Xứ Thanh trong lòng người dân xứ Quảng

Mối quan hệ thủy chung, son sắt của hai tỉnh Thanh Hóa – Quảng Nam được vun đắp và duy trì bền chặt từ những ngày đầu kết nghĩa. Điều này xuất phát từ tình cảm và trách nhiệm của người xứ Thanh đối với Quảng Nam anh hùng. Để đến lượt mình, người dân xứ Quảng cũng luôn dành tình cảm sâu nặng ân tình đối với đồng bào kết nghĩa.

Đền thờ Bà mẹ Việt Nam Anh hùng và các Anh hùng liệt sĩ tỉnh Thanh Hóa.

Để đẩy mạnh phong trào kết nghĩa Thanh Hóa - Quảng Nam, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh (họp từ ngày 15 - 21/2/1960) đã quyết định phát động phong trào “Thanh Hóa kết nghĩa với Quảng Nam” và phát triển phong trào trở thành cuộc đấu tranh thống nhất sâu rộng và liên tục trong toàn tỉnh. Từ đó, giáo dục sâu sắc lòng căm thù Mỹ - Diệm và ý chí đấu tranh thống nhất Tổ quốc trong Nhân dân, cán bộ và đảng viên; biến căm thù Mỹ - Diệm thành sức mạnh, động viên thi đua đẩy mạnh mọi công tác và lao động sản xuất. Đồng thời, huy động và hỗ trợ lớn nhất sức người, sức của cho miền Nam và đồng bào Quảng Nam đánh thắng giặc Mỹ và tay sai.

Đáp lại tình cảm và sự hỗ trợ, giúp đỡ quý báu của tỉnh Thanh Hóa kết nghĩa, quân dân Quảng Nam - Đà Nẵng trong suốt hơn 20 năm khói lửa chiến tranh càng thấm nhuần lời của Bác “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”. Do đó, đồng bào, cán bộ, chiến sĩ Quảng Nam đã phát huy cao độ chủ nghĩa anh hùng cách mạng, quyết làm rạng rỡ thêm danh hiệu “Trung dũng kiên cường, đi đầu diệt Mỹ” và “Thành đồng quyết thắng”, giữ vững và phất cao ngọn cờ tiến công, góp phần đưa cách mạng đi đến thắng lợi cuối cùng. Đặc biệt, đồng bào, cán bộ, chiến sĩ Quảng Nam - Đà Nẵng luôn dành nhiều tình cảm mến yêu, trân quý đối với sự sát cánh, hỗ trợ của đồng bào xứ Thanh kết nghĩa.

Trong “Thư đồng bào Quảng Nam - Đà Nẵng gửi đồng bào tỉnh Thanh Hóa” (đăng Báo Thanh Hóa Đổi mới, số 37, ngày 24/7/1962), có đoạn: “Những ngày này cũng là những ngày đầu của tháng đấu tranh của năm thứ 8 mà đồng bào Quảng Nam - Đà Nẵng sống dưới chế độ cay nghiệt của Mỹ - Diệm. Tính tháng tính ngày càng thấy ý nghĩa của thời gian và đặt cho chúng ta nhiệm vụ phải làm mọi việc, tìm mọi cách để đi nhanh đến ngày thống nhất đất nước, đạp đổ hàng rào giả tạo chia cắt Bắc - Nam, chia cắt Thanh Hóa - Quảng Nam... Thư năm ngoái chúng tôi có nói qua âm mưu lập khu trù mật của địch. Nhưng nay có thể nói, đồng bào Quảng Nam đã đấu tranh đánh bại mọi âm mưu đó. Mấy năm trước hệ thống tề điệp thôn xã của địch đã kìm kẹp Nhân dân, nay hệ thống đó đã lung lay mạnh, ở nhiều nơi mất tác dụng, tan rã. Phong trào thanh niên, học sinh (kể cả ở thành phố) sung vào lực lượng vũ trang tự vệ và phong trào chống địch bắt lính đã lên mạnh. Lực lượng vũ trang tự vệ cùng với Nhân dân đã đánh được nhiều trận tiêu hao sinh lực địch... Tính đến cuối năm đồng bào đã làm cho địch chết và bị thương hàng ngàn tên, bức địch rút khỏi 6 đồn, thu hàng trăm súng trong đó có 1 Badôka, 1 đại liên, 3 súng cối 81 và 60, một số trung liên và đại liên... Đồng bào Quảng Nam - Đà Nẵng chúng tôi xin gửi đến đồng bào Thanh Hóa một số thành tích trên để làm quà xuân và xin hứa sang năm mới sẽ thu được những thắng lợi mới nhiều lần lớn hơn...”.

