Miền Nam trong trái tim Người

“Bác nhớ miền Nam nỗi nhớ nhà/ Miền Nam mong Bác nỗi mong Cha” - miền Nam luôn hiện hữu trong con tim, khối óc của Người. Những năm tháng trước khi Người đi xa, Bác vẫn đi bộ, tập leo dốc - Bác kiên trì rèn luyện để thực hiện ý định vào thăm đồng bào, đồng chí miền Nam - “để chúc mừng đồng bào, cán bộ và chiến sĩ anh hùng; thăm hỏi các cụ phụ lão, các cháu thanh niên và nhi đồng yêu quý của chúng ta”.

Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp cùng đoàn đại biểu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân giải phóng miền Nam trong vườn xoài ở Phủ Chủ tịch, ngày 15/11/1965. Ảnh tư liệu

​Bác còn viết thư cho đồng chí Lê Duẩn đề nghị sửa một chữ trong Nghị quyết của Bộ Chính trị là “để Bác vào miền Nam” từ “sau” thành “trước” ngày thắng lợi hoàn toàn.

​Người nói: “Nam Bộ là máu của Việt Nam, là thịt của Việt Nam”.

​1. Ước nguyện xuất phát từ “Trái tim Bác Hồ” lúc cuối đời của Bác không thực hiện được vì sức khỏe của Bác ngày càng giảm sút. Tuy đã mệt phải nằm trên giường bệnh, nhưng cứ sau cơn mệt nặng, lúc tỉnh lại thì câu đầu tiên của Bác hỏi là: Hôm nay đồng bào miền Nam đã thắng đến đâu? Và Bác vẫn yêu cầu được nghe tin tức, đặc biệt là tin về miền Nam và những tin quan trọng trên thế giới. Tại khu nhà sàn của Bác, có cây vú sữa và hai cây dừa giống từ miền Nam gửi ra và được Bác luôn chăm sóc theo cách đặc biệt của mình làm cho hai cây lớn đều.

​Hôm đó, Bác mệt nặng hơn, Bác yêu cầu các giáo sư, bác sĩ uống nước dừa. Các đồng chí phục vụ đã hái dừa và dâng lên Bác một cốc nước dừa với hai miếng cùi. Bác đã nhận được một chút nước dừa để mang theo mình một chút nước ngọt mát - ấm lành của miền Nam “dù phải từ biệt thế giới này”.

​Các đồng chí gần gũi Bác kể lại: “Trước lúc đi xa, Bác muốn được nghe một câu hò ví dặm quê hương mà từ thuở ấu thơ, Bác đã được thân mẫu Hoàng Thị Loan hát ru, nhưng “xung quanh vẫn lặng như tờ”. Không một ai trong phòng có thể làm được điều ước ấy của Bác. Sau đó, Bác lại muốn nghe một câu hò xứ Huế, nơi có thời kỳ song thân của Người sống và thân mẫu của Người đã chịu bao đau thương cùng miền Nam. Lần thứ ba, Bác muốn được nghe làm điệu quan họ của vùng Kinh Bắc và “may sao” có một cô y tá đã đáp ứng được yêu cầu của Bác. Người ơi người ở đừng về... thì cả căn phòng “xao động trong nước mắt” vì thương Bác vô cùng! Nhạc sĩ Trần Hoàn nghe được chuyện này đã rất xúc động và “thức cả đêm” để ra đời nhạc phẩm tuyệt vời: “Lời Bác dặn trước lúc đi xa” - một trong những bài hát hay nhất về Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu: “Bác muốn nghe một câu hò xứ Nghệ/Nhưng không gian vẫn bốn bề lặng lẽ/Bác chờ mãi chờ mãi không thôi...”. Khi tiếng hát tuyệt vời của Nghệ sĩ Nhân dân Thanh Hoa vang lên, không một ai có thể cầm nổi nước mắt vì thương Bác biết bao nhiêu!

