Tuyên truyền pháp luật làm thay đổi nhận thức của đồng bào dân tộc thiểu số

Từ những thôn, bản gần đến những thôn, bản xa trung tâm xã, ánh sáng pháp luật đang lan tỏa rộng khắp, không chỉ mang đến kiến thức mà còn thay đổi cách sống, cách nghĩ của người dân.

Công chức tư pháp - hộ tịch xã Thiên Phủ hỗ trợ người dân làm thủ tục hành chính liên quan đến hộ tịch.

Giúp dân hiểu, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật

Sáng sớm ở bản Chong, xã Thiên Phủ, chị Hà Thị Mai, 45 tuổi, vừa chuẩn bị đồ đạc đi làm rẫy vừa nghe thông tin từ loa phát thanh của bản thông báo về diễn biến cơn bão số 3 - bão Wipha và những biện pháp ứng phó cần thiết. “Nhờ có loa truyền thanh mà chúng tôi biết được nhiều thứ lắm!” - chị Mai nói với giọng địa phương đặc trưng - "Đặc biệt là những chính sách về giáo dục, y tế, hỗ trợ phát triển kinh tế cho đồng bào dân tộc. Biết được rồi thì bà con mới đi làm thủ tục, nhận hỗ trợ".

Không xa bản Chong, anh Hà Văn Dũng, 38 tuổi, ở bản Bâu cũng có nhiều cảm xúc khi nhắc về những thay đổi những năm gần đây: "Tôi còn nhớ mấy năm trước, nếu có mâu thuẫn nhỏ bà con thường hay cãi nhau, thậm chí đánh nhau nữa. Giờ qua các buổi tuyên truyền pháp luật, người dân nhận thức được nếu không kiềm chế được cảm xúc, dễ vướng vào vòng lao lý nên biết cách giải quyết văn minh hơn. Con em trong thôn giờ cũng được đi học đầy đủ hơn, không bỏ học giữa chừng như trước".

Thiên Phủ là xã miền núi với đa số cư dân là đồng bào dân tộc Thái, Mường, Kinh. Nhận thức được tầm quan trọng của việc đưa pháp luật đến gần người dân, chính quyền xã xác định đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm cần triển khai thực hiện thường xuyên, với nhiều hình thức đa dạng, phong phú, như: họp dân bản, lồng ghép trong các hoạt động văn hóa, đoàn thể và đặc biệt là sử dụng tiếng dân tộc để tuyên truyền cho bà con dễ hiểu, dễ tiếp thu.

Ông Phan Văn Đại, Chủ tịch UBND xã Thiên Phủ, chia sẻ: "Công tác tuyên truyền pháp luật không chỉ giúp người dân hiểu quyền và nghĩa vụ mà còn nâng cao ý thức chấp hành pháp luật. Đặc biệt, kể từ khi triển khai chính quyền địa phương 2 cấp, chúng tôi tuyên truyền liên tục để bà con hiểu rõ thủ tục nào làm ở xã, thủ tục nào cần lên tỉnh. Chỉ trong 1 tháng đi vào vận hành, đã có 162 lượt người dân đến trung tâm phục vụ hành chính công xã làm các thủ tục, tập trung vào đăng ký khai sinh, khai tử, các thủ tục về đất đai, chế độ, chính sách trợ cấp xã hội và hưu trí, chứng thực các loại giấy tờ... Đặc biệt, 100% hồ sơ được giải quyết đúng và trước hạn, không có trường hợp nào quá hạn. Những con số này cho thấy tác động tích cực của việc phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) đến với người dân".

Đa dạng các hình thức tuyên truyền

Những thay đổi tích cực ở xã Thiên Phủ chỉ là hình ảnh thu nhỏ của công tác tuyên truyền pháp luật trên toàn tỉnh. Theo báo cáo của Sở Dân tộc và Tôn giáo, vùng dân tộc thiểu số và miền núi của tỉnh có 7 dân tộc cùng sinh sống gồm: Kinh, Mường, Thái, Thổ, Mông, Dao, Khơ Mú, với tổng dân số 1.088.860 người, trong đó 709.876 người dân tộc thiểu số, chiếm hơn 65% dân số toàn miền núi (tính đến ngày 25/5/2025). Con số này thể hiện tính đa dạng lớn về thành phần dân tộc và đặt ra yêu cầu riêng biệt trong công tác tuyên truyền phù hợp với đặc điểm văn hóa, ngôn ngữ của từng cộng đồng.