Tình cảm gắn bó Bắc - Nam, mối quan hệ đoàn kết nghĩa tình Thanh Hóa - Quảng Nam, không chỉ là tình nghĩa đồng bào, tình đồng chí, mà còn như nghĩa anh em ruột thịt của mấy triệu con người cùng một Tổ quốc, một dân tộc. Trong “Thư của chị Trần Thị Vân gửi chị em phụ nữ Thanh Hóa” là những lời tâm tình đầy xúc động: "Kính thưa các má và các chị em tỉnh Thanh Hóa! Tôi là Trần Thị Vân, quê ở huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam. Được ra thăm miền Bắc và về thăm Thanh Hóa, tôi vô cùng cảm động và sung sướng như đứa con gái đi xa lâu ngày trở về gia đình gặp lại ba má, cô bác, anh chị em”. Phấn khởi trước đà tiến bộ nhanh chóng của chị em phụ nữ xứ Thanh dưới chế độ mới, người con xứ Quảng càng cảm phục tinh thần dũng cảm, đức tính đảm đang của chị em Thanh Hóa đã hay việc, lại giỏi việc nhà. Còn ở Quảng Nam, các má, các chị em, tuy từng giờ, từng phút phải đấu tranh với địch, nhưng lòng vẫn hướng về miền Bắc thân yêu, về các má, các chị ở Thanh Hóa đang sản xuất và chiến đấu vì miền Nam ruột thịt.

Tượng đài Bà mẹ Việt Nam Anh hùng tỉnh Quảng Nam.

“Nếu ở Thanh Hóa có những tấm gương sáng ngời, tinh thần chiến đấu dũng cảm như chị Ngô Thị Tuyển, sản xuất giỏi như chị Nguyễn Thị Khánh, Phạm Thị Vinh và có những bà má hết lòng thương yêu bộ đội, sẵn sàng hiến dâng con mình cho Tổ quốc như má Vy; thì ở Quảng Nam cũng có rất nhiều phụ nữ đầy khí phách anh hùng và đầy tinh thần thao lược. Chị Trương Thị Đào, một nữ chỉ huy du kích đánh trăm trận trăm thắng, tiêu diệt hơn 100 tên địch. Chị L. ở Hòa Vang, vận động đấu tranh chính trị, bắt 20 tên giặc Mỹ phải quỳ gối nhận tội trước Nhân dân chỉ vì chúng đã đốn hai cây chuối của đồng bào. Chị A., người dân tộc Ka Tu một mình vừa nuôi 3 con nhỏ, vừa làm 7 sào lúa và 8.000 gốc sắn để nuôi bộ đội giải phóng. Má X. 78 tuổi đi đầu trong cuộc đấu tranh chính trị, tay cầm cành dương liễu, ra lệnh cho một đoàn xe M.13 của địch phải quay trở lại khi chúng định dày xéo lên ruộng lúa của đồng bào. Thật không thể nào kể hết những tấm lòng vì nước vì dân như vậy... Tôi rất tiếc không đến hết được các nơi để tỏ bày tất cả tình thương nỗi nhớ của bà con, cô bác Quảng Nam với các má, các chị em ở ngoài này. Tôi cũng xin ghi nhớ tất cả những điều tai nghe mắt thấy ở Thanh Hóa, đặc biệt là tấm lòng của phụ nữ Thanh Hóa với phụ nữ Quảng Nam để khi về kể với bà con, cô bác mừng”.

Tại Lễ kỷ niệm 12 năm kết nghĩa Thanh Hóa - Quảng Nam (đăng Báo Thanh Hóa số 1021, ngày 15/3/1972), đồng chí Trần Đình Tri, Trưởng Ban liên lạc đồng hương Quảng Nam - Đà Nẵng, đã có những dòng tâm sự vô cùng xúc động: “Đây là buổi liên hoan thắng lợi của tình đoàn kết Bắc - Nam và là một biểu hiện rực rỡ, chứng tỏ “Nước Việt Nam là một - Dân tộc Việt Nam là một” không có sức mạnh nào lay chuyển được”. Đồng thời, nhấn mạnh: “12 năm qua từ ngày hai tỉnh chúng ta làm lễ kết nghĩa, dù núi cách sông ngăn nhưng hàng triệu đồng bào hai tỉnh chúng ta tưởng như vô cùng gần gũi. Mỗi một việc làm, một thắng lợi, mỗi một bức thư, mỗi một con người từ Thanh Hóa đến với Quảng Nam là sự tiếp sức mạnh mẽ đối với cuộc chiến của Quảng Nam - Đà Nẵng”.

