“Nói không với thuốc lá” vì sức khỏe cộng đồng

Thuốc lá từ lâu đã được Tổ chức Y tế thế giới xác định là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật và tử vong sớm. Tại Việt Nam, thuốc lá vẫn đang là mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng, tạo ra gánh nặng lớn cho hệ thống y tế và xã hội. Trong bối cảnh đó, việc lan tỏa thông điệp “Nói không với thuốc lá vì sức khỏe cộng đồng” có ý nghĩa quan trọng, góp phần xây dựng môi trường sống an toàn, lành mạnh cho mỗi người dân.

Theo các nghiên cứu y học, trong khói thuốc lá có chứa hàng nghìn chất độc hại, trong đó có nhiều chất gây ung thư. Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như ung thư phổi, bệnh tim mạch, đột quỵ, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)... Đáng lo ngại, khói thuốc thụ động cũng gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người xung quanh, đặc biệt là trẻ em, phụ nữ mang thai và người cao tuổi. Các bác sĩ cho biết, tại nhiều cơ sở y tế, số ca bệnh liên quan đến thuốc lá chiếm tỷ lệ đáng kể trong tổng số bệnh nhân điều trị nội trú và ngoại trú. Bệnh thường diễn tiến âm thầm, khi phát hiện thì đã ở giai đoạn muộn, gây khó khăn cho điều trị và ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Bên cạnh thuốc lá truyền thống, thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đang nổi lên như một thách thức mới trong công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá. Với thiết kế bắt mắt, mùi vị đa dạng và sự quảng bá sai lệch là “ít hại”, các sản phẩm này dễ thu hút giới trẻ, học sinh, sinh viên. Trên thực tế, thuốc lá điện tử vẫn chứa nicotine – chất gây nghiện mạnh – cùng nhiều hóa chất độc hại khác, ảnh hưởng tiêu cực đến trí nhớ, khả năng tập trung, tâm lý và sự phát triển não bộ của thanh thiếu niên. Việc sử dụng thuốc lá điện tử còn tiềm ẩn nguy cơ dẫn đến sử dụng thuốc lá truyền thống trong tương lai.

Tác hại của thuốc lá không chỉ dừng lại ở sức khỏe cá nhân mà còn tạo ra gánh nặng kinh tế – xã hội lớn. Chi phí khám chữa bệnh các bệnh liên quan đến thuốc lá rất tốn kém, kéo theo áp lực cho quỹ bảo hiểm y tế và hệ thống y tế công cộng.

Bác sĩ Nguyễn Văn Thanh, Trưởng khoa khám bệnh Bệnh viện Phổi Thanh Hóa, chia sẻ: Ghi nhận tại bệnh viện, phần lớn bệnh nhân mắc các bệnh hô hấp mạn tính hoặc ung thư phổi đều có tiền sử hút thuốc lá lâu năm. Nhiều trường hợp không chỉ ảnh hưởng sức khỏe cá nhân mà còn tác động lớn đến kinh tế gia đình.

Nhận thức rõ tác hại của thuốc lá, thời gian qua, tỉnh Thanh Hóa đã ban hành nhiều chủ trương, kế hoạch nhằm tăng cường công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá. Ban Chỉ đạo Phòng, chống tác hại của thuốc lá tỉnh được kiện toàn; Chiến lược quốc gia về phòng, chống tác hại thuốc lá đến năm 2030 được triển khai đồng bộ trên địa bàn. Đặc biệt, ngành Y tế Thanh Hóa xác định xây dựng môi trường không khói thuốc tại cơ sở y tế, trường học, cơ quan hành chính là nhiệm vụ trọng tâm. Sở Y tế đã ban hành các quy định cụ thể, yêu cầu các đơn vị trực thuộc niêm yết biển cấm hút thuốc tại các vị trí dễ quan sát; lồng ghép nội dung phòng, chống tác hại thuốc lá vào sinh hoạt chuyên môn; gắn trách nhiệm người đứng đầu trong việc duy trì môi trường làm việc không khói thuốc.

Cùng với đó, công tác truyền thông được đẩy mạnh thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, các lớp tập huấn và truyền thông trực tiếp tại cộng đồng. Những thông điệp ngắn gọn, dễ nhớ như “Không hút thuốc – bảo vệ chính bạn và người thân”, “Trường học không khói thuốc – môi trường an toàn cho học sinh” đang dần lan tỏa sâu rộng.

Học sinh Trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh Thanh Hóa, tìm hiểu tác hại của thuốc lá.

Tại nhiều trường THCS, THPT trên địa bàn tỉnh, nội dung này được lồng ghép thường xuyên trong các buổi sinh hoạt dưới cờ, hoạt động ngoại khóa và giáo dục kỹ năng sống. Các trường học treo biển “Cấm hút thuốc” trong khuôn viên, ký cam kết không hút thuốc đối với cán bộ, giáo viên và học sinh; đồng thời phối hợp chặt chẽ với phụ huynh trong quản lý, giáo dục học sinh ngoài giờ học. Nhiều trường chủ động mời cán bộ y tế đến nói chuyện chuyên đề, cung cấp thông tin khoa học về tác hại của thuốc lá, thuốc lá điện tử đối với sức khỏe và khả năng học tập.

Thầy Hà Duyên Tùng, Hiệu trưởng Trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh Thanh Hóa, cho biết: Sau các buổi truyền thông, học sinh hiểu rõ hơn thuốc lá điện tử không hề vô hại. Các em chủ động trao đổi với thầy cô, mạnh dạn từ chối khi bị rủ rê. Đây là tín hiệu rất tích cực trong việc phòng ngừa từ sớm.

Là học sinh lớp 11, em Lê Minh Hiếu chia sẻ: Trước đây em từng nghĩ thuốc lá điện tử chỉ là đồ chơi, không nguy hiểm. Sau khi được nghe bác sĩ phân tích tác hại, em thấy sợ và nhắc cả bạn bè không nên thử.

Nói không với thuốc lá không chỉ là việc của riêng ngành y tế, mà cần sự chung tay của cả cộng đồng. Mỗi người dân hãy bắt đầu từ những hành động thiết thực: không hút thuốc nơi công cộng, không hút thuốc trong gia đình, từ bỏ thuốc lá để bảo vệ sức khỏe bản thân và người thân.

Tô Hà