Hành trình đi tìm công lý

Kinh tế - xã hội phát triển, đất đai ngày càng có giá trị nên các vụ việc tranh chấp đất đai có xu hướng tăng và phức tạp. Vụ việc tranh chấp đất đai xảy ra tại huyện Quảng Xương và hành trình trợ giúp pháp lý (TGPL) đồng hành cùng người dân đi tìm công lý là một trong số đó.

TGVPL thuộc Trung tâm TGPL Nhà nước tỉnh tư vấn, trao đổi vụ việc với gia đình ông Bùi Văn Thế. Ảnh: CTV.

Bán đất hơn 20 năm mới phát sinh tranh chấp

Gia đình ông Bùi Văn Thế, sinh năm 1957, ở thị trấn Tân Phong (Quảng Xương) là chủ sử dụng tại thửa đất số 196, Bản đồ địa chính thị trấn huyện Quảng Xương (nay là thị trấn Tân Phong), đo vẽ năm 1995, diện tích 706m2, có chiều dài từ mặt đường Thanh Niên đến hết đất là 32m, nguồn gốc thửa đất do ông cha để lại. Năm 1999, gia đình ông đã bán cho bà Nguyễn Thị Lài, người cùng thị trấn một phần diện tích đất với chiều rộng mặt đường Thanh Niên là 4m, chiều dài 26m (tổng diện tích chuyển nhượng là 104m2). Phần đất còn lại phía sau có chiều dài khoảng 5m gia đình ông dùng làm ao để nuôi cá và chăn nuôi.

Ở thời điểm đó, sau khi xem xét giấy tờ mua bán đất giữa gia đình ông Thế và bà Lài, ngày 17/9/1999, UBND thị trấn Quảng Xương (nay là thị trấn Tân Phong) đã tiến hành lập biên bản bàn giao đất và biên bản kiểm tra hiện trạng để cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ). Biên bản bàn giao đất và biên bản kiểm tra hiện trạng của UBND trị trấn Quảng Xương có diện tích và tứ cận đúng với diện tích và tứ cận mà gia đình ông Thế đã thỏa thuận để bán cho bà Lài.

Năm 2009, bà Lài được UBND huyện Quảng Xương cấp GCNQSDĐ với diện tích là 117m2. Đến năm 2010, bà Lài đã chuyển nhượng phần đất này cho chị Nguyễn Thị Dung. Chị Dung đã được UBND huyện Quảng Xương cấp GCNQSDĐ. Năm 2015, chị Dung tiếp tục tặng phần đất này cho em gái mình là chị Nguyễn Thị Hà và chị Hà đã được UBND huyện Quảng Xương cấp GCNQSDĐ số CD089088, ngày 12/1/2016.

Trong quá trình UBND huyện Quảng Xương cấp GCNQSDĐ cho bà Lài, sau đó bà Lài chuyển nhượng cho chị Dung và chị Dung tặng cho chị Hà thì gia đình ông Thế không hề hay biết. Mãi đến năm 2020, khi gia đình ông Thế tiến hành san lấp phần đất còn lại phía sau mà gia đình đang làm ao để xây dựng nhà ở thì chị Hà ngăn cản và cho rằng phần diện tích này gia đình chị Hà đã được UBND huyện Quảng Xương cấp GCNQSDĐ.

Quá trình phát sinh tranh chấp, chị Hà đã xuất trình GCNQSDĐ số CD089088, trong đó UBND huyện Quảng Xương đã cấp cho chị Hà cả 5m chiều dài phần còn lại phía sau mà trước đó gia đình ông Thế không bán cho bà Lài mà để lại để làm ao thả cá.

Lúc đó, ông Thế thực sự bất ngờ khi biết phần đất 5m chiều dài còn lại đã được cấp “gộp” vào đất của gia đình chị Hà. Vụ việc phát sinh tranh chấp, ông Thế làm đơn khiếu nại để đòi lại quyền lợi chính đáng của mình.

