Người có uy tín vận động Nhân dân giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc

Có vai trò quan trọng trong đời sống của đồng bào các dân tộc thiểu số, thời gian qua đội ngũ người có uy tín (NCUT) trong tỉnh đã tích cực tuyên truyền, vận động đồng bào gìn giữ, bảo tồn bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, xóa bỏ các hủ tục, thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội, xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư.

Chị Triệu Thị Yến (ngoài cùng bên phải) - NCUT thôn Phú Sơn, xã Cẩm Vân, dạy chữ Nôm - Dao cho phụ nữ.

Là NCUT thôn Phú Sơn, xã Cẩm Vân, chị Triệu Thị Yến luôn được bà con trong thôn quý mến vì có nhiều đóng góp cho sự phát triển của quê hương. Trong những năm qua, được “Đảng cử, dân tin” bầu làm bí thư chi bộ, trưởng ban công tác mặt trận, chị Yến luôn nêu cao vai trò gương mẫu, trách nhiệm đi đầu trong thực hiện các cuộc vận động, phong trào thi đua tại địa phương, đặc biệt là tích cực tuyên truyền, vận động bà con gìn giữ, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc Dao.

Chị Yến chia sẻ: "Người Dao ở Phú Sơn chiếm khoảng 99% dân số của thôn. Tự hào với những giá trị văn hóa phong phú, đặc sắc của quê hương mình, vì vậy cùng với sự quan tâm của các cấp, ngành thì mỗi người dân luôn có ý thức trong việc chung tay gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa. Với trách nhiệm là người đứng đầu thôn, tôi luôn động viên, khuyến khích bà con trong việc giữ gìn, phát huy tập quán, tín ngưỡng tốt đẹp riêng của dân tộc mình như: lễ cấp sắc, chữ viết, trang phục, lễ hội, tết nhảy, lễ tạ mã, lễ thượng thiền, tết thanh minh... Đồng thời thường xuyên vận động Nhân dân xóa bỏ các hủ tục trong việc cưới, việc tang; đến nay nhiều hủ tục đã dần được cắt giảm như: tục thách cưới cao, tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, đám tang dài ngày... Tham gia mở 4 lớp học chữ Nôm Dao cho 250 học viên và tham gia thành lập câu lạc bộ dạy múa hát, biểu diễn trang phục người Dao để luôn giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc mình”.

Là NCUT tiêu biểu trong đồng bào dân tộc thiểu số ở thôn 3, xã Hồi Xuân, bà Hà Thị Khiêm, dân tộc Thái, không chỉ là tấm gương sáng trong phát triển kinh tế mà còn là tuyên truyền viên tích cực trong việc vận động bà con giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Thái, thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, xóa bỏ hủ tục. Bà còn tích cực phối hợp với chính quyền địa phương tuyên truyền, vận động người dân thực hiện việc thu gom, xử lý rác thải theo quy định, đảm bảo vệ sinh môi trường và đẩy mạnh phát triển kinh tế, vươn lên thoát nghèo. Từ sự nỗ lực của NCUT như bà Khiêm và cấp ủy, chính quyền địa phương, nhiều năm nay thôn không còn hủ tục thách cưới, tảo hôn, tổ chức ăn uống dài ngày khi gia đình có việc hiếu, hỷ.

Cùng chung tâm nguyện gìn giữ bản sắc văn hóa truyền thống cho thế hệ trẻ, những năm qua, ông Phạm Vũ Vượng, NCUT thôn Thuận Hòa, xã Thạch Lập đều đặn tham gia hoạt động văn hóa, vừa biểu diễn, vừa truyền dạy cho lớp trẻ cách gõ chiêng, cách thể hiện từng nhịp mo gắn với phong tục cưới hỏi, lễ hội, là “người giữ lửa” cho câu lạc bộ văn hóa dân gian địa phương.

Ông Vượng tâm sự: “Với người dân tộc Mường, cồng chiêng là sợi dây kết nối thiêng liêng, gắn liền với đời sống văn hóa, tinh thần, tín ngưỡng, từ lúc sinh ra đến lúc trưởng thành. Trải qua bao thế hệ, đến nay cồng chiêng vẫn luôn tồn tại trong tâm thức lẫn đời sống văn hóa, tinh thần, tín ngưỡng của người Mường. Và càng vui hơn, khi người dân tộc Mường ngày càng nhận thức được vai trò của cồng chiêng, cùng chung tay bảo tồn để giữ “hồn” cồng chiêng không bị mai một”. Với ông Vượng, tiếng cồng, tiếng chiêng là sợi dây nối kết cộng đồng, là cách để người Mường khẳng định bản sắc trong đời sống hiện đại, kết nối quá khứ - hiện tại - tương lai. Cũng nhờ tình yêu và tâm huyết của những người như ông Vượng, văn hóa cồng chiêng Mường ở Ngọc Lặc đã vang xa, vượt khỏi giới hạn địa lý, không gian núi rừng.

Tỉnh Thanh Hóa hiện có gần 1.300 NCUT ở 1.281 các thôn, bản, khu phố thuộc khu vực miền núi, là những “nhân tố” tích cực trong việc giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc. Họ luôn tích cực tuyên truyền, vận động Nhân dân thực hiện nếp sống mới trong việc cưới, việc tang, lễ hội, xóa bỏ những hủ tục. Họ luôn trăn trở, truyền dạy cho các thế hệ con cháu và cộng đồng các nghề truyền thống; nghiên cứu, sưu tầm, phục dựng, truyền dạy cho thế hệ trẻ các giá trị văn hóa của dân tộc mình. Vận động bà con duy trì và phát triển các lễ hội, điệu hát, múa, nhạc cụ mang bản sắc văn hóa truyền thống dân tộc như: khặp, múa sạp, khua luống của dân tộc Thái, Mường; múa khèn, thổi khèn, ném còn, đánh cù của dân tộc Mông. Giữ gìn chữ viết, trang phục, lễ cấp sắc, tết nhảy, lễ tạ mã, lễ thượng thiền, tết thanh minh của dân tộc Dao...

Với sự tích cực bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của đội ngũ những NCUT đã và đang góp phần “thổi hồn” dân tộc đến từng đồng bào các dân tộc thiểu số. Từ đó giúp mọi người thêm hiểu, yêu mến và cùng có trách nhiệm trong việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa của mỗi cộng đồng.

Bài và ảnh: Phan Nga