Vì một nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc: Sức mạnh nội sinh cho phát triển bền vững

Được ví như “cái nôi” văn hóa, xứ Thanh vừa có nét chung của văn hóa dân tộc, vừa có nét riêng của vùng đất “địa linh nhân kiệt”. Sự hài hòa trong sự riêng biệt ấy trở thành nền tảng và động lực cho “miền di sản” hiện thực hóa khát vọng trở thành một trong những trung tâm văn hóa lớn của khu vực và cả nước.

Trò Xuân Phả được quảng bá tại Tuần văn hóa du lịch Thanh Hóa - Điện Biên.

Mạch nguồn văn hóa

Văn hóa là thành quả kết tinh từ hàng ngàn năm dựng nước, giữ nước và trí tuệ, sức lao động, sự sáng tạo của bao thế hệ, qua bao thăng trầm, biến động. Tự thân chuyên chở vô vàn giá trị quý báu cùng sức sống mạnh mẽ nên văn hóa được xem như “hồn cốt của dân tộc” và “soi đường cho quốc dân đi”.

Xứ Thanh là vùng đất “thang mộc”, lưu giữ nhiều dấu ấn của lịch sử, văn hóa dân tộc. Đây là nơi đầu tiên phát hiện ra nền văn hóa Đông Sơn và cũng là nơi phát hiện được nhiều di chỉ, di tích văn hóa Đông Sơn với số lượng và loại hình hiện vật di chỉ, di tích nhiều nhất. Xứ Thanh nằm gọn trong vùng văn hóa sông Mã - là nơi giao thoa giữa hai vùng văn hóa Bắc bộ và Trung bộ, nên đời sống văn hóa, tinh thần của người dân xứ Thanh rất phong phú, đa dạng. Bấy nhiêu chưa đủ, xứ Thanh còn là vùng đất “căn bản", nơi phát tích của các triều đại lịch sử vẻ vang hay cái nôi sinh thành và nuôi dưỡng nhiều anh hùng, hào kiệt, hiền tài cho đất nước.

Những yếu tố ấy được lưu giữ và trao truyền qua bao thế hệ đã tạo nên nhiều giá trị văn hóa quý báu. Từ tiếng nói, chữ viết của 7 dân tộc anh em, đến những phong tục, tập quán của mỗi tộc người, mỗi vùng đất và hệ thống lễ hội truyền thống, di tích gắn với các nhân vật lịch sử, anh hùng hào kiệt; những điệu múa, trò chơi, trò diễn gắn với đời sống và công cuộc đấu tranh dựng nước, giữ nước của dân tộc. Tất cả đã hòa quyện tạo nên một kho tàng di sản xứ Thanh đa sắc màu, giàu giá trị.

Nhận thức được tầm quan trọng của văn hóa đối với sự phát triển toàn diện, Đại hội Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa lần thứ XIX đã xác định “Chương trình nâng cao chất lượng văn hóa” là một trong 6 chương trình trọng tâm để thực hiện trong giai đoạn 2021-2025. Chương trình đã hướng tới xây dựng văn hóa và con người Thanh Hóa phát triển toàn diện, hướng đến chân - thiện - mỹ trên cơ sở phát huy hiệu quả truyền thống lịch sử, cách mạng, giá trị tốt đẹp của tỉnh, đất nước và tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hóa nhân loại; xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, văn minh...

Với mục tiêu và các nhiệm vụ, giải pháp cụ thể, toàn diện, “Chương trình nâng cao chất lượng văn hóa” đã trở thành “kim chỉ nam” để ngành văn hóa, thể thao và du lịch cùng các địa phương phát huy hiệu quả truyền thống lịch sử, cách mạng, giá trị văn hóa tốt đẹp, xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Gìn giữ và phát huy

Nhờ triển khai nhất quán, sáng tạo và bám sát thực tiễn đời sống, “Chương trình nâng cao chất lượng văn hóa” đã trở thành động lực để phát triển văn hóa, con người xứ Thanh trong 5 năm qua. Quá trình triển khai chương trình, các lĩnh vực xây dựng đời sống văn hóa; phát triển nguồn nhân lực văn hóa; bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa; xây dựng thiết chế văn hóa đều mang lại hiệu quả và đi vào cuộc sống, góp phần gìn giữ và xây dựng những giá trị tốt đẹp của con người, văn hóa xứ Thanh.

Từ năm 2021 đến nay toàn tỉnh có 7 di tích được xếp hạng cấp tỉnh, nâng tổng số di tích đã được xếp hạng lên 858 di tích (713 di tích cấp tỉnh, 139 di tích cấp quốc gia, 5 di tích cấp quốc gia đặc biệt và 1 di sản văn hóa thế giới). 190 di tích/dự án bảo quản, tu bổ, phục hồi và tôn tạo di tích được thống nhất, phê duyệt chủ trương đầu tư, trong đó 91 di tích/dự án được ngân sách nhà nước hỗ trợ, như bảo tồn và phỏng dựng Chính điện - Khu di tích lịch sử Lam Kinh; các hạng mục bảo vệ và phát huy giá trị di tích hang Con Moong; tu bổ, tôn tạo di tích đền thờ Lê Uy và Trần Khát Chân...

Nhiều giá trị văn hóa truyền thống được kiểm kê và khôi phục, bảo tồn, phát huy giá trị. Nhiều lễ hội, lễ tục được khôi phục, phát huy giá trị gắn với phát triển du lịch. Vì thế, trong 5 năm qua, có 17 giá trị văn hóa truyền thống đã “vươn mình” ra khỏi không gian sinh hoạt cộng đồng và giới hạn địa lý, trở thành những di sản văn hóa quốc gia - tài sản chung của quốc gia, nhân loại. Tiêu biểu như các trò chơi, trò diễn đặc sắc: Lễ hội đền Bà Triệu, Hát sắc bùa của người Mường Ngọc Lặc; Múa đèn xếp chữ, hát chèo chải cổ; Hò sông Mã...

Cùng với đó, nguồn nhân lực, đội ngũ cán bộ, làm công tác văn hóa được quan tâm, phát triển. Các phong trào, hoạt động văn hóa - thể thao tại các khu dân cư, địa phương khởi sắc. Hệ thống cơ sở vật chất văn hóa - thể thao tại các địa phương, khu dân cư được đầu tư, hoàn thiện. Nhiều giá trị văn hóa cốt lõi được quan tâm, chất lượng đời sống vật chất, tinh thần của người dân ngày càng được nâng lên.

Các nội dung, chỉ tiêu, giải pháp của “Chương trình nâng cao chất lượng văn hóa” được thực hiện gắn liền với nội dung, tinh thần Nghị quyết số 33-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước. Đồng thời, được tuyên truyền, phổ biến sâu rộng trong toàn thể cán bộ, đảng viên và Nhân dân. Những kết quả đó đang trở thành động lực, nền tảng vững chắc để xây dựng, phát triển toàn diện văn hóa, con người Thanh Hóa, từng bước đưa Thanh Hóa trở thành tỉnh giàu đẹp, văn minh và hiện đại.

Bài và ảnh: Thùy Linh