Giữ gìn trang phục truyền thống của người Dao ở Xứ Thanh

Hiện nay, tại các bản làng ở Thanh Hóa nơi đồng bào người dân tộc Dao sinh sống, nhiều phụ nữ vẫn tự tay dệt, thêu thùa, may vá trang phục cho mình và cho người thân trong gia đình.

Cùng với tiếng nói, trang phục không chỉ là yếu tố đầu tiên để phân biệt các dân tộc, đó còn là nét đẹp văn hóa, chứa đựng tinh hoa, sáng tạo nghệ thuật của từng dân tộc. Chính vì vậy, việc gìn giữ những nét đẹp của trang phục truyền thống của đồng bào các dân tộc là rất ý nghĩa.

Người dân tộc Dao là một bộ phận gắn bó khăng khít trong cộng đồng các dân tộc anh em ở xứ Thanh. Trong đời sống vật chất và tinh thần, phong tục, tập quán đồng bào người Dao đã tạo dựng nên một đời sống vật chất, tinh thần tương đối phong phú mang nhiều sắc thái riêng mà trang phục truyền thống của người Dao là một trong những nét văn hóa thể hiện nét đặc sắc đó.

Người Dao ở bản Con Dao, xã Quang Chiểu, huyện Mường Lát chia sẻ, từ khi còn nhỏ những người con gái dân tộc Dao đã được các bà, các mẹ dạy cho nghề thêu. Nhiêu người mới 12 tuổi đã thành thạo các bước may vá, thêu có thể tự tay làm được một bộ trang phục của dân tộc mình.

Người dân tộc Dao rất coi trọng việc ăn mặc, thường bộ trang phục phụ nữ của họ gồm có áo, mũ, quần, thắt lưng và xà cạp quấn chân. Áo là loại áo dài, cổ tay và viền áo là các hoa văn thổ cẩm màu đỏ được thêu cầu kỳ trên nền vải đen chàm, quần màu đen tuyền phía dưới có thêu hoa văn. Khăn đội đầu màu đỏ nổi bật chính là điểm nhấn cho toàn bộ trang phục cũng như là đặc điểm riêng của người Dao.

Dưới bàn tay tài hoa của người phụ nữ dân tộc Dao ở xứ Thanh, những bộ váy, những chiếc khăn trở nên lộng lẫy.

Theo phong tục, người con gái dân tộc Dao trước khi lấy chồng phải biết thêu thùa, may vá để chuẩn bị trang phục ngày cưới cho bản thân. Sau đó đi lấy chồng họ lại dạy cho con, cháu nghề này, để bản sắc dân tộc mình không bao giờ mất.

Chính vì vậy, ngay từ khi còn nhỏ, các thiếu nữ người dân tộc Dao đã được các bà, các mẹ dạy cách thêu thùa, từ những công đoạn giản đơn đến phức tạp để tự tay may những bộ trang phục mặc ở nhà, hay đi chợ, đám cưới, dự hội.

Một điểm độc đáo ở trang phục người Dao là các họa tiết thêu trên áo quần của họ thường rất đơn giản, nhưng tinh tế, không theo mẫu được vẽ sẵn, mà được truyền khẩu.

Thế hệ người dân tộc Dao đi trước trước truyền lại những kinh nghiệm thêu thùa, may vá cho thế hệ sau...

Đó là hoạ tiết về các loại cỏ cây, hoa lá, hình cày, bừa, cánh chim, ruộng bậc thang... đồng thời, thể hiện nét sinh hoạt trong đời sống hằng ngày, ước vọng về một cuộc sống ấm no, phồn thịnh, hạnh phúc viên mãn.

Những họa tiết hoa văn trên trang phục người dân tộc Dao là cả kho tàng câu chuyện liên quan đến tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên của người Dao, màu sắc chủ đạo được lựa chọn là các màu xanh, đỏ, vàng, trắng, kết hợp thêu trên nền vải màu đen, tượng trưng cho ngũ hành: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ.

Bên cạnh đó, người dân tộc Dao chọn vợ bằng cách nhìn vào đường kim, mũi chỉ trên trang phục để nhận biết được người con gái đó có khéo léo, đảm đang hay không.

Phụ nữ Dao xinh đẹp trong bộ trang phục của dân tộc mình…

Trước những biến đổi của thời gian việc giữ gìn những giá trị truyền thống trong trang phục nói riêng, trong văn hóa tộc người nói chung gặp nhiều khó khăn, thách thức. Để nét đẹp đó không bị mai một trong thế hệ trẻ, những người mẹ, người bà dân tộc Dao ở bản Con Dao, xã Quang Chiểu, huyện Mường Lát, Thanh Hóa vẫn từng ngày truyền dạy cho con, cháu của mình giữ gìn, bản sắc văn hóa, nhất là trang phục truyền thống của dân tộc mình.

Hoàng Đông