Cải thiện cơ sở hạ tầng đô thị nhằm giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu

Dự án “Cải thiện cơ sở hạ tầng đô thị nhằm giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu cho 4 tỉnh ven biển Bắc Trung bộ Việt Nam” hướng tới một giải pháp toàn diện, mang tính bước ngoặt cho 4 tỉnh trọng điểm: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh và Ninh Bình.

Công trình hạng mục cấp nước sạch thuộc TDA cải thiện cơ sở hạ tầng đô thị Ngọc Lặc, xã Ngọc Lặc, tỉnh Thanh Hoá.

Trong những năm gần đây, cụm từ “biến đổi khí hậu” không còn là một khái niệm xa vời mà đã hiện hữu rõ nét qua những hiện tượng thời tiết cực đoan tại khu vực Bắc Trung bộ Việt Nam. Bão lũ liên miên, nước biển dâng, xâm nhập mặn và tình trạng sạt lở bờ biển nghiêm trọng đang đe dọa trực tiếp đến đời sống, sinh kế và sự phát triển bền vững của người dân nơi đây. Tần suất và cường độ ngày càng tăng của các hiện tượng thời tiết cực đoan, cùng với tốc độ gia tăng dân số và đô thị hóa, đang tạo ra những thách thức phát triển to lớn cho Việt Nam.

Trước thực trạng đó, dự án “Cải thiện cơ sở hạ tầng đô thị nhằm giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu cho 4 tỉnh ven biển Bắc Trung bộ Việt Nam” (gọi tắt là Dự án CRUIV) được Liên minh châu Âu (EU) và Cơ quan Phát triển Pháp (AFD) tài trợ, hướng tới một giải pháp toàn diện, mang tính bước ngoặt cho 4 tỉnh trọng điểm: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh và Ninh Bình, hỗ trợ các địa phương xây dựng hệ thống hạ tầng đô thị bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Dự án CRUIV thể hiện quan hệ đối tác bền chặt giữa Việt Nam, EU và AFD. Vốn vay ưu đãi 123 triệu euro từ AFD và khoản viện trợ không hoàn lại 5 triệu euro của EU cho thấy cam kết mạnh mẽ của các đối tác quốc tế đối với phát triển bền vững của Việt Nam. Cùng với 28 triệu euro vốn đối ứng của Việt Nam, các nguồn lực này tạo điều kiện cho một cách tiếp cận toàn diện và hợp tác nhằm tăng cường khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu tại các địa phương tham gia dự án.

Dự án được triển khai với sự hỗ trợ kỹ thuật của Liên doanh Công ty TNHH Tư vấn Xây dựng Coninco (Việt Nam) và Công ty Tư vấn Berim (Pháp), đơn vị này đảm nhiệm vai trò tư vấn hỗ trợ kỹ thuật cho dự án, cung cấp chuyên môn trong các lĩnh vực quản lý hạ tầng đô thị, xử lý nước thải, quy hoạch bền vững và tăng cường năng lực thể chế cho các địa phương tham gia dự án.Liên doanh này phối hợp chặt chẽ với Ban Quản lý dự án và các bên liên quan nhằm đảm bảo tiến độ, chất lượng và tính bền vững của các hạng mục đầu tư.

Mục tiêu tổng quát của dự án là phát triển cơ sở hạ tầng đô thị nhằm thúc đẩy khả năng thích ứng và khả năng chống chịu của các cộng đồng người dân địa phương trước những tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu.

Mục tiêu cụ thể của dự án hướng tới 4 nội dung chính:

√ Tăng cường an toàn và an ninh cho người dân và giảm thiệt hại vật chất do lũ lụt gây ra thông qua một hệ thống bảo vệ và thoát nước được củng cố.

√ Nâng cấp các tuyến đường công vụ, đặc biệt là các tuyến đường phục vụ hiệu quả công tác sơ tán, cứu hộ người dân bị ảnh hưởng trực tiếp bởi lũ lụt.

√ Tổ chức thu gom, xử lý nước thải nhằm cải thiện môi trường tại địa phương.

√ Tăng cường năng lực của chính quyền đô thị và các cơ quan trong việc đảm bảo tính bền vững của đầu tư, nâng cao hiệu quả quản lý và dịch vụ, đồng thời đảm bảo phát triển đô thị có tính đến những hạn chế về xã hội và môi trường, từ đó đáp ứng yêu cầu của dân số gia tăng và mức sống ngày càng tăng.

Giống như nhiều khu vực đang phát triển khác của Việt Nam, hệ thống dịch vụ đô thị của khu vực 4 tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh và Ninh Bình vẫn còn gặp nhiều thách thức do rủi ro khí hậu và suy thoái môi trường. Để giải quyết vấn đề này, dự án đầu tư xây dựng hệ thống thu gom và xử lý nước thải, nâng cấp hệ thống thoát nước và gia cố bờ sông, cũng như cải thiện hệ thống đường giao thông nhằm đảm bảo khả năng tiếp cận an toàn trong tình huống khẩn cấp.

Toàn cảnh hội nghị.

