Kiến tạo không gian phát triển mới cho xã, phường

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XX đã mở ra nhiều định hướng phát triển lớn cho 5 năm tới, trong đó đặt ra một yêu cầu then chốt: tạo không gian phát triển mới cho cơ sở, đặc biệt là các xã, phường - nơi trực tiếp thực thi chính sách, nơi kiểm nghiệm năng lực của bộ máy, nơi đo đếm chất lượng phục vụ Nhân dân.

Hạ tầng được đầu tư đồng bộ tạo không gian đô thị mới cho các địa phương trong tiến trình phát triển. (Trong ảnh: Một góc phường Hạc Thành nhìn từ trên cao). Ảnh: Minh Hiếu

Trong bối cảnh tỉnh Thanh Hóa đã hoàn thành việc sắp xếp 166 đơn vị hành chính cấp xã và vận hành thông suốt chính quyền địa phương hai cấp, yêu cầu mở rộng dư địa phát triển cho các xã, phường càng trở nên cấp thiết. Không gian phát triển mới không chỉ là không gian địa lý, mà trước hết là không gian thể chế, cơ chế, hạ tầng và nguồn lực. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XX đã phác họa rõ những trục chính để các địa phương bứt lên, hòa nhịp vào mục tiêu tăng trưởng hai con số và tiến trình hiện đại hóa toàn diện.

Một trong những điểm mới mang tính đột phá là nhấn mạnh yêu cầu “đổi mới tư duy quản lý, điều hành theo hướng kiến tạo, phục vụ; thực hiện mạnh mẽ phân cấp, ủy quyền đi đôi với kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực”. Điều này mở ra dư địa rất lớn cho các xã, phường chủ động hơn trong quản lý đất đai, đầu tư, giải phóng mặt bằng, triển khai các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội. Đáng chú ý, tỉnh yêu cầu xây dựng và áp dụng hệ thống KPI trong đánh giá cán bộ - một bước đi chưa từng có ở cấp xã. Khi trách nhiệm được lượng hóa, hiệu quả được đo lường, cơ sở sẽ buộc phải thay đổi cách làm, không thể trì trệ, né tránh hay sợ sai. Đây chính là nền móng thể chế để mỗi xã, phường tự khẳng định vai trò “đơn vị hành chính cơ sở nhưng tư duy phải cấp chiến lược”. Trong bối cảnh nhiều vấn đề nóng như đất đai, môi trường, đơn, thư khiếu nại kéo dài, tệ nạn xã hội... đều phát sinh từ cơ sở, việc nâng cao năng lực quản lý xã, phường cũng chính là giải pháp giảm tải áp lực lên cấp trên, tăng hiệu quả quản trị toàn tỉnh.

Nghị quyết định vị rõ ba trụ cột của tăng trưởng: công nghiệp chế biến - chế tạo, nông nghiệp công nghệ cao quy mô lớn và du lịch dịch vụ. Nếu nhìn ở cấp tỉnh, đây là định hướng lớn, nhưng khi “soi chiếu” về cơ sở, đó là những đường gân rõ ràng để xã, phường chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Các xã vùng đồng bằng có cơ hội tham gia chuỗi giá trị công nghiệp bằng việc phát triển cụm công nghiệp, cụm dịch vụ, các dự án nhà ở công nhân, thương mại - dịch vụ. Các xã miền núi có dư địa lớn để mở rộng kinh tế rừng, du lịch cộng đồng, kinh tế tuần hoàn, nông nghiệp hữu cơ. Vùng ven biển tiếp tục bứt phá với khai thác, nuôi trồng thủy sản, dịch vụ cảng, du lịch biển. Nghị quyết đặt mục tiêu đến năm 2030 có ít nhất 50% xã, phường không ma túy; ít nhất 80% xã đạt chuẩn NTM, trong đó 35% là xã NTM nâng cao, 10% là xã NTM hiện đại. Đây không chỉ là mục tiêu về NTM, mà còn chính là khung phát triển kinh tế - xã hội cấp xã, chạm tới từng tiêu chí về hạ tầng, môi trường, thu nhập, đời sống người dân.

