Tội phạm trẻ hóa - nỗi lo của mỗi gia đình

Chi nhánh Trợ giúp pháp lý (TGPL) số 4 thuộc Trung tâm TGPL Nhà nước tỉnh chính thức đi vào hoạt động từ tháng 10/2011. Chi nhánh được giao nhiệm vụ cung cấp các dịch vụ pháp lý miễn phí cho người được TGPL trên địa bàn hai huyện: Như Thanh, Như Xuân. Những năm gần đây, qua số liệu thống kế của chi nhánh cho thấy tình hình trẻ hóa tội phạm - tội phạm do người dưới 18 tuổi thực hiện ngày càng tăng cả về số lượng và mức độ phạm tội.

TGVPL Nguyễn Thị Hương tư vấn pháp luật cho người thuộc diện TGPL. Ảnh minh hoạ của: M.H

Chỉ tính từ đầu năm 2024 đến nay, Chi nhánh TGPL số 4 đã thụ lý 20 vụ việc có đối tượng phạm tội là người dưới 18 tuổi (chiếm trên 50% tổng số vụ việc của chi nhánh). Hành vi vi phạm của nhóm đối tượng này cũng ngày càng đa dạng và phức tạp, từ trộm cắp tài sản, gây rối trật tự công cộng, cố ý gây thương tích đến cướp tài sản, cướp giật tài sản, tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy...

Đơn cử như tháng 9/2023, Q. (sinh năm 2006, thường trú tại huyện Như Thanh) thông qua ứng dụng facebook trên điện thoại rủ rê T. (sinh năm 2007, người cùng thôn) góp 300.000 đồng cho T. tìm mua ma túy loại hồng phiến để cuối tuần sử dụng trái phép. Sau khi thống nhất, T. đi mua 8 viên ma túy loại methamphetamin (hồng phiến) và thông báo cho Q. đến nhà Tr. (sinh năm 2008, người cùng thôn) để sử dụng.

Khi đi đến nhà Tr., T. mang theo ma túy cùng với công cụ sử dụng ma túy. Đến khoảng 21 giờ 20 ngày 8/9/2023 khi Q., T. đang sử dụng ma túy tại phòng ngủ của nhà Tr. thì bị lực lượng công an bắt quả tang. Hành vi của các đối tượng Q., T. bị Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Như Thanh khởi tố; Viện Kiểm sát Nhân dân huyện Như Thanh truy tố về tội “Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy” theo quy định tại điểm b khoản 2 Điều 255 Bộ luật Hình sự năm 2015, với khung hình phạt hết sức nghiêm khắc, từ 7 năm đến 15 năm tù. Ngoài ra, các bị cáo còn có thể bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng.

Trực tiếp tham gia bào chữa cho các bị cáo Q. và T. tại phiên tòa, trợ giúp viên pháp lý (TGVPL) đã đề nghị hội đồng xét xử áp dụng các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, áp dụng quy định của pháp luật hình sự đối với tội phạm chưa thành niên, nhân thân các bị cáo để giảm nhẹ hình phạt chính và miễn hình phạt bổ sung cho các bị cáo. Hội đồng xét xử đã tuyên phạt Q. mức án 5 năm 6 tháng tù; T. phải chịu mức án 5 năm 8 tháng tù; hai bị cáo được miễn hình phạt bổ sung. Trăn trở trong vụ án này, đó là tại thời điểm phạm tội, Q. và T. đều đang ở độ tuổi từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi, đang độ tuổi học hành, rèn luyện nhân cách nhưng do điều kiện hoàn cảnh, các bị cáo đều bỏ học sớm, không có việc làm ổn định, bố mẹ lo làm ăn không kiểm soát được con cái nên các cháu sa ngã vào con đường chơi ma túy, để rồi phải trả giá đắt cho những hành vi phạm tội của mình, đó là chuỗi ngày tháng chấp hành án phạt tù tại trại giam.

Đây chỉ là một trong rất nhiều những vụ án mà các TGVPL tham gia có đối tượng bị can, bị cáo là người chưa thanh niên. Xã hội, công nghệ ngày càng phát triển càng tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các cháu thực hiện hành vi phạm tội. Trẻ hóa tội phạm cũng làm ảnh hưởng đến an ninh trật tự tại các địa phương, đồng thời đặt ra thách thức không nhỏ trong công tác quản lý, giáo dục đối với một bộ phận thanh, thiếu niên hiện nay. Vì thế, cần nhiều hơn nữa các hoạt động đào tạo, rèn luyện kỹ năng sống, lối sống văn hóa, đặc biệt là ứng xử theo quy định của pháp luật. Chỉ khi độ tuổi mới lớn hiểu biết pháp luật, nhận thức được tính chất, mức độ và hậu quả pháp lý của hành vi trong cuộc sống hằng ngày thì mới có thể tạo sự chuyển biến tích cực.

TGVPL Nguyễn Thị Hương

Chi nhánh số 4, Trung tâm TGPL Nhà nước tỉnh