“Tôi” và những lần đi bầu cử

Từ lá phiếu đầu tiên trong ngày đất nước độc lập đến hàng chục kỳ bầu cử Quốc hội sau này, những cử tri đặc biệt ở Thanh Hóa đã gắn bó với “ngày hội non sông" qua nhiều thế hệ. Mỗi lần cầm lá phiếu, họ không chỉ thực hiện quyền công dân mà còn khẳng định niềm tin vào sự lựa chọn của mình cho tương lai đất nước.

Bà Hoàng Thị Mợi nhớ lại những ngày đảm nhiệm 2 vai Trung đội trưởng dân quân gái Hoa Lộc và ĐBQH khóa IV.

Nhớ ngày bầu cử đầu tiên

Đã tham gia 15 kỳ bầu cử Quốc hội, nhưng cảm xúc của lần đầu tiên được cầm lá phiếu ấy cách đây gần 80 năm chưa bao giờ phai nhạt trong tâm trí ông Thiều Quang Mộc, ở số nhà 250 đường Trần Hưng Đạo, phường Hàm Rồng, nguyên Chủ tịch UBND thị xã Thanh Hóa giai đoạn 1972-1984.

Mẹ mất khi ông vừa 2 tuổi, rồi đến 4 tuổi bố cũng qua đời và ông được bán đi cho một gia đình khác. Những năm tháng đau khổ ấy, ông Thiều Quang Mộc chưa bao giờ quên. “Trước đó, chúng tôi đâu có biết bầu cử là thế nào. Phát huy tinh thần xông xáo, sáng tạo của tuổi trẻ, chúng tôi cũng đi huy động, mượn các loại vật liệu như luồng, cót... để làm thành các cổng chào treo lên, lấy mùn than đen viết những câu khẩu hiệu, tuyên truyền: “Sáng suốt lựa chọn, bầu cử những người tiêu biểu vào Quốc hội”, “Việt Nam Dân chủ Cộng hòa muôn năm”, “Việt Nam độc lập - tự do - hạnh phúc muôn năm”.

Ông Thiều Quang Mộc cho biết thêm: "Lúc đó chưa có trụ sở, chúng tôi phải mượn lò vôi nhà ông Kế để làm nơi bỏ phiếu. Chúng tôi đi đến từng nhà, tuyên truyền, vận động bà con đi bầu cử, nói rõ mục đích, ý nghĩa của cuộc bầu cử. Ai ai cũng háo hức, chỉ mong đến ngày được cầm lá phiếu trên tay. Với tôi, lúc đó cảm giác thật sung sướng, nước mình được độc lập, còn bản thân mình được tự do và đã thoát khỏi cảnh áp bức bóc lột”.

“Vì những đóng góp trong cuộc kháng chiến chống Pháp, nên đến kỳ bầu cử Quốc hội khóa II năm 1960, khu phố nơi tôi ở mời tôi là người bỏ lá phiếu đầu tiên”, ông Mộc chia sẻ. Cũng cần phải nhắc thêm là năm 1954, ông Thiều Quang Mộc là người chỉ đạo đại đội dân công bộ (gánh bộ, gánh bồ) gồm 2 trung đội nữ và 1 trung đội nam, tổng cộng trên 100 người đi từ thị xã Thanh Hóa lên Hồi Xuân rồi theo hướng Sơn La sang nước bạn Lào... Sau này ông còn tham gia tự vệ thành, dân quân tự vệ, cán bộ thông tin, vì thế mà rất nhiều lần ông được mời bỏ lá phiếu đầu tiên.

Chỉ còn rất ít ngày nữa là ông tròn 100 tuổi, dường như sự kiện chính trị quan trọng nào của tỉnh Thanh Hóa ông cũng góp mặt. Ở cái tuổi xưa nay rất hiếm, nhưng với ông Mộc, lần đầu tiên đi bỏ phiếu trong đời, lá phiếu quan trọng để lựa chọn ra người có đức, có tài thật ý nghĩa, và còn ý nghĩa hơn là cá nhân ông cũng được cởi bỏ ách nô lệ. “Đời tôi từ đó sang một trang mới, tự do và hạnh phúc. Sau này, dù ở đâu, làm bất cứ việc gì tôi đều nỗ lực cống hiến, giữ được cái tâm trong sáng, đạo đức của người cách mạng”, ông Thiều Quang Mộc cho biết.

