Để sớm giúp bà con “an cư” thực sự

Trước diễn biến phức tạp của thời tiết, nhiều khu vực trên địa bàn tỉnh được xác định có nguy cơ cao chịu ảnh hưởng của thiên tai và đã được công bố tình huống khẩn cấp. Dù vậy, đến nay một số dự án di dời, sắp xếp dân cư dù đã được phê duyệt chủ trương đầu tư nhưng tiến độ chậm, khiến nỗi lo của người dân vẫn luôn thường trực.

Một điểm sạt lở trên Quốc lộ 15C đoạn qua xã Pù Nhi đến nay vẫn đang chờ được khắc phục.

Do ảnh hưởng của bão số 3, số 4 năm 2024 và hoàn lưu sau bão đã gây sạt lở nghiêm trọng tại nhiều xã trên địa bàn huyện Mường Lát cũ. Ngày 7/10/2024, UBND tỉnh đã ban hành quyết định công bố các tình huống khẩn cấp về sạt lở đất làm hư hỏng công trình hạ tầng, ảnh hưởng trực tiếp đến an toàn khu dân cư. Quyết định này được xem như lời cảnh báo cấp bách về mức độ rủi ro ngày càng tăng của thiên tai tại khu vực miền núi và là cơ sở để bố trí nguồn vốn đầu tư dự án khắc phục. Tại bản Tung, xã Trung Lý có 63 hộ dân với hơn 300 nhân khẩu vẫn đang sống trong vùng có nguy cơ sạt lở cao, dù đã được UBND tỉnh ban bố tình huống khẩn cấp, đã có chủ trương đầu tư dự án tái định cư, nhưng đến nay dự án vẫn chưa thể triển khai do nhiều nguyên nhân.

Con đường dẫn vào bản Tung dài hơn 12km, ngoằn ngoèo men theo sườn núi với nhiều điểm sạt lở. Trưởng bản Giàng A Hòa cho biết: “Sau mỗi đợt mưa lũ, phía trên đồi lại xuất hiện vết nứt kéo dài, nhiều đất đá đổ xuống sát mép bản. Chính quyền xã đã phải cử lực lượng vào bản túc trực, di dời người dân rất vất vả. Cung sạt trên đỉnh đồi bao quanh bản dài khoảng 150m, sâu và rộng, độ sạt lún chênh từ 1,8 đến 2,5m. Mùa mưa bão nào cũng vậy, người dân đều sống trong nỗi lo nơm nớp. Không chỉ đối mặt nguy cơ sạt lở, nhiều hộ dân còn sinh sống trong những ngôi nhà đã xuống cấp, muốn xây mới hay tu sửa cũng không được vì đã có chủ trương đầu tư dự án. Bên cạnh đó, cũng vì chờ dự án mà đến nay bản Tung vẫn chưa có điện lưới quốc gia, đời sống sinh hoạt còn nhiều thiếu thốn".

Trao đổi với chúng tôi, Chủ tịch UBND xã Trung Lý Trần Văn Thắng cho biết: "Dự án sắp xếp, ổn định dân cư cho 63 hộ ở bản Tung đã được UBND tỉnh phê duyệt chủ trương đầu tư, quy mô 6ha, tổng vốn 18,9 tỷ đồng. Tuy nhiên, việc triển khai gặp nhiều vướng mắc do vị trí được chọn có địa hình phức tạp, khối lượng san lấp lớn, tổng mức đầu tư vượt định mức, đồng thời vướng thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất... Những khó khăn này khiến dự án chậm tiến độ, trong khi người dân vẫn phải “sống chung” với sạt lở qua từng mùa mưa bão".

Tại xã Mường Chanh, do ảnh hưởng của bão lũ đã gây sạt lở hai bên bờ suối Xim đoạn qua bản Chai và bản Ngố, ảnh hưởng trực tiếp đến 13 hộ dân với 57 nhân khẩu. Vị trí sạt lở gần nhất chỉ cách tuyến đường tỉnh 521E khoảng 7m, tiềm ẩn nguy cơ tiếp tục phát triển khi có mưa lớn, đe dọa cả nhà cửa lẫn an toàn giao thông. Ngoài những điểm sạt lở trên, tuyến đường từ bản Ngố đi bản Pù Đứa (xã Quang Chiểu) cũng bị đứt gãy hoàn toàn hơn 10m. Đây là tuyến đường huyết mạch nối xã Pù Nhi với xã Mường Chanh và xã Quang Chiểu phục vụ dân sinh và quốc phòng - an ninh khu vực biên giới. Việc khắc phục các điểm sạt lở đòi hỏi nguồn vốn lớn, trong khi ngân sách địa phương còn hạn hẹp, khiến việc đảm bảo giao thông, di dân, ổn định sản xuất gặp nhiều trở ngại.

Tương tự, tại xã Pù Nhi tình trạng sạt lở dọc bờ suối Poong đoạn qua bản Na Tao cũng đang đe dọa 56 hộ dân với 257 nhân khẩu. Các điểm sạt nằm sát Quốc lộ 15C (Km90+100 đến Km90+400), khu vực xung quanh đều là núi cao, độ dốc lớn, không còn quỹ đất phù hợp để di dời dân.

Trước thực tế đó, UBND các xã đã tổ chức bố trí lực lượng theo dõi chặt chẽ diễn biến sạt lở, cắm biển cảnh báo, khoanh vùng nguy hiểm, cử lực lượng túc trực tại các điểm sạt lở để bảo đảm an toàn cho người dân. Đồng thời, chỉ đạo tổ chức sơ tán, di dời người dân, học sinh, giáo viên tại các khu vực nguy cơ cao; tuyệt đối không để người dân quay lại sinh sống khi chưa có kết luận an toàn. Các địa phương phải bố trí nơi ở tạm, hỗ trợ lương thực, nhu yếu phẩm, không để ai bị đói, rét.

Về lâu dài, chính quyền cơ sở mong muốn các sở, ngành chức năng sớm khảo sát, đánh giá quy mô sạt lở, đề xuất phương án xử lý, bố trí nguồn vốn đầu tư cho các dự án. Đối với những dự án đã được phê duyệt chủ trương đầu tư, cần gấp rút hoàn thiện các thủ tục, tháo gỡ những khó khăn để sớm triển khai dự án.

Mỗi mùa mưa đi qua, những vết nứt mới lại xuất hiện, nỗi lo của người dân lại lớn dần. Còn với chính quyền địa phương, việc vừa phải đảm bảo an toàn tính mạng, vừa lo sinh kế cho người dân vùng sạt lở đang trở thành bài toán nan giải, đòi hỏi không chỉ sự quyết tâm mà còn cần nguồn lực đủ mạnh để sớm giúp bà con “an cư” thực sự.

Bài và ảnh: Đình Giang