Để hòa giải ở cơ sở là “cầu nối” gắn kết cộng đồng

Hòa giải viên cơ sở giữ vai trò quan trọng trong việc giúp đỡ các bên tự nguyện giải quyết mâu thuẫn, tranh chấp phát sinh. Bởi vậy, làm tốt công tác hòa giải ở cơ sở sẽ góp phần phòng ngừa, hạn chế vi phạm pháp luật, giữ gìn tinh thần đoàn kết, gắn bó trong cộng đồng dân cư.

Thành viên tổ hòa giải thôn 1, xã Hoằng Thái (Hoằng Hóa) gặp gỡ, tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho người dân trong thôn. Ảnh: Minh Hiền

Hoạt động hòa giải ở thôn 1, xã Hoằng Thái (Hoằng Hóa) được đánh giá khá hiệu quả, nhờ phát huy tốt vai trò của từng thành viên trong việc hóa giải các mâu thuẫn ngay khi mới phát sinh. Theo bà Lê Thị Sơn, bí thư chi bộ, trưởng ban công tác mặt trận, tổ trưởng tổ hòa giải thôn 1, căn cứ vào nội dung, tính chất các vụ mâu thuẫn, tổ trưởng tổ hòa giải sẽ phân công người chủ trì giải quyết. Ví dụ như liên quan đến mâu thuẫn vợ chồng thì phân công chi hội trưởng chi hội phụ nữ thôn; mâu thuẫn liên quan đến đất đai thì giao cho trưởng thôn; mất đoàn kết giữa các hộ gia đình thì giao cho chi hội trưởng hội cựu chiến binh. “Thành viên tổ hòa giải phải thực sự là những tấm gương sáng để mọi người noi theo. Đặc biệt, cần động viên, khuyến khích những người tâm huyết, nhiệt tình, trách nhiệm, có uy tín, hiểu biết pháp luật và khả năng vận động, thuyết phục tham gia làm hòa giải viên, góp phần giải quyết tranh chấp, mâu thuẫn nhanh chóng, kịp thời” - bà Sơn chia sẻ quan điểm.

Thôn Đồng Tâm, xã Thượng Ninh (Như Xuân) nằm cách xa trung tâm huyện. Trong đời sống hằng ngày, người dân trong thôn luôn coi trọng tình làng, nghĩa xóm, “tối lửa tắt đèn có nhau”. Hoạt động hòa giải ở cơ sở cũng được xem là cách để giải quyết xích mích, tranh chấp giữa các thành viên trong gia đình, dòng họ, xóm giềng, xây dựng cộng đồng hòa thuận, yên vui. Tổ hòa giải thôn Đồng Tâm đã tích cực trong việc hòa giải các mâu thuẫn trong khu dân cư và làm tốt vai trò “cầu nối” đưa kiến thức pháp luật đến với người dân. Bà Nguyễn Thị Nhung, bí thư chi bộ, trưởng ban công tác mặt trận, tổ trưởng tổ hòa giải thôn Đồng Tâm, chia sẻ: "Mâu thuẫn ở khu dân cư có muôn hình vạn trạng, xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Do vậy, muốn làm tốt công tác hòa giải, các hòa giải viên cơ sở phải hiểu biết pháp luật. Đồng thời là những người có uy tín, công tâm, biết lắng nghe, tiếp thu mới giải quyết thấu tình, đạt lý những mâu thuẫn trong Nhân dân. Khó khăn hiện nay là các hòa giải viên cơ sở hoạt động kiêm nhiệm nên chưa có nhiều thời gian cho hoạt động này".

Toàn tỉnh hiện có 4.346 tổ hòa giải, với 27.558 hòa giải viên cơ sở. Trong năm 2024, Sở Tư pháp đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 127/KH-UBND, ngày 23/5/2024 thực hiện Đề án “Nâng cao năng lực cho đội ngũ báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên pháp luật thực hiện phổ biến, giáo dục pháp luật tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, giai đoạn 2024-2030”. Sở đã chủ trì tổ chức 5 hội nghị bồi dưỡng nghiệp vụ, kiến thức pháp luật và nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở cho 1.600 người; biên soạn và cấp phát 25.000 tờ gấp pháp luật “Tìm hiểu một số nội dung về hòa giải ở cơ sở”. Bên cạnh đó, các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh đã tập trung chỉ đạo nâng cao hiệu quả hoạt động của các tổ hòa giải cơ sở, nhất là việc tham gia giải quyết những mâu thuẫn, tranh chấp trong cộng đồng dân cư, góp phần hạn chế đơn, thư khiếu nại, tố cáo, bảo đảm an ninh trật tự tại thôn, xóm và xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân. Trong năm 2024, các tổ hòa giải cơ sở đã tiếp nhận 1.790 việc và đã hòa giải thành 1.503 việc, đạt tỷ lệ 84%. Một số địa phương có tỷ lệ hòa giải thành cao trên 90%, như: Quảng Xương, Thiệu Hóa, Ngọc Lặc, Lang Chánh và thị xã Bỉm Sơn.

Ông Phan Văn Đại, Trưởng Phòng Phổ biến giáo dục pháp luật, Sở Tư pháp cho biết: "Để hoạt động hòa giải ở cơ sở có sự chuyển biến rõ nét hơn nữa, các huyện, thị xã, thành phố cần nâng cao nhận thức và trách nhiệm cho đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã về công tác hòa giải. Đồng thời, động viên, khuyến khích và tạo điều kiện cho thành viên, hội viên các tổ chức đoàn thể ở cơ sở tham gia vào hoạt động hòa giải; tăng cường tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật và kỹ năng hòa giải cho đội ngũ hòa giải viên. Thông qua đó, giúp đội ngũ hòa giải viên cập nhật nội dung các văn bản pháp luật mới ban hành hoặc sửa đổi, bổ sung nhằm đáp ứng nhu cầu giải quyết tranh chấp ngày càng nhiều và phức tạp hiện nay. Cùng với đó, thường xuyên theo dõi, kiểm tra về tổ chức và hoạt động hòa giải ở cơ sở, quan tâm bố trí, kinh phí hỗ trợ cho công tác hòa giải; gắn hoạt động hòa giải ở cơ sở với hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật, vận động Nhân dân chấp hành pháp luật, xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư và thực hiện cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”.

Minh Hiền