Lắng nghe để suy xét

Điều dễ nhận thấy ở “cõi mạng” lúc này là gì? Người thì nói là xu hướng khoe thân, người lại bảo có nhiều người thích khoe giàu. Ừ, thì đều đúng cả.

Tôi từng xem một video về người dẫn chương trình là nhà văn Nguyễn Ngọc Ngạn. Ông nói rằng ngày càng có nhiều người Việt thích “nổ”. Có một thì nói hai, có ít lại cố tình nói nhiều. Cao hứng còn nói không thành có. Trong khi ở nhiều nước, người có tiền còn muốn giấu đi chẳng được, có mười chỉ nói một hai.

Bệnh “nổ”, theo nhà văn một phần xuất phát từ sự tự ti, sợ mình không bằng người ta nên lấy miệng lưỡi ra để thay thực lực.

Câu chuyện ấy khiến tôi liên tưởng đến nhiều người đang ngày ngày chửi bới trên “cõi mạng”. Nào là chê bai chính sách, thóa mạ, phủ nhận việc làm, cuồng ngôn khi nói về chính trị, rồi qua đó chửi bới luôn cả những cá nhân có liên quan đến những chế độ, chính sách, việc làm ấy... Họ làm thế phải chăng cũng là cách để lấp liếm sự yếu kém của mình, cho thấy một phản ứng cực đoan trước vấn đề mà số đông đồng tình, ủng hộ. Đó có lẽ cũng là xu hướng đang phổ biến trên “cõi mạng”.

Chỉ ít ngày gần đây thôi, có thêm hai người nổi tiếng bị chửi bới. Một bộ trưởng và một hoa hậu. Cư dân trên “cõi mạng” người bán tín bán nghi, người thì khẳng định chắc nịch là chửi không oan. “Cõi mạng” cũng như đời sống thực, người ta có thể ném “gạch đá” tùm lum tà la mà ít ai nhận rõ phải có trách nhiệm dân sự trước việc mình làm. Một đồn mười, mười đồn trăm, theo cấp số nhân ấy mà sinh sôi, ngay cả đến tôi cũng từng có lúc tin rằng đó là sự thật. Thậm chí còn bức xúc.

Là bởi, khi một chính khách cỡ như bộ trưởng mà lại đi đề xuất một việc rất trái khoáy là phạt người độc thân, thì quả là khó chấp nhận thật. Và cũng không ấm ức sao được khi mà một hoa hậu lại nói rằng mình chưa bao giờ đọc hết một cuốn sách. Hoa hậu đâu chỉ là sắc đẹp. Còn là kiến thức, nhận thức, văn hóa ứng xử... Nhìn chung, khi người ta đã đội lên đầu chiếc vương miện thì không thể nói bừa. Tương tự, đã ngồi vào ghế bộ trưởng phải tham mưu hoạch định chính sách chuẩn chỉ, chứ sao có thể tùy tiện được. Đằng sau chính sách là cả triệu con người cơ mà.

Cho đến khi người trong cuộc lên tiếng, sự việc được tường minh, rằng những cái được gọi là phát ngôn của chính khách và hoa hậu chỉ là sản phẩm của sự cắt ghép và áp đặt trên “cõi mạng”, thì nhiều người mới ngã ngửa. Nhưng như thế cũng đã là chuyện gỡ được vạ thì má sưng rồi. Để lắng nghe một điều gì đó thật rõ ràng cần phải tiếp cận thông tin chính thống và biết suy xét. Nếu cứ xem những điều nhảm nhí, rất dễ tiếp cận mỗi khi ta bật chiếc smartphone lên, thì hóa ra cũng giống những người cuồng ngôn trong những video ấy sao. Họ làm ra những video thóa mạ để lấp liếm sự thua kém của mình và muốn “dìm” ai đó, nếu như dễ dàng tin theo những điều sai sự thật ấy, cũng khác nào chúng ta đang lấp liếm cho một khoảng trống kiến thức và niềm tin trong chính chúng ta.

Tôi bất ngờ khi vài ngày trước nói câu chuyện trên “cõi mạng” với một thanh niên từng có quá khứ xấu mà tôi quen biết. Cậu ta nói rằng: Trao đổi, góp ý mang tính xây dựng mới khó, chứ chửi như trên mạng thì dễ. Cháu làm thừa!

Một thanh niên từng chịu sự trừng phạt của pháp luật và giờ cậu ta đã thấm thía lẽ sống ở đời là nên làm gì. Còn chúng ta, có lẽ cũng cần thấm thía câu nói của cậu để tránh phải đối diện với những gì mà cậu đã phải trải qua.

Hạnh Nhiên