Hành trình đi tìm công lý

Sau khi tiếp nhận nội dung yêu cầu TGPL từ ông Bùi Văn Thế, thuộc đối tượng được TGPL miễn phí, Chi nhánh TGPL số 3 đã phân công Trợ giúp viên pháp lý (TGVPL) Lê Khắc Hải thực hiện TGPL cho ông Bùi Văn Thế trong quá trình giải quyết vụ án. Sau khi nghiên cứu các tài liệu chứng cứ do đương sự cung cấp cùng với việc tiến hành thu thập các tài liệu chứng cứ khác, TGVPL đã lập hồ sơ khởi kiện vụ án hành chính và tham gia tố tụng tại tòa án các cấp để đề nghị tòa án xem xét hủy GCNQSDĐ số CD089088 đã cấp cho chị Nguyễn Thị Hà.

Ngày 24/3/2022, TAND tỉnh đã đưa vụ án ra xét xử và tại Bản án hành chính sơ thẩm, TAND tỉnh đã bác yêu cầu khởi kiện của ông Bùi Văn Thế. Ông Thế tiếp tục có đơn kháng cáo toàn bộ bản án sơ thẩm của TAND tỉnh. Ngày 27/6/2023, TAND cấp cao tại Hà Nội đã đưa vụ án ra xét xử phúc thẩm. Tại Bản án phúc thẩm của TAND cấp cao đã xử chấp nhận kháng cáo của ông Bùi Văn Thế, hủy GCNQSDĐ số CD 089088, ngày 12/1/2016 của UBND huyện Quảng Xương cấp cho chị Nguyễn Thị Hà.

TGVPL Lê Khắc Hải cho biết: Bản án phúc thẩm của TAND cấp cao chấp nhận kháng cáo của ông Bùi Văn Thế để hủy GCNQSDĐ đã cấp cho chị Nguyễn Thị Hà với lý do Biên bản giao đất và Biên bản kiểm tra hiện trạng của UBND thị trấn Quảng Xương thể hiện diện tích đất ông Thế chuyển nhượng cho bà Lài là 104m2, trong đó có chiều rộng trước, sau là 4m, chiều dài là 26m. Các tài liệu trong hồ sơ vụ án thể hiện, ngay từ đầu, khi cấp GCNQSDĐ cho bà Lài, các cơ quan có thẩm quyền không lập bản mô tả ranh giới, mốc giới sử dụng đất hoặc biên bản kiểm tra thực địa có xác nhận của các hộ giáp ranh; không trích đo thửa đất theo hiện trạng trước khi cấp GCNQSDĐ. Do đó, việc cấp GCNQSDĐ cho bà Lài là không đúng với hiện trạng sử dụng đất mà các bên thỏa thuận chuyển nhượng.

Theo TGVPL Lê Khắc Hải, mặc dù GCNQSDĐ đã cấp cho chị Hà được xác định là thông qua hợp đồng cho, tặng QSDĐ, nhưng do ngay từ đầu, việc cấp GCNQSDĐ cho bà Lài năm 2009 là không bảo đảm các thủ tục và không đúng với thực tế hiện trạng sử dụng đất nên GCNQSDĐ đã cấp cho chị Hà ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của ông Thế.

“Thông qua nội dung của vụ án, tôi cho rằng trong quá trình xem xét cấp GCNQSDĐ cho người dân, các cơ quan có thẩm quyền cần phải tiến hành đầy đủ các trình tự, thủ tục theo quy định, đặc biệt là trình tự, thủ tục về lập bản mô tả ranh giới, mốc giới sử dụng đất, hoặc biên bản kiểm tra thực địa có xác nhận của các hộ giáp ranh để tránh trường hợp việc cấp GCNQSDĐ làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người khác, dễ phát sinh tranh chấp, khiếu kiện phức tạp về đất đai”, TGVPL Lê Khắc Hải nhấn mạnh.

Minh Hiền