Việc giao xã, phường giữ vai trò “cánh tay nối dài” của các động lực tăng trưởng - từ công nghiệp, dịch vụ đến nông nghiệp công nghệ cao, cho thấy sự chuyển dịch tư duy rõ rệt: không còn xã làm nông nghiệp thuần túy; không còn phường chỉ quản lý dân cư; cơ sở phải tham gia trực tiếp vào các chuỗi phát triển của tỉnh.

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XX xác định hạ tầng là khâu đột phá hàng đầu. Hàng loạt dự án lớn được đặt ra: đường ven biển, đường kết nối các tuyến giao thông trục chính, đường liên xã - liên vùng, các công trình thủy lợi, đê điều, hạ tầng số, hạ tầng du lịch, hạ tầng công nghiệp... Trước đây, khi hạ tầng chưa đồng bộ, nhiều xã bị “kẹt” trong không gian phát triển truyền thống. Giờ đây, các tuyến giao thông lớn được mở, các khu công nghiệp - cụm công nghiệp được đầu tư, các trung tâm du lịch mới được hình thành... sẽ phá vỡ “thiếu hụt kết nối” - rào cản lớn nhất kìm hãm sự phát triển của nhiều địa phương. Đặc biệt, việc đầu tư mạnh vào hạ tầng số và các cơ sở dữ liệu lớn tạo điều kiện để cấp xã vận hành chính quyền số, kinh tế số, dịch vụ công trực tuyến. Cơ sở không còn là “mắt xích yếu” của chuyển đổi số, mà phải trở thành tuyến đầu trong phục vụ người dân.

Nghị quyết nhấn mạnh mục tiêu tăng chất lượng giáo dục, y tế, văn hóa, thể thao; bố trí trường nội trú liên cấp tại xã biên giới; phát triển dịch vụ y tế chất lượng cao; giảm nghèo ít nhất 1% mỗi năm; xây dựng xã đạt tiêu chí an toàn thực phẩm, an ninh trật tự... Những chỉ tiêu này đều tác động trực tiếp đến đời sống người dân ở xã, phường - nơi mọi chính sách xã hội được triển khai. Khi chất lượng dịch vụ công nâng lên, người dân tiếp cận công bằng với y tế, giáo dục, văn hóa - xã hội hòa nhập và phát triển lành mạnh hơn, không gian xã hội của cơ sở sẽ được mở rộng theo đúng nghĩa: văn minh, an toàn, tiến bộ.

Trong nghị quyết còn yêu cầu xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở “có phẩm chất, năng lực, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm” siết chặt kỷ cương, kỷ luật, thay thế kịp thời người đứng đầu thiếu trách nhiệm, gây trì trệ. Điều đó cho thấy, không gian phát triển của xã, phường sẽ không thể mở rộng nếu con người không thay đổi. Đây là điểm nhấn chiến lược, bởi chính cán bộ cơ sở là người trực tiếp “biến nghị quyết thành cuộc sống”. Khi đội ngũ được nâng chuẩn, được trao quyền, được đòi hỏi trách nhiệm, địa phương sẽ chủ động hơn, sáng tạo hơn và hiệu quả sẽ đến từ chất lượng quản trị chứ không chỉ từ nguồn lực đầu tư.

Với tầm nhìn của Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XX, các xã, phường ở Thanh Hóa không chỉ là nơi thi hành chính sách, mà phải là nơi khởi phát các mô hình mới, các không gian kinh tế mới, các giá trị phát triển mới. Đó chính là nền tảng để Thanh Hóa hiện thực hóa khát vọng “vươn mình”, bước vào kỷ nguyên phát triển mới trên nền tảng vững chắc từ cơ sở.

Minh Hiếu