Về với cộng đồng để “gặp gỡ” văn hóa bản địa

Trước xu hướng du lịch tìm về những giá trị văn hóa đặc sắc, các điểm đến du lịch cộng đồng xứ Thanh đang trở thành lựa chọn hấp dẫn đối với nhiều du khách. Loại hình du lịch này không chỉ mang đến những trải nghiệm chân thực, mà còn tạo nên sự gắn kết giữa du khách và cộng đồng địa phương, góp phần lan tỏa những giá trị văn hóa bản địa.

Đội văn nghệ Pù Luông trong trang phục truyền thống đồng bào Thái biểu diễn văn nghệ phục vụ du khách.

Miền Tây xứ Thanh được thiên nhiên ưu ái ban tặng cho cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, phong phú. Nơi đây không chỉ hút khách bởi những khu rừng nguyên sinh bạt ngàn, những dãy núi hùng vĩ, hay những thác nước đẹp... mà còn bởi những giá trị văn hóa đặc sắc của đồng bào các dân tộc Thái, Thổ, Mường, Mông, Dao, Khơ Mú. Những yếu tố này được xác định là nền tảng vững chắc để du lịch cộng đồng từng bước khẳng định thương hiệu, trở thành một trong những sản phẩm du lịch thế mạnh của tỉnh, mang đến những hành trình khám phá đầy hấp dẫn đối với du khách.

Trong những năm gần đây, mô hình du lịch cộng đồng ở một số địa phương đã có bước chuyển mình rõ rệt. Nhiều bản làng đã đón lượng lớn khách du lịch trong nước và quốc tế nhờ sự chuẩn bị bài bản, từ việc đầu tư cơ sở vật chất, xây dựng khu nghỉ dưỡng, homestay, đào tạo kỹ năng làm du lịch cho cộng đồng, đến việc hình thành các tour, tuyến tham quan mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Một trong những điểm sáng phải kể đến chính là Khu Du lịch sinh thái cộng đồng Pù Luông - nơi được ví như “Sa Pa thu nhỏ". Nếu đã từng đến đây dù chỉ một lần, dù là mùa nào trong năm, hẳn du khách sẽ ấn tượng với vẻ đẹp hoang sơ, kỳ vĩ của núi rừng cùng những trải nghiệm văn hóa đặc sắc như: nhảy sạp, chế biến và thưởng thức ẩm thực, chèo bè tre... Đến nay, bản Đôn, bản Bầm, bản Hiêu, bản Báng, bản Son - Bá - Mười... là những cái tên đã không còn xa lạ với du khách yêu thích trải nghiệm.

Anh Trần Văn Dũng, một du khách đến từ Hà Nội chia sẻ sau chuyến đi đến bản Đôn: “Tôi đã đi khá nhiều điểm du lịch cộng đồng, nhưng ở Pù Luông, tôi cảm nhận được một không gian văn hóa rất riêng. Người dân thân thiện, đồ ăn ngon, không khí trong lành, đặc biệt là cách mà cộng đồng gìn giữ môi trường cũng như lan tỏa giá trị truyền thống khiến tôi thực sự ấn tượng. Bởi vậy, hành trình đến với Pù Luông không chỉ dừng lại ở việc ngắm cảnh hay nghỉ dưỡng, mà còn đưa chúng tôi đến với trải nghiệm cuộc sống thực tế của người dân bản địa và nghe kể về những phong tục của đồng bào Thái giữa những ngôi nhà sàn truyền thống”.

Không chỉ có Pù Luông, nhiều điểm đến khác như bản Năng Cát - thác Ma Hao (xã Linh Sơn), bản Mạ (xã Thường Xuân), bản Ngàm (xã Sơn Điện), bản Bút (xã Nam Xuân)... cũng đang từng bước “định vị” chỗ đứng trên bản đồ du lịch cộng đồng. Dù mới khai thác trong những năm gần đây, song những bản làng này được du khách yêu thích bởi nét nguyên sơ vốn có và những “chất liệu vàng” trong văn hóa truyền thống. Đến với bản Năng Cát, nơi sinh sống của đồng bào Thái, xen giữa không gian xanh mát của thiên nhiên là những ngôi nhà sàn truyền thống, mang đến cho du khách cảm giác bình yên, hòa mình với núi rừng. Tại đây, du khách có thể tìm hiểu, tham gia vào các hoạt động như dệt thổ cẩm, thu hoạch mật ong, nấu ăn cùng người dân, tắm suối, hay hòa mình vào những điệu múa xòe, múa sạp làm đắm say lòng người. Nhờ đó, du lịch cộng đồng ở đây không còn đơn thuần “đi để xem”, mà là chuyến đi để du khách thêm yêu văn hóa bản địa, kết nối với cộng đồng.

Thực tế cho thấy, khi người dân trực tiếp tham gia vào chuỗi hoạt động du lịch, từ cung cấp dịch vụ lưu trú, ẩm thực, hướng dẫn viên, tổ chức biểu diễn nghệ thuật đến sản xuất thủ công truyền thống, không chỉ giúp họ cải thiện thu nhập, mà còn bồi đắp lòng tự hào về bản sắc dân tộc mình. Để du lịch cộng đồng trở thành điểm nhấn trong phát triển “ngành công nghiệp không khói”, thời gian qua, tỉnh Thanh Hóa đã ban hành một số chính sách hỗ trợ phát triển mô hình du lịch gắn với bảo tồn văn hóa. Cùng với đó là sự tham gia tích cực của các sở, ngành, đơn vị liên quan trong việc đào tạo nguồn nhân lực, nâng cao nhận thức cho người dân trong phát triển du lịch.

Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Du lịch và Văn hóa, Điện ảnh tỉnh Nguyễn Thị Mai Hương cho biết: “Trung tâm đã tổ chức các lớp tập huấn biên đạo, tập luyện và hỗ trợ đạo cụ, trang phục cho đội văn nghệ tại các điểm du lịch cộng đồng. Trong đó, tập trung truyền đạt phương pháp đạo diễn, biên đạo chương trình văn nghệ dân gian phục vụ khách du lịch và các hoạt động sinh hoạt văn hóa cộng đồng; hướng dẫn xây dựng chương trình văn nghệ dân gian phục vụ du khách tại điểm du lịch; cách thức tổ chức buổi biểu diễn giao lưu văn nghệ, tương tác cùng Nhân dân và du khách. Cùng với đó, hỗ trợ đạo cụ, trang phục phù hợp cho các đội văn nghệ. Mục tiêu không chỉ là thu hút khách du lịch, mà còn góp phần gìn giữ, phát huy giá trị văn hóa của đồng bào các dân tộc khu vực miền núi của tỉnh”.

Trong hành trình trở về với cộng đồng, gặp gỡ văn hóa bản địa nơi miền Tây xứ Thanh, du khách không chỉ mang theo những bức ảnh đẹp, những món quà lưu niệm, mà còn mang theo ký ức về những điểm đến “An toàn, văn minh, thân thiện”. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu, du lịch cộng đồng xứ Thanh cũng đối mặt với không ít thách thức trong quy hoạch, hạ tầng giao thông kết nối một số điểm đến còn khó khăn, chất lượng nguồn nhân lực hạn chế... Vì vậy, việc phát triển du lịch cộng đồng cần được các cấp, ngành đặc biệt quan tâm, gắn liền với bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, tránh tình trạng sao chép mô hình, để du lịch cộng đồng thực sự có điểm nhấn, trở thành sản phẩm đặc sắc của tỉnh.

Bài và ảnh: Hoài Anh