​Dũng sĩ diệt Mỹ ở tuổi thiếu niên Hồ Thị Thu kể: “Khi được tặng danh hiệu dũng sĩ diệt Mỹ, các chú giải phóng thưởng huy hiệu Bác Hồ - phần thưởng “vô cùng cao quý” mà “cháu ngày đêm giở ra xem vẫn không thấy chán”! Khi được ra Bắc và lần đầu tiên được gặp Bác, “cô nhí” đánh Mỹ gan dạ là thế đã không nói lên lời”. Người hỏi: “Cháu học lớp mấy rồi?”. Và khi được nghe: “Cháu chưa biết chữ...” - Bác rơm rớm nước mắt, còn cháu “nước mắt cứ giàn giụa...”. Bác kéo cháu lại gần, sửa lại vành mũ tai bèo của cháu và xúc động nói: “Rồi cháu sẽ được đi học”. Hồ Thị Thu thưa với Bác Hồ “không sợ gian khổ, không sợ chết mà chỉ sợ có một điều...”. Bác hỏi: “Cháu sợ điều gì?” “...Chúng cháu chỉ sợ bị mù cả hai con mắt, sau này sẽ không được nhìn thấy Bác?”. Nghe cháu nói, Bác cảm động chớp chớp mắt rồi kéo cháu vào lòng...”. Một lần khác, Thu lại được cùng các chị dũng sĩ miền Nam vào thăm và chúc Tết Bác Hồ (1968) - Có cả đoàn đại biểu Cu Ba đến thăm Bác. Một cô nhà báo trong đoàn nói với Người: “Thưa Bác, ở bên Bác, sống trong tình cảm của Bác thì người già sẽ trẻ lại, các cháu sẽ lớn lên rất nhanh...” và Hồ Thị Thu không thể nào ngờ đó là mùa Xuân cuối cùng được gặp Người!

​2. Trong cuộc đời “Bảy chín mùa Xuân” của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dành nhiều nước mắt nhất để khóc riêng cho miền Nam: “Bác ơi! Đời Bác muốn chẳng ai phải khóc/ Nên Bác bao lần đã khóc miền Nam...”. Năm 1963, Bác gặp đoàn anh hùng dũng sĩ miền Nam. Ngay khi thấy Bác, cả đoàn reo mừng: “Bác, Bác, Bác ơi! Chúng cháu nhớ Bác quá, đồng bào miền Nam nhớ Bác quá!”. Cả đoàn đều khóc vì sung sướng và vây quanh Bác - như những người con quây quần bên Cha! Mắt ngấn lệ, Người nói: "Bác mong các cháu lắm, Bác nhớ đồng bào miền Nam!”. Chiến sĩ - Nghệ sĩ Diệp Minh Châu “sau khi nghe lời Tuyên ngôn Độc lập của Cha..., con cảm xúc vô cùng và vừa khóc con vừa cắt lấy dòng máu trong cánh tay niên thiếu của con để vẽ hình Cha và hình 3 anh em nhỏ Trung, Nam, Bắc”. Anh hùng liệt sĩ Nguyễn Văn Trỗi trong phút giây thiêng trước làn đạn quân thù sắp găm vào thân thể đã gọi Bác ba lần... ! Tháng 3/1969, Bác gặp Huỳnh Thị Kiều, nữ du kích anh hùng Quảng Nam bị địch bắt tra tấn dã man và chặt một chân! Khi Bác vừa bước vào, Kiều bỏ nạng chạy lại bên Bác. Thấy Kiều chệnh choạng, Bác bước lên, Kiều sà vào lòng Bác và khóc nức nở... Địch chặt chân chị - người con gái ấy không hề rơi nước mắt; bây giờ gặp được Bác, chị lại tức tưởi khóc - như một đứa trẻ, nước mắt chị thấm đẫm vai áo Người...

​Với đồng bào Nam Bộ, nỗi đau sâu xa nhất và lâu nhất cho đến tận ngày nay là sau 50 năm giải phóng mà không một lần được đón Bác Hồ: “Chưa gặp Bác, Bác mất rồi/ Con đành chẳng trọn làm người Việt Nam/ Đầm đìa mưa ướt Sài Gòn/ Trời như chia sẻ nỗi buồn mất Cha”. Sau ngày đất nước giải phóng, đồng bào Nam Bộ đã đến Thủ đô và vào lăng viếng Người. Mỗi người vào thăm đều có một tình cảm riêng, nhưng bao trùm lên hết thảy là tình thương nhớ vô hạn của những người con ở phương Nam - “đi trước, về sau” - với Bác: “Thân thương bộ áo bạc màu/ Đây chòm râu, nọ trán cao nghìn trùng/ Vòng tay khép, dáng khiêm cung/ Vành môi như muốn nhủ cùng miền Nam”. (Vĩnh biệt Bác - Hưởng Triều). Trong nỗi đau thương vô hạn, những người con trung hiếu miền Nam ước mơ được sống mãi bên cạnh Cha già kính yêu của dân tộc: Mai về miền Nam thương trào nước mắt!/ Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác/ Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây!/ Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này. (Viếng lăng Bác - Viễn Phương).

