Mỹ chi hơn 30 tỷ USD cho các cuộc chiến tại Trung Đông, hơn một nửa dành cho đồng minh Israel

Theo một báo cáo mới được công bố, Mỹ đã chi hơn 30 tỷ USD cho chiến tranh ở Gaza và các xung đột liên quan tại Trung Đông, trong đó hơn một nửa số tiền này được dành cho viện trợ quân sự cho Israel.

Nhân viên Không quân Mỹ chất thiết bị hỗ trợ của hệ thống phòng thủ tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) lên máy bay vận tải C-17 Globemaster III để chuyển đến Israel, ngày 16/10/2024. (Nguồn: Bộ Tư lệnh Không quân Trung tâm Mỹ)

Báo cáo được công bố vào ngày 7/10, thời điểm đánh dấu tròn 2 năm kể từ vụ tấn công do Hamas lãnh đạo nhằm vào Israel, khởi đầu cho cuộc xung đột vẫn tiếp diễn, được giám sát bởi Dự án Chi phí Chiến tranh tại Viện Watson, Đại học Brown, chuyên về các vấn đề quốc tế và công cộng. Theo đó từ tháng 10/2023 đến tháng 9/2025, Mỹ đã dành 21,7 tỷ USD viện trợ quân sự cho đồng minh hàng đầu ở Trung Đông là Israel, trong khi khoảng từ 9,65 đến 12,07 tỷ USD được chi cho các hoạt động ở Yemen, Iran và các khu vực khác trong khu vực liên quan đến những hậu quả lan tỏa từ xung đột.

Tổng cộng, con số cuối cùng ước tính dao động từ 31,35 đến 33,77 tỷ USD, chưa bao gồm các khoản bán vũ khí bổ sung dự kiến cho Israel, nước đã chứng kiến mức tăng kỷ lục về viện trợ quân sự từ Mỹ ngay từ khi xung đột bùng phát.

William Hartung, đồng tác giả báo cáo Chi phí Chiến tranh và là nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Quincy chia sẻ: "Trong một năm bình thường, Israel sẽ nhận 3,8 tỷ USD viện trợ quân sự từ Mỹ, theo thỏa thuận 10 năm đạt được dưới thời chính quyền Obama. Trong năm đầu tiên của chiến tranh Gaza, con số này tăng vọt lên 17,9 tỷ USD, mức cao nhất từ trước đến nay.

Năm thứ hai của chiến tranh, con số này quay trở lại mức 3,8 tỷ USD. Điều này phần nào do dòng viện trợ khổng lồ của năm trước sẽ được phân bổ trong nhiều năm, nghĩa là một phần có thể được dùng để tài trợ cho năm thứ hai của chiến tranh Gaza."

Cuộc tranh cãi gây chia rẽ

Theo thông tin từ các quan chức Israel, ngày 7/10/2023 Hamas đã tiến hành một cuộc tấn công bất ngờ nhằm vào Israel, khiến khoảng 1.200 người thiệt mạng và khoảng 250 người khác bị bắt làm con tin. Đáp trả, Israel phát động cuộc chiến quy mô lớn nhất từ trước đến nay ở Gaza, dẫn đến cái chết của hàng chục nghìn người tại vùng lãnh thổ Palestine.

Cuộc xung đột này là dài nhất và đẫm máu nhất đối với cả hai bên, nhanh chóng lan rộng khắp khu vực khi các phe phái thuộc Trục Kháng Chiến do Iran dẫn đầu tham gia ủng hộ Hamas từ Lebanon, Iraq, Syria và Yemen. Israel và Iran cũng đã đối đầu trực tiếp ba lần, lần mới nhất và dữ dội nhất bùng phát vào tháng 6 kéo dài gần hai tuần, trong khi Mỹ tiến hành các cuộc tấn công vào các cơ sở hạt nhân của Iran như một phần của cái mà Tổng thống Mỹ Donald Trump gọi là “Cuộc Chiến 12 Ngày.”

Mặc dù cả chính quyền Tổng thống Donald Trump và chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden trước đó đều chủ yếu ủng hộ Israel trong suốt cuộc xung đột, các cuộc khảo sát gần đây cho thấy quan điểm của công chúng Mỹ đã thay đổi đáng kể kể từ khi chiến tranh bùng nổ.

Một khảo sát của New York Times/Siena công bố tuần trước cho thấy, trong khi 47% người tham gia khảo sát từng cho biết họ đồng cảm nhiều hơn với Israel so với Palestine ngay sau cuộc tấn công do Hamas dẫn đầu hai năm trước, con số này hiện giảm xuống còn 34%, trong khi 36% đồng cảm hơn với người Palestine.

Khảo sát cũng phát hiện rằng 51% số người được hỏi phản đối việc cung cấp thêm hỗ trợ kinh tế và quân sự cho Israel. Xu hướng này đi kèm với làn sóng phẫn nộ quốc tế gia tăng và các cuộc biểu tình kéo dài tại Mỹ về cáo buộc tội ác chiến tranh của Israel, bao gồm việc nhắm vào dân thường và ngăn chặn viện trợ tới Gaza. Các quan chức Israel phủ nhận mọi vi phạm hệ thống luật pháp quốc tế và khẳng định Hamas thường sử dụng dân thường làm lá chắn sống và buôn lậu viện trợ nhân đạo, cáo buộc mà nhóm vũ trang này phủ nhận.

