Phát triển nghề chế biến lương thực, thực phẩm

Ngành chế biến lương thực, thực phẩm tại Thanh Hóa đang có nhiều bước chuyển mình mạnh mẽ. Nhờ tận dụng nguồn nguyên liệu phong phú và áp dụng công nghệ chế biến hiện đại đã nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp, góp phần phát triển kinh tế địa phương.

Quy trình sản xuất ốc nhồi sơ chế đóng gói hút chân không tại Công ty TNHH Nông nghiệp hữu cơ Thiên Bảo (Quảng Xương).

Năm 2024, tổng sản lượng lương thực của tỉnh đạt khoảng 1,56 triệu tấn, vượt 1,9% so với kế hoạch đề ra. Các sản phẩm đặc sản như nem chua, măng khô Mường Ca Da, gạo nếp Cay Nọi, bánh gai Tứ Trụ và nước mắm Ba Làng ngày càng khẳng định vị thế trên thị trường trong nước và từng bước vươn ra quốc tế. Đặc biệt, nhiều doanh nghiệp đã đầu tư vào công nghệ chế biến sâu để kéo dài thời gian bảo quản, nâng cao chất lượng sản phẩm và giảm thiểu tổn thất sau thu hoạch.

Công ty TNHH Nông nghiệp hữu cơ Thiên Bảo (Quảng Xương) là một trong những đơn vị tiên phong trong việc bảo tồn và phát triển nghề nuôi ốc nhồi tại Thanh Hóa. Được thành lập từ năm 2017, công ty không chỉ cung cấp ốc giống mà còn xây dựng một mô hình khép kín từ nuôi trồng, thu hoạch đến chế biến, đảm bảo chất lượng sản phẩm đạt tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm. Theo ông Bùi Xuân Bình, giám đốc công ty, trước đây nghề nuôi ốc nhồi chủ yếu mang tính nhỏ lẻ, phụ thuộc vào nguồn nước tự nhiên, khiến sản lượng và chất lượng không ổn định. Tuy nhiên, nhờ ứng dụng hệ thống nuôi tuần hoàn hiện đại và cải tiến kỹ thuật, Thiên Bảo không chỉ nâng cao năng suất mà còn phát triển được các dòng sản phẩm chế biến sẵn như ốc nhồi làm sạch đông lạnh, ốc nhồi sơ chế đóng gói hút chân không... giúp kéo dài thời gian bảo quản và mở rộng thị trường tiêu thụ.

Hiện nay, sản phẩm ốc nhồi của công ty đã có mặt tại nhiều tỉnh, thành từ Hà Nội, Hải Phòng đến TP Hồ Chí Minh và từng bước tiếp cận thị trường xuất khẩu. Bên cạnh việc kinh doanh, công ty còn hỗ trợ hàng trăm hộ dân trong tỉnh tham gia mô hình nuôi ốc theo tiêu chuẩn VietGAP, góp phần nâng cao thu nhập và đảm bảo sinh kế cho người dân địa phương. “Chúng tôi mong muốn không chỉ phát triển công ty mà còn tạo ra chuỗi giá trị bền vững cho nghề nuôi và chế biến ốc nhồi. Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục đầu tư vào công nghệ chế biến sâu, hướng tới sản phẩm xuất khẩu đạt tiêu chuẩn quốc tế”, ông Bình chia sẻ.

Tương tự, cơ sở sản xuất kẹo lạc Khánh Linh (Hà Trung) cũng là một minh chứng rõ nét cho sự kết hợp giữa gìn giữ giá trị truyền thống và phát triển đổi mới sản xuất. Ông Lê Bá Trình, chủ cơ sở, cho biết: “Trước đây, kẹo lạc chỉ bán trong làng, trong huyện, nhưng giờ chúng tôi đã đưa sản phẩm lên các sàn thương mại điện tử, tiếp cận khách hàng trên cả nước. Để làm được điều đó, chúng tôi phải đầu tư dây chuyền sản xuất hiện đại hơn, đồng thời giữ nguyên hương vị truyền thống bằng cách sử dụng lạc ta, đường mía nguyên chất và không dùng chất bảo quản".

Không chỉ dừng lại ở sản xuất, cơ sở còn hợp tác với các HTX và hộ nông dân địa phương để tạo vùng nguyên liệu ổn định. Nhờ đó, không chỉ đảm bảo chất lượng kẹo mà còn giúp tiêu thụ nông sản cho bà con trong vùng. Với hướng đi này, kẹo lạc Khánh Linh đã đạt chứng nhận OCOP 4 sao và có mặt tại nhiều cửa hàng đặc sản, siêu thị trên cả nước. Trong tương lai, cơ sở đang nghiên cứu phát triển thêm các dòng sản phẩm mới như kẹo mè xửng, kẹo vừng đen để đa dạng hóa danh mục sản phẩm.

Dù có nhiều tín hiệu tích cực, ngành chế biến lương thực, thực phẩm tại Thanh Hóa vẫn đối mặt với không ít thách thức. Phần lớn các cơ sở sản xuất còn quy mô nhỏ, thiếu sự liên kết chặt chẽ với vùng nguyên liệu, khiến giá cả không ổn định và khả năng cạnh tranh thấp. Nhiều doanh nghiệp vẫn sử dụng công nghệ lạc hậu, sản phẩm chủ yếu tiêu thụ nội địa, chưa có chiến lược bài bản để mở rộng xuất khẩu.

Để tháo gỡ những khó khăn này, Thanh Hóa đang tập trung thúc đẩy liên kết giữa doanh nghiệp và vùng nguyên liệu, hỗ trợ đổi mới công nghệ chế biến sâu và mở rộng thị trường tiêu thụ. Các chương trình hỗ trợ tiếp cận vốn, xúc tiến thương mại cũng giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh. Đặc biệt, việc tận dụng kênh bán hàng trực tuyến như shopee, lazada, tiktok shop đang mở ra cơ hội lớn cho các cơ sở chế biến thực phẩm. Như trường hợp kẹo lạc Khánh Linh, gần 40% doanh thu hiện nay đến từ bán hàng online, giúp tiếp cận nhiều khách hàng hơn mà không phụ thuộc vào kênh phân phối truyền thống.

Ngành chế biến lương thực, thực phẩm đang dần trở thành động lực kinh tế quan trọng của Thanh Hóa. Với sự đầu tư bài bản, đổi mới công nghệ và chiến lược phát triển bền vững, ngành này không chỉ nâng cao giá trị nông sản địa phương mà còn giúp Thanh Hóa khẳng định vị thế trên thị trường trong nước và quốc tế.

Bài và ảnh: Chi Phạm