Con người có nhiều hơn năm giác quan: Khám phá bất ngờ về cách cơ thể “cảm nhận” thế giới

Trong nhiều thế kỷ, con người vẫn tin rằng mình chỉ có năm giác quan: thị giác, thính giác, khứu giác, vị giác và xúc giác. Quan niệm này bắt nguồn từ triết gia Aristotle và được lặp lại trong sách giáo khoa qua nhiều thế hệ. Tuy nhiên, các nghiên cứu khoa học hiện đại đang đặt dấu hỏi lớn cho cách hiểu tưởng chừng hiển nhiên ấy.

Con người thực ra sở hữu hơn 30 giác quan chứ không phải 5. Ảnh: Science Alert.

Theo nhiều nhà khoa học thần kinh, cơ thể con người thực chất vận hành với hơn 30 hệ thống cảm nhận khác nhau, hoạt động âm thầm nhưng liên tục, giúp chúng ta định hướng, sinh tồn và tương tác với môi trường xung quanh theo những cách tinh vi hơn rất nhiều so với những gì giác quan truyền thống mô tả.

Ngoài việc nhìn, nghe hay chạm, cơ thể còn cảm nhận áp suất, nhiệt độ, cơn đau, cảm giác đói – khát, nhịp tim, lượng đường trong máu, nồng độ oxy và carbon dioxide, cũng như các tín hiệu viêm và phản ứng miễn dịch. Một hệ thống đặc biệt, gọi là cảm giác bản thể, cho phép con người nhận biết vị trí và chuyển động của các chi mà không cần nhìn - lý do khiến chúng ta có thể bước đi trong bóng tối hay chạm vào mũi khi nhắm mắt.

Bên cạnh đó, hệ tiền đình trong tai trong liên tục theo dõi thăng bằng và gia tốc, giúp cơ thể giữ ổn định khi di chuyển. Ngay cả cảm giác “sở hữu cơ thể” nhận biết rằng bàn tay hay đôi chân là một phần của chính mình cũng là một dạng cảm nhận. Khi cơ chế này bị rối loạn, não bộ có thể tạo ra những trải nghiệm kỳ lạ và khó lý giải.

Khám phá bất ngờ về cách cơ thể con người “cảm nhận” thế giới. Ảnh: Science Alert

Các nhà nghiên cứu ví đời sống cảm giác của con người như một bản giao hưởng phức tạp của tín hiệu sinh học. Những gì chúng ta nếm chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ mùi hương; âm thanh bước chân có thể làm thay đổi cảm nhận về trọng lượng cơ thể; trong khi nhiều quá trình cảm nhận diễn ra hoàn toàn tự động, không cần ý thức can thiệp.

Theo góc nhìn này, năm giác quan quen thuộc chỉ là lớp bề mặt dễ nhận thấy nhất. Phần lớn “màn trình diễn” thực sự diễn ra sâu trong hệ thần kinh, nơi hàng chục cơ chế cảm nhận phối hợp, xử lý và phản ứng với thế giới xung quanh trong từng khoảnh khắc. Khoa học hiện đại vì thế đang mở ra một cách nhìn mới: con người không chỉ đơn thuần là sinh vật “nhìn – nghe – chạm”, mà là những “ăng-ten sinh học” di động, liên tục quét, tính toán và thích nghi với môi trường bằng một năng lực cảm nhận tinh vi, gần như vượt xa trực giác thông thường.

Thu Uyên

Nguồn: Wion