Kỳ nghỉ hè và “căn bệnh” nghiện internet ở trẻ em

Kỳ nghỉ hè vốn dĩ là khoảng thời gian để trẻ em nghỉ ngơi, vui chơi và khám phá thế giới xung quanh, nhưng giờ đây lại trở thành giai đoạn “nguy hiểm” khi các em đắm chìm trong thế giới ảo, tiềm ẩn không ít rủi ro về an toàn thông tin và tâm lý xã hội.

Phụ huynh cần tổ chức những hoạt động thú vị để cho trẻ vui chơi.

Chị Nguyễn Thị Bình, ở phường Đông Thọ (TP Thanh Hóa) không giấu được sự lo lắng khi kể về cậu con trai học lớp 8. Từ một cậu bé năng động, thích thể thao, giờ đây cậu bé như “biến thành người khác” trong kỳ nghỉ hè. Ngủ đến 10-11 giờ sáng, ăn uống qua loa rồi lại dán mắt vào màn hình điện thoại, máy tính. Mọi lời rủ rê đi chơi, đi bơi đều bị từ chối một cách thờ ơ. Có những ngày, cậu bé có thể ngồi suốt cả ngày trong phòng chơi game với các bạn trực tuyến mà không hề bước chân ra ngoài.

Tình cảnh tương tự diễn ra ở nhà anh Trần Văn Cường, ở phường Đông Vệ. Cô con gái 10 tuổi của anh đã trở thành một “chuyên gia” về TikTok và Instagram. Cô bé thuộc lòng mọi điệu nhảy, mọi xu hướng hot trên internet nhưng lại hoàn toàn thờ ơ với sách vở và các môn thể thao. Thay vì tiếng cười rộn ràng từ sân chơi, trong nhà chỉ còn lại tiếng nhạc từ những video clip trên mạng xã hội.

Đây không phải là câu chuyện riêng của một vài gia đình mà đã trở thành thực trạng chung trên địa bàn TP Thanh Hóa. Hầu hết các em học sinh trong kỳ nghỉ hè đều dành phần lớn thời gian cho việc sử dụng internet. Nhiều trẻ em đã rơi vào “căn bệnh” nghiện internet, trở nên cáu gắt, bồn chồn khi bị cắt kết nối internet, thậm chí từ chối tham gia các hoạt động gia đình để được tiếp tục “sống” trong thế giới ảo.

Những tác hại từ việc sử dụng thiết bị điện tử quá mức không chỉ dừng ở mức độ thói quen xấu. Các nghiên cứu về tâm lý trẻ em cho thấy, điều này có thể gây ra rối loạn giấc ngủ nghiêm trọng, làm giảm khả năng tập trung, ảnh hưởng đến thị lực và cân nặng. Những đứa trẻ ngồi cong lưng trước màn hình hàng giờ liền đang phải đối mặt với nguy cơ các vấn đề về cột sống và cơ xương khớp.

Tuy nhiên, điều đáng lo ngại hơn cả chính là những rủi ro tiềm ẩn từ chính môi trường mạng. Chị Hồng Nhung, ở phường Quảng Thành bày tỏ nỗi lo âu: "Trẻ em hiện nay đang phải đối mặt với vô vàn nguy hiểm trên không gian mạng, từ những nội dung không phù hợp với lứa tuổi như bạo lực, quấy rối trực tuyến cho đến lừa đảo, đánh cắp thông tin cá nhân và thậm chí là những âm mưu dụ dỗ, tiếp cận với mục đích xấu. Nhất là trẻ em trong giai đoạn dậy thì lại càng dễ bị tổn thương. Đây là lứa tuổi các em luôn muốn chứng tỏ bản thân, khẳng định mình đã trưởng thành. Chính tâm lý này khiến các em dễ dàng sa vào những cạm bẫy trên mạng xã hội".

Theo thống kê của cơ quan chức năng, mỗi năm cả nước xảy ra hơn 2.000 vụ xâm hại trẻ em, chiếm khoảng 5% trong tổng số tội phạm về trật tự xã hội. Trong số này, xâm hại tình dục trẻ em chiếm tới 81%, còn xâm hại trẻ em trên không gian mạng chiếm 16%. Con số này đang có xu hướng gia tăng khi trẻ em ngày càng tiếp xúc sớm và nhiều hơn với môi trường internet.

Các đối tượng xấu đã biết cách lợi dụng những nền tảng quen thuộc như facebook, zalo, instagram, các ứng dụng hẹn hò và đặc biệt là các game online như Liên Quân Mobile, PUBG, Free Fire để tiếp cận trẻ em. Chúng bắt đầu bằng những cuộc trò chuyện vô hại về học hành, sở thích, rồi từ từ chuyển hướng sang những chủ đề nhạy cảm về giới tính, tình dục. Sau khi đã tạo được lòng tin, các đối tượng này sẽ dụ dỗ trẻ em xem những nội dung khiêu dâm, thậm chí yêu cầu các em tự quay, tự chụp những hình ảnh không phù hợp.

Trước thực trạng báo động này, các chuyên gia tâm lý cho rằng việc cấm đoán trẻ em không sử dụng internet hoàn toàn không phải là giải pháp khả thi. Thay vào đó, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa gia đình, nhà trường và toàn xã hội để hướng dẫn, giáo dục trẻ em một cách an toàn và lành mạnh.

Từ phía gia đình, việc thiết lập thời gian sử dụng thiết bị điện tử hợp lý, sử dụng các công cụ kiểm soát của cha mẹ, đặt thiết bị ở không gian chung và thường xuyên trao đổi với con về những hoạt động trên mạng là những biện pháp cần thiết. Quan trọng hơn, phụ huynh cần tổ chức những hoạt động gia đình thú vị để lôi kéo trẻ ra khỏi thế giới ảo. Nhà trường cần lồng ghép nội dung giáo dục về an toàn internet vào chương trình học, tổ chức các hoạt động ngoại khóa hấp dẫn và phối hợp chặt chẽ với gia đình để theo dõi, phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường của học sinh. Từ phía xã hội, việc tăng cường tuyên truyền về an toàn thông tin, xây dựng các không gian vui chơi lành mạnh cho trẻ em và thành lập các đường dây nóng hỗ trợ khi cần thiết là những giải pháp cấp bách.

Với sự quan tâm, hỗ trợ đúng cách từ gia đình, nhà trường và xã hội, chúng ta hoàn toàn có thể biến công nghệ từ mối đe dọa thành công cụ hữu ích, giúp trẻ em phát triển toàn diện và an toàn. Bảo vệ trẻ em trên môi trường internet không chỉ là trách nhiệm của riêng ai mà là nghĩa vụ của cả cộng đồng, vì một tương lai tươi sáng cho thế hệ mai sau.

Bài và ảnh: Ngân Hà