William Hartung, một chuyên gia nghiên cứu chỉ trích hành động của Israel trong suốt chiến tranh cũng như việc chi tiêu quân sự của Mỹ gia tăng mạnh mẽ liên quan đến xung đột khu vực. Chuyên gia Hartung cho rằng: “Hỗ trợ gần đây của Mỹ không phục vụ lợi ích của Mỹ. Phần lớn số tiền đã được dùng để Israel tấn công Gaza, vượt quá mức đáp trả của Hamas, và sẽ tạo ra sự thù địch đối với Mỹ ở Trung Đông và các khu vực khác trong nhiều năm tới, làm phức tạp khả năng Mỹ nhận được sự ủng hộ về các vấn đề khác. Và ngoài hệ thống phòng thủ tên lửa, hỗ trợ bổ sung của Mỹ đã được dùng cho các cuộc tấn công trong khu vực như ném bom Iran, điều này nhiều khả năng khơi dậy trả đũa và leo thang hơn là ổn định khu vực,”

Tàu chiến Mỹ phóng tên lửa vào các mục tiêu của lực lượng Ansar Allah tại Yemen, ảnh trích từ đoạn video được công bố ngày 18/3/2025. (Nguồn: Cơ quan Thông tin Bộ Tư lệnh Trung tâm Mỹ)

Sự tham gia trực tiếp của Mỹ

Việc can thiệp của Mỹ vào Trung Đông đã thử thách lời hứa bầu cử của tổng thống Trump về việc tránh các nỗ lực quân sự tốn kém ở nước ngoài và duy trì một trật tự quốc tế hòa bình hơn. Bên cạnh việc bảo vệ Israel trước các cuộc tấn công của Iran và tấn công 3 cơ sở hạt nhân Iran trong một chiến dịch chưa từng có vào tháng 6, được cho là đặc biệt tốn kém, các phương tiện truyền thông cũng đưa tin việc sử dụng rộng rãi hệ thống đánh chặn, cả những hệ thống do Mỹ trực tiếp phóng lẫn chuyển giao cho Israel đã làm cạn kiệt đáng kể nguồn dự trữ của Lầu Năm Góc.

Linda Bilmes, giảng viên cao cấp tại Trường Kennedy, Đại học Harvard và đồng tác giả báo cáo cho rằng mục tiêu của nghiên cứu là để thông tin tới công chúng Mỹ về quy mô ngân sách mà Mỹ dành cho xung đột tại Trung Đông. Giảng viên cao cấp Bilmes cho biết: “Người dân Mỹ có quyền biết nguồn ngân sách của Mỹ được sử dụng ra sao trong xung đột, và nhận thức rằng các hoạt động quân sự của Mỹ tại Trung Đông mang gánh nặng tài chính đáng kể đối với người đóng thuế. Chi phí này thường bị che khuất và nên được cân nhắc cùng với hiệu quả của chúng trong việc thúc đẩy hòa bình ở khu vực.”

Triển vọng về một nền hòa bình

Tròn 2 năm diễn ra cuộc xung đột tàn khốc trong bối cảnh hy vọng hòa bình được tái khởi động, sau khi Nhà Trắng tuần trước công bố một đề xuất 20 điểm, theo đó sẽ chấm dứt vĩnh viễn xung đột, trả tự do cho các con tin và tù nhân, Israel rút khỏi Gaza và thay thế chính quyền do Hamas lãnh đạo bằng một ủy ban độc lập gồm các chuyên gia Palestine, do tổng thống Mỹ Trump đứng đầu, cùng các điều kiện khác.

Kế hoạch này về cơ bản nhận được phản hồi tích cực từ Hamas, và được ông Trump mô tả là dấu hiệu cho thấy nhóm này “sẵn sàng cho hòa bình lâu dài.” Ông lập tức kêu gọi Israel “ngừng ngay các cuộc oanh tạc Gaza” và cho biết rằng các cuộc đàm phán giữa các bên và các nhà trung gian tại Ai Cập đã diễn ra “trong bầu không khí tích cực” trong ngày đàm phán đầu tiên, 6.10.

Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt cùng ngày xác nhận rằng “các cuộc đàm phán kỹ thuật” đang diễn ra tại Ai Cập khi chính quyền Mỹ “nỗ lực rất nhiều để thúc đẩy tiến trình.” Tuy nhiên, các cam kết của Mỹ tại khu vực có thể còn gia tăng ngay cả trong kịch bản hậu chiến.

Quyết định gần đây của ông Trump về việc đảm bảo an ninh cho Qatar - quốc gia đang có căn cứ Mỹ lớn nhất ở Trung Đông từng bị Iran và Israel tấn công trong 4 tháng qua đã đặt ra câu hỏi về mức độ Washington đang mở rộng hiện diện tại Bán đảo Ả Rập.

Mỹ cũng tiếp tục tiến hành các cuộc tấn công vào các mục tiêu của nhóm Nhà nước Hồi giáo (ISIS) tại Iraq và Syria, nơi các cuộc đụng độ gần đây giữa chính quyền tạm quyền và Lực lượng Dân chủ Syria do Mỹ hậu thuẫn đặt ra thách thức mới cho chính sách Mỹ tại khu vực. Và tổng thống Trump cũng đã nhấn mạnh trên Truth Social rằng: nếu tiến trình hòa bình Israel-Hamas mong manh một lần nữa đổ vỡ, như đã từng xảy ra nhiều lần trước đây, phương án thay thế sẽ là leo thang xung đột.

Thanh Hằng

Nguồn: Newsweek