Nông nghiệp hướng tới tăng trưởng xanh và bền vững

Phát triển nông nghiệp theo hướng công nghệ cao (CNC) gắn với bảo vệ môi trường và sản xuất an toàn, hiệu quả. Tác động khoa học - kỹ thuật để nâng cao giá trị sản xuất trên cùng đơn vị diện tích, đồng thời hình thành các chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ nông sản... Những mục tiêu này cũng chính là tiêu chí tăng trưởng xanh trong nông nghiệp, đang dần hiện thực hóa ở khắp nơi trên địa bàn tỉnh.

Mô hình trồng cây ăn quả liên kết kết hợp chăn nuôi hiện đại ở xã Vân Du theo hướng kinh tế xanh.

Từ một khu đồng canh tác kém hiệu quả ở phố Triệu Tiền, phường Đông Tiến, anh Nguyễn Xuân Thiên đã từng bước thuê lại, hình thành vùng sản xuất nông nghiệp ứng dụng cơ giới hóa quy mô lớn. Cộng với thầu thêm diện tích hoang hóa ở cánh đồng Bãi Man của xã Đông Tiến cũ, anh đã có tổng diện tích sản xuất lên đến 3,6ha. Năm 2017, mô hình nông nghiệp CNC trong gần chục nhà lưới đã thành hình, đây cũng là một trong những khu nhà lưới sản xuất quy mô lớn đầu tiên của tỉnh. HTX dịch vụ cơ giới hóa nông nghiệp Đông Tiến do anh làm chủ nhiệm hoạt động khá năng động, liên tục ứng dụng các tiến bộ khoa học hiện đại vào sản xuất, tạo thành mô hình kinh tế tập thể bền vững.

Theo anh Nguyễn Xuân Thiên, những năm gần đây, các loại cây trồng chính là dưa vàng Kim Hoàng hậu, dưa chuột baby, cà chua... trong hệ thống nhà lưới phát triển tốt nhờ áp dụng thành công công nghệ canh tác hiện đại được chuyển giao từ các viện cây trồng, trung tâm nghiên cứu giống hiện đại. Trên cánh đồng hoang hóa trước kia, mỗi năm mô hình cho thu hoạch khoảng 25 tấn cà chua, 35 tấn dưa vàng Kim Hoàng hậu, 20 tấn dưa chuột... với tổng doanh thu trên 7 tỷ đồng, đem về lợi nhuận khoảng 2,8 tỷ đồng. Nhờ áp dụng phương pháp canh tác hữu cơ, sản phẩm sạch, được chứng nhận tiêu chuẩn VietGAP nên được liên kết tiêu thụ qua các kênh cung ứng thực phẩm an toàn, các siêu thị ở Nghệ An, Thanh Hóa, Hà Nội và nhiều tỉnh phía Bắc.

Hai năm gần đây, nhận thấy các loại nông sản đang canh tác dần bão hòa, HTX chuyển một phần diện tích sang trồng hoa lan theo hướng CNC. Hai chuyên gia được thuê về đảm nhiệm tất cả các khâu sản xuất, “ăn nằm” tại đây để chuyển giao kỹ thuật. Thăm khu sản xuất có những nhà lan diện tích cả nghìn m2 được lắp hệ thống cảm biến tự điều chỉnh nhiệt độ, các quạt gió và máy điều hòa công suất lớn được vận hành bởi hệ thống điện mặt trời lắp đặt ngay trên khu sản xuất. 80.000 giò hoa lan với hơn chục chủng loại đã được ương trồng phát triển. Chỉ tính riêng dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, HTX xuất bán ra thị trường 1⁄2 số lan hiện có, đạt doanh thu hơn 4 tỷ đồng.

Trên địa bàn toàn tỉnh, còn có hàng trăm mô hình nông nghiệp hiện đại khác đã thành công với lợi nhuận hàng tỷ đến hàng chục tỷ đồng mỗi năm. Có thể kể đến việc áp dụng tiến bộ khoa học để điều chỉnh nhiệt độ, nuôi chim yến vượt qua mùa đông ở xã Vạn Lộc, phường Nam Sầm Sơn, phường Hàm Rồng... Hàng chục mô hình nuôi tôm CNC trong nhà màng, nhà lưới ở các xã Hoằng Thanh, Hoằng Châu, Vạn Lộc... đã nuôi thành công cả tôm trong mùa nắng nóng và những ngày đông lạnh giá cho lợi nhuận nhiều tỷ đồng mỗi năm, mà trước đây những mô hình truyền thống thường bị thiệt hại hoặc phải nghỉ nuôi trong thời tiết bất thuận. Hàng chục nghìn ha đất đồi hoang hóa trước kia ở xã Vân Du, nay đã thành những khu trồng cam CNC, thu nhập hàng tỷ đồng mỗi năm...