Có thể nói, những lớp thanh niên Thanh Hóa đã ngày đêm chiến đấu ở chiến hào chống Mỹ; những đường cây, nhà máy, trường học, đội cấy và những phong trào thi đua yêu nước của tỉnh Thanh Hóa mang tên quê hương kết nghĩa; những cơ sở vật chất mà Nhân dân Thanh Hóa chung lòng chung sức xây dựng cho Quảng Nam sau này như thư viện, nhà trẻ, đoàn tuồng... đã nói lên lòng thiết tha vì miền Nam, vì Quảng Nam - Đà Nẵng của đồng bào xứ Thanh. Do đó, “gần 2 triệu con người trong tỉnh chúng tôi đều biết tinh thần “Tất cả cho tiền tuyến, cho Quảng Nam - Đà Nẵng” của Nhân dân Thanh Hóa. Ai cũng tự hào và tin tưởng có một tỉnh anh em mà gái, trai, già trẻ, miền xuôi hay miền ngược, lương hay giáo ngày đêm hướng về miền Nam, về Quảng Nam mà suy nghĩ, mà hành động” (đồng chí Trần Đình Tri).

Còn trong “Thư Tỉnh ủy Quảng Nam - Đà Nẵng gửi Tỉnh ủy Thanh Hóa” (ngày 15/4/1963, tài liệu lưu trữ tại Văn phòng Tỉnh ủy Thanh Hóa), một lần nữa đồng bào, cán bộ, chiến sĩ Quảng Nam khẳng định “Ngoài mối tình ruột thịt Bắc – Nam, chúng ta cùng chung một lý tưởng, cùng gắn bó với nhau bằng những sợi dây liên hệ thần kỳ của mối tình đồng chí. Viết thơ cho các đồng chí, lòng chúng tôi rất phấn khởi, nghĩ đến miền Bắc thân yêu đang chuyển mình mạnh mẽ trên con đường công nghiệp hóa XHCN, miền Bắc thần kỳ với chiếc hài ngàn dặm đang lớn lên như Phù đổng Thiên vương. Qua đài phát thanh tiếng nói Việt Nam hàng ngày, Nhân dân và Đảng bộ chúng tôi thường xuyên nhận được những tin tức xây dựng của miền Bắc và Thanh Hóa ruột thịt”. Do đó, “mặc dầu Mỹ - Diệm đang lồng lộn điên cuồng dùng những mưu thâm, kế độc và những thủ đoạn táo bạo, xảo quyệt nhất để dìm miền Nam trong khói lửa đau thương đứng lên, nhan nhản những nhà tù trá hình ấp chiến lược để nô dịch đồng bào miền Nam, rải chất độc hóa học để giết hại Nhân dân, phá hoại hoa màu ở Kon-Tum, Gia-Lai, Bến Tre, Mỹ Tho và nhiều nơi khác, nhưng đồng bào miền Nam ngày càng anh dũng chiến đấu. Vũ khí, chất độc hóa học, nhà tù, ấp chiến lược, quyết không thể bắt đồng bào miền Nam khuất phục được. Trả lại chính nghĩa, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước ngày càng thức tỉnh các tầng lớp Nhân dân và động viên họ hăng hái dũng cảm đấu tranh với quân thù. Vì sự nghiệp thiêng liêng giải phóng miền Nam tiến tới hòa bình thống nhất Tổ quốc, vì sự nghiệp xây dựng XHCN miền Bắc, chúng tôi đang ra sức động viên toàn Đảng, toàn dân và toàn quân đẩy tới tinh thần thường trực chiến đấu. Những thắng lợi của miền Bắc và của tỉnh Thanh Hóa đã cổ vũ chúng tôi rất nhiều. Mong rằng sự liên hệ giữa các đồng chí với chúng tôi ngày càng tăng cường hơn nữa. Sự trao đổi thứ tự tin tức được liên tục và thường xuyên hơn, về phần chúng tôi sắp đến sẽ cung cấp cho Tỉnh ủy và MTTQ Thanh Hóa hai tờ báo Giải Phóng và tờ tin tức của tỉnh gọi là món quà nhỏ từ Quảng Nam Đà Nẵng đau thương gởi đến các đồng chí. Siết chặt tay các đồng chí và kính chúc Đảng bộ và đồng bào Thanh Hóa thu nhiều thắng lợi mới”.

Hàng chục lá thư, bức điện của đảng bộ, của đồng bào, chiến sĩ Quảng Nam gửi đồng bào Thanh Hóa kết nghĩa không chỉ là những lời sẻ chia, tâm tình, mà đã trở thành nguồn cổ vũ, động viên tinh thần quân và dân hai tỉnh quyết tâm sản xuất và chiến đấu. Để rồi, “có hậu phương lớn ở miền Bắc, có Thanh Hóa thân yêu thường xuyên tiếp sức thì dù có núi Trường Sơn hết cây trụi lá, dù sông Thu Bồn cạn nước, khô dòng, nhưng khi còn một giặc Mỹ trên quê hương, đất nước ta thì quân dân tỉnh Quảng Nam không buông tay súng diệt thù và quyết góp phần xứng đáng nhất của mình giải phóng miền Nam, bảo vệ miền Bắc, thống nhất đất nước, để cho Thanh Hóa - Quảng Nam cùng cất cao bài ca chiến thắng”!.

Bài và ảnh: Trần Hằng