Ngày 14/10/2025, tại phường Hạc Thành, tỉnh Thanh Hóa, đã diễn ra Hội nghị “Tăng cường năng lực về quản lý nước thải bền vững tại các tỉnh ven biển Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An và Hà Tĩnh” do Ban quản lý Dự án Đầu tư xây dựng các công trình Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Thanh Hóa chủ trì, với sự tham gia của đại diện 5 Ban Quản lý dự án, các sở, ngành và chuyên gia dự án.

Đây là sự kiện nằm trong khuôn khổ Dự án CRUIV, vốn vay AFD và khoản viện trợ không hoàn lại của Liên minh Châu Âu (EU), với mục tiêu hỗ trợ các địa phương xây dựng hệ thống hạ tầng đô thị bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Tại hội nghị, các chuyên gia đã trình bày các chuyên đề về kết quả khảo sát hộ gia đình đối với việc kết nối hệ thống thoát nước thải, sử dụng bản đồ để minh họa mạng lưới và kết quả khảo sát cụ thể. Các bài thuyết trình tập trung vào giải pháp khuyến khích người dân đấu nối, bao gồm các giải pháp kỹ thuật, chính sách hỗ trợ, cơ chế khuyến khích và quy định quản lý, kèm theo các bản phác thảo mô hình minh họa. Qua đó, giúp nâng cao năng lực của chính quyền địa phương và người dân trước những thách thức của biến đổi khí hậu và suy thoái môi trường.

Các chuyên gia của Liên doanh Công ty TNHH Tư vấn Xây dựng Coninco (Việt Nam) và Công ty Tư vấn Berim (Pháp), trong khuôn khổ Hợp phần Hỗ trợ Kỹ thuật của Dự án CRUIV, đã trình bày các chuyên đề về đào tạo quản lý nước thải, cơ chế khuyến khích đấu nối và mô hình quản lý bền vững tại địa phương.

Ông Ian Wood, Tư vấn trưởng hỗ trợ kỹ thuật trình bày chuyên đề về đào tạo quản lý nước thải, các vấn đề chính về đấu nối nước thải hộ gia đình.

Các đại biểu thảo luận tại hội nghị.

Các chuyên đề được các chuyên gia thuyết trình tại hội nghị tập trung vào giải pháp khuyến khích người dân đấu nối, bao gồm các giải pháp kỹ thuật, chính sách hỗ trợ, cơ chế khuyến khích, và quy định quản lý, kèm theo các bản phác thảo mô hình minh họa.

Ngoài ra, hội nghị còn thảo luận về mô hình quản lý, cơ chế sở hữu, vận hành và tài chính cho các hệ thống mới trong bối cảnh bộ máy chính quyền địa phương hai cấp vừa được vận hành. Sự kiện này nằm trong chương trình tổng thể tăng cường thể chế và nâng cao năng lực nhằm đảm bảo tính bền vững khi các công trình đi vào vận hành. Kết quả mong đợi là phát triển được hệ thống xử lý chất thải rắn, tăng công suất xử lý nước và nước thải, đồng thời tăng số lượng hộ gia đình được tiếp cận mạng lưới thoát nước và cấp nước tốt hơn.

Ông Ian Wood, Trưởng nhóm Tư vấn Hỗ trợ Kỹ thuật, cho biết chương trình tập huấn này đang tận dụng chuyên môn của các chuyên gia quốc tế và trong nước về quản lý nước thải, nhằm hỗ trợ chính quyền địa phương trong giai đoạn chuyển đổi quan trọng này.

Ông nhấn mạnh: “Quá trình chuyển đổi từ giai đoạn xây dựng sang vận hành cần diễn ra nhanh chóng và hiệu quả để khắc phục tình trạng thiếu hụt cơ cấu tổ chức quản lý tại các khu vực dự án. Bằng cách tập trung vào các vấn đề thực tiễn như khuyến khích hộ dân đấu nối và thiết lập cơ chế giám sát rõ ràng, chúng tôi hướng tới đảm bảo tính bền vững và hiệu quả vận hành lâu dài của hệ thống.”

Ông David Descarpentries, chuyên gia quốc tế về quản lý nước thải, cũng chia sẻ: “Thành công lâu dài của các hệ thống mới này phụ thuộc vào mức độ người dân tham gia đấu nối vào mạng lưới thoát nước thải - đây là yếu tố then chốt ảnh hưởng trực tiếp đến tính bền vững. Thách thức này, thường được gọi là ‘trở ngại chặng cuối’ (last-mile problem), là khó khăn phổ biến trong các dự án ODA tại các quốc gia đang phát triển, không riêng Việt Nam. Các phiên thảo luận hôm nay được thiết kế để phân tích sâu vấn đề này và chia sẻ kinh nghiệm quốc tế giúp địa phương vượt qua khoảng trống đó”.

Liên minh châu Âu và AFD là hai nhân tố then chốt trong Dự án CRUIV, tài trợ tài chính và hỗ trợ kỹ thuật, thể hiện cam kết mạnh mẽ với phát triển bền vững, thông qua đầu tư hạ tầng, cảnh báo sớm và các giải pháp quy hoạch đô thị thích ứng.

Công Khánh (CTV)