Việc phát triển các mô hình kinh tế xanh, liên kết theo chuỗi cũng chính là nhiệm vụ lớn mà ngành nông nghiệp tỉnh nhà đã vạch kế hoạch và nỗ lực thực hiện. Giai đoạn từ năm 2021 đến nay, các lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, lâm nghiệp, thủy sản đều đạt được những kết quả khả quan theo hướng tăng trưởng xanh, bền vững. Ở lĩnh vực trồng trọt, đã có trên 80.000ha cây trồng được phát triển theo mô hình liên kết sản xuất – tiêu thụ bền vững, tăng 10.000ha so với năm 2020. Nhiều mô hình nông nghiệp hữu cơ được nhân rộng, điển hình như 200ha lúa - cá ở các xã thuộc huyện Hà Trung (cũ); 8ha lúa - rươi ở các xã thuộc huyện Nông Cống và Quảng Xương (cũ). Tại các xã thuộc các huyện Yên Định, Nông Cống, Thọ Xuân (cũ) cũng đã phát triển thành công 50ha lúa canh tác theo hướng hữu cơ. Các xã thuộc huyện Thạch Thành và Yên Định (cũ) hiện có gần 100ha cam và bưởi canh tác theo hướng hữu cơ...

Lĩnh vực thủy sản cũng dần chuyển hướng phát triển theo chiều sâu, có sự hợp tác giữa người nuôi trồng với các doanh nghiệp để tạo vùng sản xuất hàng hóa, liên kết theo chuỗi giá trị, gắn với thị trường tiêu thụ. Đến nay, toàn tỉnh đang duy trì 11 HTX, 33 tổ cộng đồng và 1 hội nghề cá trong nuôi trồng thủy sản tại các xã vùng biển của các huyện Nga Sơn, Hậu Lộc, Hoằng Hóa và Quảng Xương (cũ). Trong khai thác biển, ngành nông nghiệp cũng từng bước tổ chức lại sản xuất trên biển theo mô hình tổ đoàn kết đối với khai thác vùng biển khơi và mô hình đồng quản lý đối với vùng biển ven bờ. Hiện, toàn tỉnh có 341 tổ đoàn kết trên biển với gần 1.800 tàu cá, cùng tương trợ nhau trong khai thác.

Trồng hoa lan ứng dụng công nghệ cao tại phường Đông Tiến.

Kinh tế lâm nghiệp cũng đã hình thành được 10 chuỗi sản xuất gắn với chế biến, tiêu thụ sản phẩm cho hơn 23.000ha rừng sản xuất ở các huyện miền núi, đem lại sinh kế bền vững cho hàng chục nghìn hộ dân. Lĩnh vực chăn nuôi cũng gặt hái nhiều thành tựu khi hình thành và ổn định các chuỗi giá trị nhờ kêu gọi được nhiều doanh nghiệp lớn vào đầu tư sản xuất, như: Công ty CP Sữa Việt Nam (Vinamilk), Công ty Sữa TH true Milk, Công ty CP Nông sản Phú Gia. Hàng chục chuỗi liên kết sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm của các doanh nghiệp khác đều đang phát huy hiệu quả lớn cho ngành chăn nuôi.

Giai đoạn 2021-2025, tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất nông, lâm, thủy sản toàn tỉnh bình quân 3,84%/năm, vượt mục tiêu 0,84%. Toàn tỉnh ước tích tụ, tập trung 33.800ha đất sản xuất, tạo tiền đề quan trọng để phát triển nông nghiệp CNC, chuyển đổi số trong sản xuất nông nghiệp, phát triển kinh tế xanh và đẩy mạnh sản xuất hàng hóa quy mô lớn. Điểm nổi bật là tư duy phát triển nông nghiệp đã có sự chuyển biến từ sản xuất nông nghiệp đơn thuần sang phát triển kinh tế nông nghiệp đa giá trị, đa ngành. Sản xuất xanh, bền vững, sản xuất gắn với thị trường, hướng đến giá trị gia tăng cao đã và đang được triển khai rộng khắp.

Bài và ảnh: Lê Đồng