảo vệ đặc biệt đối với các di tích có giá trị và bảo vật quốc gia, trong đó cần phân định rõ trách nhiệm của từng đối tượng áp dụng. Nhất là phải xác định rõ trách nhiệm của chính quyền cơ sở và ban quản lý các di tích. Bởi để chống trộm cắp cổ vật và xâm hại di tích, thì việc có tạo ra những bức tường cao, cửa kín tới đâu đi chăng nữa cũng rất khó. Trên thực tế chẳng có lớp cửa nào hay bức tường nào đắc dụng bằng “bức tường” trách nhiệm, “cánh cửa” trách nhiệm được đề cao cả. Một khi các ban quản lý di tích, chính quyền cơ sở làm hết trách nhiệm trong việc bảo vệ, bảo quản, thường xuyên cắt cử ca kíp trực, có hệ thống cảnh báo, giám sát, chúng ta hoàn toàn có thể phát hiện từ sớm, ngăn chặn từ xa các nguy cơ xâm hại cổ vật, di sản.

Tuệ Minh