​Nhà thơ Thanh Hải có mặt trong đoàn đại biểu Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam ra thăm miền Bắc (10/1962) và “vinh dự lớn nhất” là được gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ông dâng lên Bác tập thơ của anh Trọng Tuyển chép bằng tay. Trước khi hy sinh, anh Tuyển có một ước mơ duy nhất là được kính tặng Người. Bác cầm tập thơ lặng đi một lúc... Khi GS Nguyễn Văn Hiếu dâng lên Bác tặng phẩm của đồng miền Nam, Người đưa tay lên trái tim và nói: “- Bác chẳng có gì tặng lại cả, chỉ có cái này”. Nghĩ một chút, Bác nói: “- Miền Nam luôn trong trái tim tôi”. Nhà thơ Thanh Hải còn kể: Khi đến thăm kỳ họp của Quốc hội, Bác kéo ông đến gần và bảo ngâm cho Bác nghe một bài thơ. Ông quá xúc động nhưng bỗng nhớ ra: “ - Bên bến Ô Lâu” ! Ngâm đến câu: “Ôm hôn ảnh Bác mà ngờ Bác hôn” thì quên mất đoạn sau. Bác thấy tôi quên, liền ôm tôi hôn. “- Đấy, hôm nay Bác hôn thật đấy!”. “Trời ơi, tôi sướng quá” và may sao một nhà nhiếp ảnh đã kịp ghi lại phút thiêng liêng đó và mãi sau này ông vẫn thấy “như còn ấm hơi Bác”. Người ôm hôn GS Nguyễn Văn Hiếu và nhà thơ Thanh Hải, nhưng chính là Người đã ôm hôn cả miền Nam!

​Khi Bác được Quốc hội trao tấm huân chương cao quý nhất của Việt Nam - Huân chương Sao Vàng, Bác đã nói: “Để đến ngày thống nhất, đồng bào miền Nam sẽ trao cho Bác. Tấm lòng của Bác với miền Nam thật đẹp, thật nhân văn và thật cảm động biết bao!

​3. Hình ảnh Bác kính yêu luôn khắc sâu vào tâm khảm của mỗi người dân thành phố mang tên Người, trong lòng đồng bào miền Nam để thực hiện trọn vẹn Di chúc thiêng liêng của Người. Tình cảm của Bác đối với miền Nam là một tình thương bao la thầm kín; đó là tình thương của người “Cha”, người “Bác” đối với tất cả mọi nhà, mọi người ở miền Nam. Tình cảm ấy đọng lại trong những lời Người trả lời phỏng vấn của đồng chí Mác-đa-rô-bát, phóng viên báo Grama (tháng 7/1969): “Miền Bắc đã được giải phóng 25 năm rồi, nhưng trong suốt thời gian đó, miền Nam chưa được hưởng lấy một ngày hòa bình. Ở miền Nam Việt Nam, những người dưới 25 tuổi không biết nghĩa chữ tự do. Mỗi người, mỗi gia đình đều có một nỗi đau khổ riêng và gộp cả những nỗi đau khổ riêng của người, mỗi gia đình lại thì thành nỗi đau của tôi.”

​“Tôi nghĩ rằng tôi chưa làm trọn nghĩa vụ cách mạng của tôi đối với đồng bào miền Nam... ở miền Nam, tôi không phải là Chủ tịch Hồ Chí Minh mà là Bác Hồ”.

​Tình cảm của Bác với miền Nam là như vậy đó! Suốt mấy chục năm ròng, không một phút nào là Bác không nghĩ đến miền Nam - vùng đất “Thành đồng” của Tổ quốc, chịu nhiều thương đau - “đi trước về sau”. “Bác thường trăn trở nhớ miền Nam”, miền Nam yêu quý luôn ở trong trái tim Người!

​​​​​​​​Thạc sĩ Võ Quốc Hiển

-----

​TÀI LIỆU THAM KHẢO:

​1. Bác Hồ với miền Nam. Miền Nam với Bác Hồ (tập II) - Ban khoa học xã hội Thành ủy chủ biên – NXH Văn Nghệ TP Hồ Chí Minh - 1987.

​* Miền Nam trong trái tim của Bác - Trần Viết Hoàn.

​2. Bác Hồ với văn nghệ sĩ - NXB Tác phẩm mới.

​​2.1. Bác Hồ nói: - Miền Nam luôn trong trái tim tôi – Thanh Hải.

​​2.2. Nhớ Bác - Ái Liên.

​​2.3. Nhớ Bác Hồ - Phạm Duy Thông.

​3. Lời Bác dặn trước lúc đi xa – Trần Hoàn. ​​Thể hiện – NSND Thanh Hoa.