Tôi lớn lên qua mỗi lần đi bầu cử

Trong số 14 cô gái của Trung đội nữ dân quân Hoa Lộc năm nào, chỉ có bà Hoàng Thị Mợi (sinh năm 1948, ở thôn Hoa Trung, xã Hoa Lộc), trung đội trưởng là còn nhanh nhẹn. Với tinh thần “giặc đến nhà đàn bà cũng đánh”, những cô gái dân quân Hoa Lộc ngày ấy hầu hết còn rất trẻ - tuổi mười tám, đôi mươi. Họ không ngại khó, ngại khổ, ngại hy sinh, đã đứng lên một lòng xung phong ra trận, anh dũng, ngoan cường, sẵn sàng chiến đấu bảo vệ các mục tiêu quan trọng như: cầu Hàm Rồng, cầu Lèn, phà Thắm, sông Kênh De - những “huyết mạch” giao thông trọng yếu.

Không chỉ bắn rơi máy bay A4D (ngày 16/6/1967), các nữ dân quân Hoa Lộc còn bắn rơi máy bay F4H bằng ba loạt đạn từ súng 14,7mm (ngày 2/11/1967) và ngày 30/7/1972 tiếp tục bắn rơi máy bay Mỹ lần thứ ba. “Khi ấy nhiều đoàn báo chí trong và ngoài nước đã về để ghi lại chiến tích hào hùng của trung đội. Nhiều nhà báo nước ngoài tỏ ra rất ngỡ ngàng, bởi những cô gái trước đó chưa từng biết sử dụng vũ khí, vậy mà chỉ bằng ý chí quyết tâm cùng với nhiệt huyết tuổi trẻ đã làm nên những điều không tưởng: Bắn rơi những chiếc máy bay tối tân nhất của quân đội Mỹ vào thời điểm bấy giờ”, bà Mợi ánh lên niềm tự hào khi kể với chúng tôi.

Có một điều ít ai biết, Trung đội trưởng Mợi còn đảm nhiệm chức vụ Xã đội phó, Bí thư Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam xã Hoa Lộc. Với tinh thần anh dũng, nỗ lực phấn đấu, cô gái Hoàng Thị Mợi đã được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam ngày 15/10/1968 và là đại biểu tham gia báo cáo điển hình tại Hội nghị mừng công của Quân khu 3 năm 1968. Vinh dự hơn, năm 1971, Trung đội trưởng Hoàng Thị Mợi đã trúng cử ĐBQH khóa IV. Trở thành ĐBQH bà Mợi không quản ngày, đêm hay mưa bom, bão đạn, vẫn luôn kịp thời tiếp thu các chủ trương, chỉ thị, nghị quyết của cấp trên để tuyên truyền, giải thích cho người dân hiểu và cùng làm theo. Nhiều lần bà đi cùng đoàn công tác của Quốc hội, Chính phủ đi sang một số nước, trực tiếp tham gia vận động, tuyên truyền, kêu gọi sự ủng hộ của công luận quốc tế đối với cuộc kháng chiến của Nhân dân ta, góp phần tạo nên sức mạnh tổng hợp để chiến đấu và chiến thắng các thế lực xâm lược. Khi về địa phương, với tư cách là bí thư đoàn, bà phải đến từng nhà thuyết phục thanh niên tham gia tuyển quân. Trong những năm tháng chiến tranh ác liệt ấy, nhiều gia đình neo người, quá thương con mà còn “phân vân” giữa việc cho con đi ra chiến trường hay ở lại hậu phương an toàn.

Bà Mợi tâm sự: "Phải nói rằng, nhờ có những lần tham gia bầu cử mà tôi trưởng thành hơn. Tham gia 13 kỳ bầu cử, từ khóa 3 đến khóa 15, tôi thực sự tự hào. Vì ngoài vấn đề sức khỏe, thì tôi còn đủ trí tuệ, minh mẫn để tự tay bỏ lá phiếu lựa chọn ra người xứng đáng. Trách nhiệm của một công dân đã khiến tôi lớn lên mỗi ngày, để mỗi lá phiếu tôi bỏ cho ai thì người đó phải thực sự xứng đáng".

Háo hức đón chờ ngày hội lớn của toàn dân

Với 45 năm học tập và công tác trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật, nghệ sĩ Nhân dân (NSND) Mai Tư, sinh năm 1954, nguyên Phó Giám đốc Sở Văn hóa - Thông tin (VH-TT), nay là Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có 10 lần tham gia bầu cử Quốc hội, từ khóa VI đến khóa XV.

