Nỗi lo từ những hồ, đập xuống cấp

Sau nhiều năm đưa vào vận hành khai thác, do nhiều yếu tố về quy mô đầu tư, thời gian, điều kiện thời tiết, khiến không ít công trình hồ, đập thủy lợi trên địa bàn huyện Lang Chánh rơi vào tình trạng xuống cấp. Việc đầu tư, nâng cấp các công trình được cho là bức thiết khi mùa mưa bão 2024 đang đến gần.

Công trình đập Hón Phách, xã Tân Phúc được đầu tư xây dựng từ năm 1977 đã xuống cấp.

Nhiều công trình không đảm bảo

Dẫn chúng tôi thăm cánh đồng lúa Na Sài rộng 26ha của thôn Tân Thủy, xã Tân Phúc, trưởng thôn Lê Hồng Minh cho biết: Cả cánh đồng đất 2 vụ lúa của bà con phụ thuộc vào công trình thủy lợi mương, đập Hón Phách dẫn nước về. Do công trình đưa vào vận hành đã 40 năm nên xuống cấp nghiêm trọng, nhiều vị trí đập bị rò rỉ, hư hỏng khiến năng lực cung cấp nước tưới cho cánh đồng lúa Na Sài không được đảm bảo, ảnh hưởng đến sản xuất của bà con.

Theo tìm hiểu được biết, đập Hón Phách xây dựng năm 1977, hoàn thành và đưa vào sử dụng năm 1978. Chiều dài mặt đập 17m được xây bằng đá hộc, cao trình đập là 4m, phục vụ cung cấp nước tưới cho 26ha đất 2 vụ lúa của 159 hộ dân thuộc thôn Tân Thủy. Không chỉ đập Hón Phách xuống cấp, mà hệ thống kênh mương dẫn nước tới cánh đồng Na Sài (dài 1.500m) cùng chung thực trạng. Mặc dù đã được đầu tư kiên cố hóa bằng bê tông, nhưng sau nhiều năm hoạt động, ảnh hưởng do mưa bão, đến nay 500m (vị trí đấu nối từ đập Hón Phách chảy dọc theo bờ suối Na Sài) đã bị sạt lở.

Cũng trên địa bàn xã Tân Phúc, hồ Na Cuông ở thôn Tân Lập đang trong tình trạng xuống cấp nghiêm trọng. Hồ chứa nước tưới phục vụ cho 5,7ha lúa nước và cung cấp nước sinh hoạt cho 225 hộ dân của thôn Tân Lập. Bao quanh hồ là con đập có kết cấu bằng đất đắp tạm, mỗi năm khi mùa mưa lũ về đập lại bị vỡ không phát huy được hiệu quả, ảnh hưởng đến nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp. Hệ thống mương dẫn nước từ hồ ra có chiều dài khoảng 400m được đắp bằng đất, qua nhiều năm sử dụng nhiều đoạn bị sạt lở, vùi lấp, không có khả năng dẫn nước.

Tại xã Giao Thiện, công trình đập Bai Tu xây dựng từ năm 2006 phục vụ tưới cho hơn 23ha đất 2 vụ lúa của gần 200 hộ dân cũng đang xuống cấp nghiêm trọng ở hầu hết các vị trí thành đập. Đáy đập bị đất vùi lấp gần 3m, không đảm bảo cho việc giữ nước tưới phục vụ sản xuất nông nghiệp. Riêng hệ thống mương dẫn nước ra đồng đã bị sạt lở, gần như không còn khả năng vận hành.

Cần sớm được đầu tư, nâng cấp

Chủ tịch UBND xã Tân Phúc Lê Văn Phú cho biết: Xã đang nỗ lực xây dựng, nâng cao các tiêu chí NTM. Trong đó, tiêu chí về hạ tầng thủy lợi đối với xã là hết sức quan trọng. Trường hợp đập Hón Phách (thôn Tân Thủy), hồ Na Cuông (thôn Tân Lập) đã được bà con Nhân dân kiến nghị nhiều lần. Tuy nhiên, để có nguồn vốn đầu tư, nâng cấp rất cần sự quan tâm từ các cấp, ngành chức năng.

Theo tìm hiểu của phóng viên, trên địa bàn huyện Lang Chánh hiện có 112 công trình thủy lợi (4 hồ chứa và 108 đập dâng). Trong đó, về hồ chứa, có hồ Chua Mon (xã Đồng Lương), hồ Lý Ải (xã Giao An) và hồ Lâm Danh (xã Lâm Phú) đã được bàn giao cho Công ty TNHH MTV Sông Chu quản lý vận hành. Về đập dâng, có 40 công trình đang cần tu sửa nâng cấp để đảm bảo nước tưới cho diện tích lúa nước 2 vụ. Bên cạnh các hồ chứa, đập dâng, hệ thống kênh mương tưới và công trình trên kênh, thống kê toàn huyện có 179km. Trong đó, kiên cố hóa được 84,2km, còn lại 94,9km đang là kênh mương đất, thường xuyên bị vùi lấp, hư hỏng do thiên tai, hiệu quả tưới của công trình kém, gây lãng phí nguồn nước, cần được đầu tư. Vì vậy, ngày 26/3/2024 UBND huyện Lang Chánh đã có Tờ trình số 22/TTr-UBND gửi Sở Tài chính, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xem xét, tổng hợp trình UBND, HĐND tỉnh về việc xin chủ trương đầu tư xây dựng công trình thủy lợi trên địa bàn huyện Lang Chánh.

Bài và ảnh: Đình Giang