Trước thực tế này, tỉnh đã xác định công tác PBGDPL cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số là nhiệm vụ then chốt, quyết định đến việc nâng cao chất lượng cuộc sống, thúc đẩy phát triển bền vững. Các cấp, các ngành đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, như: thông qua các chương trình, dự án, chính sách dành cho vùng dân tộc thiểu số và miền núi để lồng ghép tuyên truyền, PBGDPL đến với người dân. Tính riêng giai đoạn 2021-2025, công tác PBGDPL đã đạt kết quả đáng kể. Riêng Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã tổ chức 500 hội nghị với 62.083 lượt người tham gia. Bên cạnh đó, 75 chương trình tuyên truyền trên truyền hình, 1.366 tin bài trên đài phát thanh và 261 tin bài trên các phương tiện thông tin điện tử đã tạo nên mạng lưới thông tin pháp luật đa chiều đến được mọi tầng lớp Nhân dân. Đặc biệt, việc phát hành 1.358 sách hỏi đáp, sổ tay kỹ năng cùng 16.185 tờ rơi, tờ gấp và 123 băng, đĩa, pano, áp phích đã tạo ra những tài liệu tham khảo thiết thực, phù hợp với trình độ và nhu cầu của người dân.

Thông qua Đề án “Giảm thiểu tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống”, các cấp đã tổ chức 141 hội nghị tuyên truyền với 23.851 lượt người tham gia và 40 hội thi với 4.742 lượt người, tạo ra những diễn đàn trao đổi sôi nổi, góp phần thay đổi nhận thức, từng bước xóa bỏ hủ tục trong Nhân dân. Đề án Hỗ trợ hoạt động bình đẳng giới cũng đạt thành tựu đáng ghi nhận với 148 hội nghị, 8.472 lượt người tham gia; 17 hội thi với 1.321 lượt người tham gia. Đặc biệt, 6 phóng sự truyền hình và 258 bản tin truyền thanh đã góp phần nâng cao nhận thức về bình đẳng giới, thúc đẩy vai trò phụ nữ trong gia đình và xã hội.

Qua công tác tuyên truyền và tổ chức thực hiện các chương trình, dự án, đề án, chính sách dành cho vùng dân tộc thiểu số và miền núi, nhận thức pháp luật của người dân đã thay đổi rõ nét. Đặc biệt tại những xã có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, có đông đồng bào dân tộc thiểu số, người dân đã hiểu và nâng cao nhận thức pháp luật, luôn tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, yên tâm lao động sản xuất, phát triển kinh tế gia đình. Tỷ lệ vi phạm pháp luật giảm đáng kể, góp phần giữ ổn định chính trị. Những hủ tục đã được xóa bỏ, từ đó bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa tốt đẹp của đồng bào dân tộc.

Để đạt được kết quả trên, tỉnh đã áp dụng đa dạng hình thức tuyên truyền: tổ chức hội nghị PBGDPL, tuyên truyền miệng, sinh hoạt câu lạc bộ pháp luật, thi tìm hiểu pháp luật, tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, hệ thống loa truyền thanh cơ sở. Việc phát huy vai trò của đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên và người có uy tín trong vùng đã mang lại hiệu quả tích cực, tạo sự gần gũi và tin tưởng từ phía người dân.

Để ánh sáng pháp luật lan tỏa rộng khắp

Tuy nhiên, công tác này vẫn đối mặt với những thách thức, như: Công tác tập huấn nâng cao nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ chưa nhiều, chưa triển khai rộng rãi. Các hình thức PBGDPL đã có đổi mới nhưng chưa nhân rộng, việc ứng dụng công nghệ thông tin chưa mạnh mẽ. Để khắc phục những hạn chế này, tỉnh đã đề ra các giải pháp cụ thể, như: thường xuyên đổi mới nội dung, hình thức và phương pháp PBGDPL cho phù hợp với từng nhóm đối tượng; tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực...

Chiều tà ở bản Chong, tiếng loa phát thanh lại vang lên với bản tin thời sự về cơn bão Wipha và các chính sách mới dành cho vùng đồng bào dân tộc. Chị Hà Thị Mai đang chuẩn bị cơm tối cho gia đình thì dừng tay nghe tin: "May quá, bão không ảnh hưởng nhiều đến mình. Thế này thì sáng mai chị lên xã làm giấy tờ cho con đi học đại học được rồi". Câu nói giản dị của chị Mai như phản ánh chân thực nhất về sự thay đổi trong nhận thức của đồng bào miền núi. Pháp luật không còn là thứ xa lạ, khó tiếp cận mà đã trở thành người bạn đồng hành trong cuộc sống hàng ngày. Từ việc giải quyết tranh chấp, làm thủ tục hành chính đến việc tiếp cận các chính sách hỗ trợ, tất cả đều được thực hiện một cách tự nhiên và đúng quy định.

Anh Hà Văn Dũng cũng có những kế hoạch cụ thể cho gia đình: "Tôi định cho con gái học tiếp cấp ba, rồi thi đại học. Giờ biết được các chính sách hỗ trợ học sinh dân tộc rồi, yên tâm cho con đi học hơn".

Từ những thôn, bản gần đến những thôn, bản xa trung tâm xã, ánh sáng pháp luật đang lan tỏa rộng khắp, không chỉ mang đến kiến thức mà còn thay đổi cách sống, cách nghĩ của người dân. Đó chính là nền tảng vững chắc cho một tương lai tốt đẹp hơn của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tỉnh ta.

Bài và ảnh: Ngân Hà