Chia sẻ với chúng tôi ký ức về những ngày hội non sông, NSND Mai Tư dành phần lớn thời gian kể về kỳ bầu cử Quốc hội khóa VI (1976-1981). “Năm 1975 mở ra thời kỳ mới của đất nước, kết thúc chặng đường dài của cách mạng Việt Nam, Nam – Bắc về chung một nhà. Là sinh viên năm thứ 4 Trường Trung cấp Nghệ thuật Sân khấu Việt Nam (tiền thân của Trường Đại học Sân khấu – Điện ảnh Hà Nội), đối với tôi năm 1975 thật ý nghĩa. Tôi được chứng kiến 2 niềm vui của đất nước, đó là ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước 30/4, và sự kiện khánh thành Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Quảng trường Ba Đình vào tháng 8/1975".

“Tôi nhớ đêm 24/4/1976, trước ngày bầu cử Quốc hội khóa VI, sinh viên nhà trường cùng phối hợp với xã Mai Dịch (huyện Từ Liêm lúc bấy giờ) tổ chức đêm hội văn nghệ. Đó là đêm cả khu văn công Mai Dịch rộn ràng tiếng trống, tiếng hát, những bài hát ca ngợi đất nước, ca ngợi Quốc hội... xuyên đêm, để ngày mai tất cả sinh viên nhà trường tự hào cầm lá phiếu bầu ra những người xứng đáng".

Dòng ký ức của NSND Mai Tư chảy dọc theo chiều dài lịch sử đất nước. Ông nhớ rất rõ về kỳ bầu cử Quốc hội khóa VIII (1987-1992). Bởi đây chính là khoảng thời gian mà những người nghệ sĩ như ông thấy mình được “cởi trói”, được thỏa sức sáng tạo.

“Chỉ trước thời điểm bầu cử vài ngày, được phép của tỉnh, của Sở VH-TT, Đoàn Kịch nói Thanh Hóa (nay thuộc Nhà hát nghệ thuật Lam Sơn) lên đường đi vào các tỉnh phía Nam phục vụ khán giả. 40 nghệ sĩ mang lời ca tiếng hát, trình diễn những bài hát tuyên truyền về Quốc hội, về Luật bầu cử để bà con hiểu đúng, hiểu sâu về quyền và nghĩa vụ của việc đi bầu cử. Trước khi đi, chúng tôi cũng phải xin giấy xác nhận để Đoàn Kịch nói Thanh Hóa vào biểu diễn và được phép lĩnh phiếu bầu cử tại địa điểm nơi tạm trú công tác. Đúng ngày 19/4/1987, chúng tôi ở Công ty Phú Riềng, tỉnh Bình Phước (nay là tỉnh Đồng Nai), cùng với bà con Nhân dân và người lao động công ty tự hào cầm lá phiếu để thực hiện quyền cử tri. Cảm xúc được bỏ phiếu ở một nơi rất xa thật là thú vị và vô cùng ý nghĩa”.

Và kỳ bầu cử Quốc hội khóa XII (2007-2011), khi ông làm Phó Giám đốc Sở VH-TT Thanh Hóa cũng khiến ông thật khó quên. Được giao nhiệm vụ phụ trách xây dựng đời sống văn hóa cơ sở của tỉnh, trong đó có 11 huyện miền núi, ông đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc sở đi đầu xung kích cử cán bộ lên các huyện miền núi để tuyên truyền cho bà con dân bản về vai trò của Quốc hội và HĐND các cấp, đồng thời tổ chức các hoạt động giao lưu trả lời nhanh, trả lời hay những hiểu biết về bầu cử Quốc hội. "Đêm trước bầu cử chúng tôi thức trắng. Đặc biệt, nhìn thấy nhiều bà con vì nhà quá xa điểm bầu cử mà phải đốt đuốc đi cả đêm, đến rất sớm chờ nhận lá phiếu, chúng tôi thật sự xúc động", NSND Mai Tư tâm sự.

Những câu chuyện của ông Thiều Quang Mộc, bà Hoàng Thị Mợi, hay NSND Mai Tư... ngày hôm nay nhiều bạn trẻ có thể không thể hiểu hết được, song họ cảm nhận rất rõ sự vinh dự và tự hào, trách nhiệm và nghĩa vụ của một công dân với một sự kiện quan trọng của cả dân tộc: Ngày toàn dân đi bầu cử.

Bài và ảnh: Huyền Chi