Khó để mà “thông thái”

Đồng nghiệp kể với tôi rằng, chị gặp một bà mế bán mèo và mật ong rừng trong chuyến công tác ở vùng núi cao. Chị hỏi mèo có bắt được chuột không, mế nhanh miệng nói rằng chuột thì chưa thấy, nhưng gà con thì phát một. Chị nghĩ mèo mà bắt gà thì nuôi làm gì, bà mế này thật thà đến mức hồn nhiên.

Đồng nghiệp của tôi đâu có muốn mua mèo, hỏi vậy cốt muốn thử lòng người bán hàng. Mục đích của chị là muốn mua mật ong rừng, vì giá bán khá rẻ so với dưới xuôi. Sau khi có đủ niềm tin, chị đã mua hết số mật ong.

Chị hào hứng vừa dùng, vừa biếu, cho đến khi dùng được hơn nửa chai mật mới phát hiện phần còn lại toàn đường. Ở một nơi xa xôi, hẻo lánh đến thế mà một người có nhiều kinh nghiệm mua bán từ phố lên như chị lại dễ dàng bị lừa. Trước chị hẳn cũng đã có không ít nạn nhân của trò bịp này. Chị mất lòng tin từ đó, trở thành người tiêu dùng khắt khe và khó tính. Tôi chứng kiến chị đã nhiều lần tranh cãi, chất vấn khi mua hàng, kết quả là nhiều khi chả mua được gì.

Gần đây có rất nhiều vụ lợi dụng tín nhiệm để chiếm đoạt tiền của khách hàng nhang nhác câu chuyện mà đồng nghiệp của tôi gặp phải. Nó được cải biến theo nhiều hướng khác nhau, và đều dựa vào cốt truyện đó là tạo ra một sự thật thà, tội nghiệp; và có một đặc điểm nữa, đó là hàng hóa họ bán thường có giá rẻ hơn những mặt hàng cùng loại trên thị trường. Hoặc là cao hơn hẳn, cốt để muốn chứng minh giá trị thật sự của mặt hàng và chi phí sản xuất, vận chuyển.

Nhiều sản phẩm được giới thiệu là xách tay từ nước ngoài về hoặc do tự tay người bán hàng sản xuất thủ công, đảm bảo sạch và an toàn. Những mặt hàng này thường được minh chứng bằng những hình ảnh, bình luận giả mạo trên mạng xã hội khiến người mua tin là thật. Người tiêu dùng cơ bản thiếu kiến thức, nhưng lại thừa lòng tin và cả lòng tham, nên dễ dàng trở thành nạn nhân của những trò bịp.

Với việc lạm dụng tín nhiệm ngày càng nhiều lên khiến lòng tin của người tiêu dùng cũng bị tổn thương lớn hơn. Trong khi thị trường vẫn còn rất nhiều người sản xuất, kinh doanh chân chính, và họ đã bị tác động tiêu cực từ những trò bịp bợm. Hàng hóa của họ bị đánh đồng hoặc bị người tiêu dùng quay lưng.

Việc tuyên truyền và vào cuộc của cơ quan chức năng lâu nay rất đáng ghi nhận, nhưng vẫn chưa đủ để ngăn chặn các hành vi lạm dụng tín nhiệm trong giao dịch thương mại. Cả người tiêu dùng và những người sản xuất, kinh doanh chân chính đang cần một sự bảo vệ quyết liệt hơn từ phía cơ quan chức năng.

Tháng 3 hàng năm được chọn là tháng cao điểm bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng. Chúng ta dễ nhận ra trên đường phố, ở nơi công cộng, các chợ, trung tâm thương mại có rất nhiều hình thức truyền thông nhằm làm thay đổi nhận thức, tăng cách nhận biết hàng giả và các nguy cơ mua phải hàng giả cho người tiêu dùng. Nhưng chỉ một tháng ngắn ngủi như thế đi qua, mọi việc gần như lại đâu vào đấy. Người tiêu dùng và cả người sản xuất, kinh doanh chân chính chờ đợi sự vào cuộc thường xuyên, quyết liệt hơn từ phía cơ quan chức năng để tái lập sự công bằng vốn có của thị trường. Bởi rất khó để nhiều người tiêu dùng bằng lòng tin thái quá và mắt thường có thể “thông thái” được khi mà sự xảo quyệt của các đối tượng xấu ngày càng trở nên tinh vi hơn.

Hạnh Nhiên